جمال خاشقچی: تفاوت میان نسخه‌ها

| name = جمال الدین خاشقجیخاشقچی

| image = Jamal Khashoggi in March 2018 (cropped).jpg

| image_size = =

| caption = خاشقجی در حال صحبت کردن در [[واشینگتن، دی.سی.]] در مارس ۲۰۱۸

| death_date birth_date = {{deathBirth date and age|df=y|2018|10|2|1958|10|13}}<ref name="deathdate"birthdate>{{citeCite news |url=https://www.bbcnytimes.com/news2018/10/16/world/middleeast/pompeo-middlesaudi-eastarabia-45923217turkey.html |title=KhashoggiTrump 'diedJumps afterto fight'the –Defense Saudisof Saudi Arabia in Khashoggi Case |last=Hubbard |publisherfirst=BBCBen |date=1916 October 2018 |work=The New York Times |access-date=1917 October 2018 |last2=Gladstone |first2=Rick |quote="Mr. Khashoggi, who wrote columns for The Washington Post, lived in the United States, and his 60th birthday was on Saturday [October 13]." |last3=Landler |first3=Mark}}</ref>

| residence death_date = {{death date and age|df= ایالات متحده آمریکاy|2018|10|2|1958|10|13}}<ref name="deathdate">{{cite webnews |url=https://euwww.usatodaybbc.com/story/news/world/2018/10/11/saudi-arabiamiddle-journalisteast-jamal-khashoggi-disappearance-what-we-know/1598590002/45923217 |title=WhatKhashoggi we'died know (andafter donfight't) about– missingSaudis Saudi|publisher=BBC journalist|date=19 JamalOctober 2018 Khashoggi|accessdateaccess-date=1619 October 2018}}</ref>

| domestic_partner = خدیجه چنگیز (fiancee {{small|2018}})

| relatives = [[نبیلا خاشقجی]] (دختر عمو){{سخ}}[[عماد خاشقجی]] (پسر عمو){{سخ}}[[دودی الفاید]] (پسر عمه){{سخ}}[[عدنان خاشقجی]] (عمو){{سخ}}[[سمیرا خاشقجی]] (عمه){{سخ}}[[سهیر خاشقجی]] (عمه){{سخ}}[[محمد خاشقجی]] (پدربزرگ)

| alma_mater = [[دانشگاه ایالتی ایندیانا]]

| occupation = روزنامه‌نگار، ستون نویس، نویسنده

| website = {{URL|jamalkhashoggi.com/}}

}}'''جمال خاشقجیخاشقچی''' {{به عربی|جمال أحمد حمزة خاشقجي}} (۱۳ اکتبر ۱۹۵۸ – ۲ اکتبر ۲۰۱۸) [[روزنامه‌نگار]]، مقاله‌نویس و نویسندهٔ اهل کشور [[عربستان سعودی]] بود. وی همچنین مدیر و سردبیر ارشد شبکهٔ خبری العرب و از منتقدان نحوه حکمرانی در عربستان بود.<ref>{{یادکرد خبر|کوشش=|تاریخ=2018-10-04|عنوان=معمای ناپدید شدن روزنامه‌نگار منتقد ولیعهد عربستان عمیق‌تر شد|نشانی=http://www.bbc.com/persian/world-45745538|ناشر=BBC News فارسی|زبان=fa|doi=|تاریخ بازدید=|تاریخ بازبینی=2018-10-05}}</ref> او همچنین در روزنامه ''[[واشینگتن پست]]'' مطلب می‌نوشت. جمال در سال ۲۰۱۷ از عربستان سعودی گریخته و خود را از کشور تبعید نمود.<ref>{{یادکرد وب|کد زبان=en|وبگاه=Washington Post|نشانی=https://www.washingtonpost.com/news/global-opinions/wp/2017/09/18/saudi-arabia-wasnt-always-this-repressive-now-its-unbearable/|عنوان=Opinion {{!}} Saudi Arabia wasn’t always this repressive. Now it’s unbearable.|بازبینی=2018-11-07}}</ref> او از منتقدان شدید ولیعهد عربستان، [[محمد بن سلمان آل سعود|محمد بن سلمان]]، و پادشاه کشور، [[سلمان بن عبدالعزیز آل سعود]] بود.<ref>{{یادکرد خبر|کوشش=BBC News|تاریخ=2018-10-07|عنوان=Saudi writer 'murdered' in consulate|نشانی=https://www.bbc.com/news/world-europe-45775819|زبان=en-GB|تاریخ بازبینی=2018-11-07}}</ref> جمال نوه [[محمد خاشقجی|محمد خاشقچی]]، پزشک مخصوص [[ملک عبدالعزیز]]، بود و نیز [[عدنان خاشقجی|عدنان خاشقجی،خاشقچی،]] که در [[ماجرای مک‌فارلین]] در ایران مشهور شد، عموی او بود.

