زبان فارسی: تفاوت میان نسخه‌ها
| [نسخهٔ بررسی‌شده] | [نسخهٔ بررسی‌نشده] |
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
خنثی‌سازی ویرایش 28856251 از Mahdi.98.98 (بحث) برچسب‌ها: خنثی‌سازی ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه ویرایش پیشرفتهٔ همراه |
نوشتن بند کامل " انتقادات به زبان فارسی" که جای این بحث در این مقاله خالی بود ..... با منبع موثق و قابل اطمینان |
||
خط ۲۶۹:
«مطابق محاسبه به کمک ۱۵۰۰ ریشه و ۱۵۰ پیشوند و ۲۰۰ پسوند بر روی هم می‌توان ۴۵۰۰۰۰۰۰ واژهٔ دیگر ساخت.»
ناگفته نماند اینها غیر از وندهای منسوخ و مهجور فارسی باستان است. بنابر آنچه گفته شد توانایی‌های زبان‌های یونانی و لاتین و آلمانی و انگلیسی و فرانسه و… در زبان فارسی هم هست برای ساخت یک واژهٔ علمی جدید در فارسی، تنها باید آن را با یکی از شاخه‌های زبان هند و اروپایی مقایسه کنیم و با آن هماهنگ سازیم.<ref>واژه‌های مصوب فرهنگستان زبان و ادب فارسی، گروه واژه گزینی، چاپ و صحافی تندیس، چاپ اول 1377</ref>
== انتقادات به زبان فارسی ==
در دو قرن گذشته هنگامی که ایرانیان با عقاید غرب آشنا شدند، بحث هایی در باره علت عقب ماندگی ایران از کشور های غربی باز شد. یکی از قدیمی ترین بحث این بوده که «عقب‌ماندگی» را حاصل «بی‌سوادی» و بی‌سوادی را به دلیل "سختی خواندن و نوشتن" به فارسی، عربی یا ترکی می‌دانستند. [[میرزا فتحعلی آخوندزاده]] یکی از نخستین کسانی است که درباره تغییر خط در ایران و دیگر کشورهای اسلامی را مطرح کرد. او مدعی بود که یکی از دلایل عقب‌ماندگی کشورهای اسلامی سختی سواد آموزی است. <ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وبگاه=|نشانی=https://www.bbc.com/persian/iran-features-50369494|عنوان=بیش از یک قرن جدال زبانی-سیاسی؛ خط فارسی یا عربی؟}}</ref>
او در یکی از مقالاتش درباره این موضوع را با ذکر خاطره‌ای از سختی سوادآموزی خود شروع می‌کند، به گفته خودش معلم خوب در آن زمان کم بوده و بعد از مدت طولانی، بالاخره معلم خوبی پیدا می‌شود و به او خواندن و نوشتن می‌آموزد. چون به گمانش از هر هزار معلم یکی مثل معلم او پیدا نمی‌شود، نتیجه می گیرد که به خاطر همین دشواری خط فارسی و سوادآموزی است که شمار زیادی از مردم ترجیح می‌دهند در بی‌سوادی بمانند. آخوندزاده، که خطی بر اساس خط لاتین طراحی کرده بود، بر نواقص خط خود آگاه بود و از جمله در یکی از مقالاتش نوشته بود که طول کلمات با این خط طولانی‌تر می‌شود. اما بعد برای جبران این نقیصه پیشنهاد کرد که بهتر است انشایمان را بهتر کنیم و مثلا با خلاصه گویی طول نوشته را کمتر کنیم. از نوشته‌های آخوندزاده می‌توان نتیجه گرفت که علمای دینی چندان با این تغییر خط موافق نبودند و او تلاش فراوانی برای تلطیف نظر آنها کرد. از جمله، برای آنها مثال‌هایی از تاریخ خط عربی می‌آورد که چگونه در یک زمان مسلمانان از خط کوفی به خط نسخ رو آوردند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وبگاه=|نشانی=https://www.bbc.com/persian/iran-features-50369494|عنوان=بیش از یک قرن جدال زبانی-سیاسی؛ خط فارسی یا عربی؟}}</ref>