خاشقجیخاشقچی در ۲ اکتبر ۲۰۱۸ به کنسولگری عربستان در استانبول مراجعه کرد و ناپدید شد. شواهد نشان می‌دهد او در کنسولگری عربستان در ترکیه به قتل رسیده و جسدش [[مثله‌کردن|تکه‌تکه شده]] و از آنجا خارج شده‌است. پس از گذشت حدود یک سال از حادثه، در روز چهارشنبه ۲۵ سپتامبر ۲۰۱۹ [[محمد بن سلمان]] ولیعهد عربستان سعودی در مصاحبه با رادیو سراسری آمریکا [[پی‌بی‌اس]] با قبول کردن مسئولیت قتل خاشقجیخاشقچی گفت که این قتل در دورهٔ زمامداری وی انجام گرفته و تمامی مسئولیت این کار را می‌پذیرد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://www.reuters.com/article/us-saudi-khashoggi-idUSKBN1WB0HV |عنوان = Khashoggi murder 'happened under my watch,' Saudi crown prince tells PBS| ناشر = [[رویترز]] |تاریخ = ۲۶ سپتامبر ۲۰۱۹|تاریخ بازدید = ۲۶ سپتامبر ۲۰۱۹}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://www.irna.ir/news/83491826/ولیعهد-عربستان-مسوولیت-قتل-خاشقجی-را-به-عهده-گرفت |عنوان = ولیعهد عربستان مسوولیت قتل خاشقجی را به عهده گرفت| ناشر = [[ایرنا]] |تاریخ = ۴ مهر ۱۳۹۸|تاریخ بازدید = ۲۶ سپتامبر ۲۰۱۹}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://ana.ir/fa/news/33/417553/ولیعهد-عربستان-قتل-خاشقچی-زیر-نظر-من-انجام-شد |عنوان = ولیعهد عربستان به قتل فعال مخالف سعودی اعتراف کرد.| ناشر = خبرگزاری دانشگاه آزاد اسلامی |تاریخ = ۴ مهر ۱۳۹۸ |تاریخ بازدید = ۲۶ سپتامبر ۲۰۱۹}}</ref>

عموی وی بنام [[عدنان خاشقجی|عدنان خاشقچی]] متعاقب [[ماجرای مک‌فارلین]] در ایران مشهور شد. عدنان در مصاحبه ای با مجله نیویورک در سال ۱۹۸۹ ادعا کرده‌است که پدربزرگ وی یهودی بوده‌است.<ref>New York Magazine, Stepping Out, By Jeanie Kasindorf, 18 Dec 1989, Page 44.</ref>{{ارجاع دست‌دوم}}

او با شاهزاده [[ولید بن طلال]]، میلیاردر سعودی، هم روابطی داشت. این شاهزاده قرار بود شبکه‌ای ماهواره‌ای به نام العرب راه‌اندازی کند. خاشقجیخاشقچی به سمت مدیر کل این شبکه منصوب شد اما کار این شبکه مدت زیادی طول نکشید. در واقع، شبکه العرب، فقط یک روز پخش شد. خاشقجیخاشقچی را می‌توان یکی از نیروهای دوران ملک [[عبدالله بن عبدالعزیز]] دانست. او در آن دوره، در رسانه‌های عربستان حضور فعالی داشت؛ یادداشت‌های او به‌طور مکرر در روزنامه سعودی الحیات منتشر می‌شد. اما در دوره ملک سلمان و پسرش محمد ماجرا متفاوت شد. شاهزاده محمد بن سلمان، با استفاده از موقعیت پدرش، به سرعت مدارج ترقی را طی کرد. او ابتدا دو ولیعهد را کنار گذاشت و بسیاری از شاهزادگان و روزنامه‌نگاران منتقد را از سر راه خود برداشت. خاشقجیخاشقچی از دسامبر ۲۰۱۶، به تدریج از حکومت عربستان فاصله گرفت. او ابتدا در اندیشکده‌ای در واشینگتن از صعود [[دونالد ترامپ]] و سیاست او در [[خاورمیانه]] انتقاد کرد. در آن زمان، به دلیل اینکه او یک فرد نزدیک به حکومت شناخته می‌شد، یک مقام رسمی سعودی مجبور شد اظهارات انتقادآمیز خاشقجیخاشقچی را یک نظر شخصی بداند. این مقام به خبرگزاری رسمی عربستان گفته بود که انتقادات خاشقجیخاشقچی از ترامپ، منعکس‌کننده دیدگاه دولت عربستان نیست. در آن زمان، سعودی‌ها بسیار مراقب بودند که کسی از چهره‌های نزدیک به حکومت، از ترامپ انتقاد نکند. چرا که ترامپ به تازگی انتخاب شده بود و سیاست او در قبال خاورمیانه در حال شکل‌گیری بود. به همین دلیل، انتقادات خاشقجیخاشقچی با واکنش سریع دولت عربستان مواجه شد و دولت او را از نوشتن و حضور در رسانه‌ها ممنوع کرد.

پس از شروع بازداشت شاهزادگان سعودی توسط بن سلمان، این روزنامه‌نگار برای مدتی سکوت اختیار کرد و فعالیت‌های رسانه‌ایش را محدود کرد اما سرانجام سال گذشته، به‌طور داوطلبانه به تبعید خودخواسته در واشینگتن تن داد. پس از استقرار در واشینگتن، یادداشت‌های انتقادی متعددی علیه ولیعهد عربستان و سیاست‌های داخلی و خارجی او، بخصوص [[جنگ یمن]] نوشت. یادداشت‌های او در رسانه‌های مشهوری همچون ''[[اشپیگل]]'' و ''[[فایننشال تایمز]]'' منتشر می‌شد. در این اواخر، او در روزنامه ''[[واشینگتن پست]]'' مطلب می‌نوشت. خاشقجیخاشقچی طی یادداشتی در مجله آلمانی ''اشپیگل''، از تمرکز قدرت و سرکوب منتقدان توسط بن سلمان انتقاد کرده بود. او همچنین از مخالفان [[روابط اسرائیل و عربستان سعودی]] بود.<ref>{{یادکرد وب |url=https://jamalkhashoggi.com/index.php/2016/09/04/does-saudi-arabia-need-relations-with-israel/ |title=نسخه آرشیو شده |accessdate=۵ اکتبر ۲۰۱۸ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20181005115038/https://jamalkhashoggi.com/index.php/2016/09/04/does-saudi-arabia-need-relations-with-israel/ |archivedate=۵ اکتبر ۲۰۱۸ |dead-url=yes}}</ref>

پس از خروج از عربستان خاشقجیخاشقچی تبدیل به مغز متفکر اپوزیسیون شد و بن سلمان را به برهم زدن توازن و شیخیت جامعه سنتی عربستان متهم کرد. خاشقجیخاشقچی در یکی از مقاله‌های خود در [[القدس العربی]]، [[محمد بن سلمان]] را با [[معمر قذافی|قذافی]] و [[صدام حسین|صدام]] مقایسه کرده‌است و با برشمردن اقدامات بن سلمان، مدعی شد او شیزوفرنی دارد و به همین دلیل معتقد بود جاه طلبی و تندروی‌های بن سلمان باعث خواهد شد عربستانی که آل سعود طی یک قرن آن را تبدیل به قدرت مهم منطقه کرده از هم می‌پاشد<ref>{{یادکرد وب |عنوان=جمال خاشقجی؛ رکوردار مصاحبه با بن لادن و هواداری میرحسین موسوی |نشانی=https://www.rouydad24.ir/fa/news/151281 |ناشر=پایگاه تحیلی خبری رویداد24}}</ref>

در روزهای آتی، منابع ترکیه‌ای اعلام کردند که ارزیابی اولیه پلیس ترکیه نشان می‌دهد که جمال خاشقجیخاشقچی در کنسولگری عربستان در استانبول به قتل رسیده و تکه‌تکه شده‌است. به گفته شبکه [[الجزیره (شبکه خبری)|الجزیره]] [[قتل جمال خاشقجی|قتل جمال خاشقچی]] از پیش برنامه‌ریزی شده بود و کنسولگری جسد او را از ساختمان خارج کرده‌است. ''[[نیویورک تایمز]]'' به نقل از رئیس انجمن رسانه‌های عربی گفته‌است که «مقام‌های ترکیه [[تکه‌تکه شدن]] جسد خاشقجیخاشقچی را تأیید کرده‌اند».