==== وجود چند حرف به یک شکل تلفظ می‌شوند ====
گروهی از منتقدان می‌گویند ما چند حرف داریم که به یک شکل تلفظ می‌شوند و می‌توانیم تعدادی از آنها را دور بریزیم. بهترین مثال این چهار حرف است که همگی به یک شکل تلفظ می‌شود: ذ، ز، ض ظ. این گروه از منتقدان می‌گویند باید نوشتار را به گفتار نزدیک کرد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وبگاه=|نشانی=https://www.bbc.com/persian/iran-features-50369494|عنوان=بیش از یک قرن جدال زبانی-سیاسی؛ خط فارسی یا عربی؟}}</ref>
اگر قرار باشد ما کلماتی را که در آنها صدای ز به کار رفته است به یک شکل بنویسیم، آن وقت صورت آشنای بسیاری از کلمات از بین می‌رود و معانی آنها با یکدیگر خلط می‌شوند.[[حسین سامعی]] می‌گوید که نزدیک کردن نوشتار به گفتار موجب سردرگمی در یافتن معانی لغات هنگام خواندن می‌شود [[حسین سامعی]] برای مثال این دو مصدر را ذکر می‌کند ــ که به عربی هم مربوط نیستند: «گذاردن» و «گزاردن». اولی به معنی قرار دادن چیزی در جایی است و دومی به معنی به جا آوردن. اگر اینها شبیه به هم نوشته شوند، دیگر در یک نگاه نمی‌توان معنی آنها را در جمله حدس زد.
هر کلمه با چند کلمه دیگر هم خانواده است و ما با دانستن معنی یکی می‌توانیم معنی بقیه را هم حدس بزنیم. [[حسین سامعی]] خانواده کلمه‌های "حد"، "محدوده" و "تحدید" را مثال می‌زند که با دانستن معنی یکی از آنها می‌توانیم معنی دیگران را هم حدس بزنیم. اما اگر قرار باشد که، مثلاً، "تحدید" را شبیه به "تهدید" بنویسیم ــ که معنی دیگری دارد، آن وقت در مواجهه با این کلمه ابتدا باید سر در بیاوریم معنی آن "محدود و مشخص کردن" است یا "ترساندن کسی از تنبیه".
در همین زمینه گروهی از منتقدان می‌گویند باید از خیر حروفی که نوشته می‌شوند اما خوانده نمی‌شوند گذشت. مثل حرف واو در این کلمات: "خواهر"، "خوار" و "خواستن". در دهه چهل شمسی مجله‌ای در ایران منتشر می‌شد به نام "[[مجله اندیشه و هنر|اندیشه و هنر]]". در دوره‌ای از انتشار این مجله، ویراستاران واو های ناملفوظ کلمات فارسی را می‌انداختند. مثلا به جای "می‌خواست" می‌نوشتند «می‌خاست» که، به جای معنی "طلب می‌کرد"، "بلند می‌شد" معنی می‌دهد.
حالا جالب اینکه [[حسین سامعی]] می‌گوید این واو ناملفوظ در "خواستن" و "خواهر" و "خوار" یک زمانی نشانه آوایی خاص بوده و هنوز می‌توان آن را در برخی گویشها و زبان‌های ایرانی، مثل کردی، شنید. یعنی تلفظ نکردن این واو به علت تغییر تلفظ فارسی در طول زمان است.