عربستان که برای دو هفته هرگونه اطلاع از سرنوشت جمال خاشقجیخاشقچی را قویا تکذیب می‌کرد و می‌گفت او پس از مراجعه به کنسولگری آنجا را ترک کرده‌است.<ref name=":1">{{یادکرد خبر|کوشش=|تاریخ=2018-10-25|عنوان=پسر جمال خاشقجی وارد آمریکا شد|نشانی=http://www.bbc.com/persian/world-45986579|ناشر=بی‌بی‌سی فارسی|زبان=|doi=|تاریخ بازدید=۴ آبان ۱۳۹۷|تاریخ بازبینی=}}</ref> در تاریخ ۱۹ اکتبر ۲۰۱۸ تلویزیون رسمی عربستان [[قتل جمال خاشقجی|قتل جمال خاشقچی]] در داخل کنسولگری عربستان در استانبول را تأیید کرد و ادعا کرد که وی طی یک مشاجره تصادفی کشته شده‌است. همچنین، دستور برکناری [[ژنرال احمد عسیری]] معاون [[ریاست دستگاه اطلاعاتی عمومی|وزارت اطلاعات عربستان]] و [[سعود القحطانی]]، از دستیاران محمد بن سلمان، صادر و ۱۸ نفر ناشناس دیگر هم بازداشت شدند و هیئتی از سه وزراتخانه عربستان مأمور به ارائه گزارش کامل در مهلتی یک‌ماهه شد.<ref>http://www.bbc.com/persian/world-45922874</ref><ref>https://www.alarabiya.net/ar/saudi-today/2018/10/20/السعودیة-التحقیقات-أظهرت-وفاة-خاشقجی-خلال-شجار.html{{پیوند مرده|date=اکتبر ۲۰۱۹ |bot=InternetArchiveBot}}</ref> این در حالی بود که در طول ۱۷ روز پس از ناپدید شدن خاشقجیخاشقچی در کنسولگری عربستان در استانبول، دولت عربستان ادعا می‌کردند که وی کنسولگری عربستان را به سلامت ترک کرده و ولیعهد از سرنوشت او بی‌اطلاع بوده‌است.

سپس مقام‌های سعودی پیش از این اعلام کرده‌اند که «مأموران خودسر» عامل قتل جمال خاشقجیخاشقچی هستند.<ref name=":0">{{یادکرد خبر|کوشش=|تاریخ=۳ آبان ۱۳۹۷|عنوان=عربستان: کشتن خاشقجی 'قتل عمد' بوده‌است|نشانی=http://www.bbc.com/persian/world-45967232|ناشر=بی‌بی‌سی فارسی|زبان=|doi=|تاریخ بازدید=|تاریخ بازبینی=}}</ref>

پس از آن که گفته شد مقام‌های ترکیه نواری از مکالمات داخل کنسولگری عربستان در زمان قتل جمال خاشقجیخاشقچی دارند و رئیس [[سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا]]، سیا، در سفرش به ترکیه این نوار را شنیده‌است. رسانه‌های رسمی عربستان سعودی از قول [[دادستان عمومی]] عربستان نوشتند که جمال خاشقجی،خاشقچی، روزنامه‌نگار منتقد سعودی، در «قتل عمد» کشته شده‌است و مقام‌های قضایی عربستان گفتند مشغول بازجویی از مظنونان پرونده هستند.<ref name=":0"/><ref name=":1"/><ref name=":2">{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۳ آبان ۱۳۹۷|وبگاه=رادیو فردا|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/Saudi-Arabia-says-Khashoggis-murder-premeditated/29563730.html|عنوان=دادستان عربستان: اطلاعات ترکیه حاکی از قتل برنامه‌ریزی شده خاشقجی است|بازبینی=}}</ref>

در روز پنج‌شنبه، دوم آبان مقام‌های عربستان سعودی در اظهار نظری تازه اعلام کردند که قتل جمال خاشقجیخاشقچی در کنسولگری این کشور در استانبول با برنامه‌ریزی و «نیت قبلی» صورت گرفته‌است؛ همزمان ترکیه اعلام کرد که نمی‌خواهد این پرونده را به دادگاهی بین‌المللی ارجاع بدهد.<ref name=":2"/>

بسیاری از منتقدان مسئولیت قتل خاشقجیخاشقچی را متوجه [[محمد بن سلمان آل سعود|محمد بن سلمان]] ولیعهد عربستان می‌دانند و رسانه‌های ترکیه همواره به نقل از مقام‌های امنیتی این کشور، قتل جمال خاشقجیخاشقچی را به مأموران اعزامی از سوی محمد بن سلمان نسبت داده‌اند. هرچند این اتهام از طرف مقام‌های سعودی رد شده و او روز چهارشنبه ۲۴ اکتبر در اولین اظهارنظر عمومی در این باره آن را «دردناک» خواند و وعده «اجرای عدالت» دربارهٔ عاملان قتل را داد.<ref name=":0"/>

در ۲۳ [[آبان ماه]] نیز سخنگوی دادستانی عربستان تکه‌تکه شدن خاشقجیخاشقچی را تأیید و [[علت مرگ]] او را تزریق [[مواد مخدر]] عنوان کرد، و بار دیگر تأکید کرد که محمد بن سلمان ارتباطی با موضوع ندارد، دادستانی ترکیه هم در جواب گفت؛ عاملان قتل باید به‌طور کامل مشخص شوند.