==== سخت بودن خواندن کلمات ترکیبی در زبان فارسی ====
منتقدان به خط کنونی فارسی می گویند که خواندن کلمات ترکیبی در زبان فارسی سخت است<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وبگاه=|نشانی=https://www.bbc.com/persian/iran-features-50369494|عنوان=بیش از یک قرن جدال زبانی-سیاسی؛ خط فارسی یا عربی؟}}</ref>. [[یحیی آرین‌پور]] این موضوع را این طور شرح داده است: «آنان که به یکی از زبان‌های خارجی آشنایی ندارند نام آلات و ادوات فنی و داروها و اعلام و اماکن خارجی را، اگر از زبان دیگران نشنیده باشند، به درستی نمی‌توانند تلفظ کنند.» مثلا کلمه آنتی‌بیوتیک، برخی از پژوهشگران و زبان شناسان ، از دوره‌ای به بعد، تصمیم گرفتند با جدا کردن اجزای کلمه خواندنشان را آسان کنند. مثلا به جای اینکه سرهم بنویسیم: "آموکسیسیلین" می‌توانیم اجزای آن را به "آموکسی" و "سیلین" تقسیم کنیم و بعد با نیم‌فاصله در کنار هم بنویسیمشان: آموکسیسیلین.
همین کار را می‌توانیم با عبارات ترکیبی در زبان فارسی هم انجام دهیم. یعنی آنها را به اجزای تشکیل دهنده این عبارات تقسیم کنیم. مثلا به جای "اسبابکشی" بنویسیم "اسبابکشی".
==== نوشته نشدن حروف صدادار در زبان فارسی ====
یکی دیگر از انتقادهایی که از زمان آخوندزاده تا همین حالا به زبان فارسی گرفته می شود، این است که حروف صدادار در زبان فارسی نوشته نمی‌شوند: یعنی مصوت‌های کسره، فتحه و ضمه ــ که اصطلاحاً به آنها حرکت یا اعراب می گویند. اما این نشانه‌ها به واقع در خط وجود دارند، تنها ما به دلایل مختلف از آنها استفاده نمی‌کنیم<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وبگاه=|نشانی=https://www.bbc.com/persian/iran-features-50369494|عنوان=بیش از یک قرن جدال زبانی-سیاسی؛ خط فارسی یا عربی؟}}</ref>. امکاناتی که رایانه‌ها و تلفن‌های هوشمند این روزها در اختیار ما قرار می‌دهند به ما اجازه می‌دهد که آنها را در نوشتار خود به کار ببریم تا معنی را بهتر برسانیم. مثلا وقتی که به این بیت از سعدی می‌رسیم مصراع دومش را بدون اعراب‌گذاری ممکن است به اشتباه بخوانیم "خار می‌خورَد" یا "خار می‌خورْد"
حاجی تو نیستی شتر است از برای آنک
بیچاره خار می‌خورَد و بار می‌بَرَد
==== عربی بودن خط فارسی ====
گروهی از منتقدان خط فارسی می‌گویند خط کنونی زبان فارسی متعلق به عرب‌هاست، پس باید آن را دور انداخت<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وبگاه=|نشانی=https://www.bbc.com/persian/iran-features-50369494|عنوان=بیش از یک قرن جدال زبانی-سیاسی؛ خط فارسی یا عربی؟}}</ref>. [[جعفر مدرس صادقی]] در مقاله "نوشتار و گفتار"، در کتاب "اندر آداب نوشتار" استدلال کرده که این خط همان قدر که مال اعراب است به ایرانی‌ها هم تعلق دارد و بهتر است، به جای دشمنی با آن، دوستش بداریم و سعی کنیم اصلاحش کنیم تا رابطه ما با گذشته‌مان برقرار بماند.
[[حسین سامعی]] هم می‌گوید که اصلا هیچ خطی در هیچ جایی اختراع نشده است. بلکه "خط‌ها همیشه اقتباس می‌شده‌اند." این اصل هم برای خط امروز ما صادق است.
البته تغییر خط خالی از مشکل نخواهد بود، به طور مثال با تغییر خط، خواندن و مراجعه به نوشته‌ها و آثار قدیمی را ناممکن می‌کند. مثلا شعر شاعران و نثر نویسندگانی که با آثارشان راوی خاطرات، تاریخ، ارزش‌ها و زیبایی‌های زبانی هستند یکسره از دسترس خارج می‌شود. مشکل دیگر این است که اسناد به جا مانده از قدیم برای نسل های تازه دیگر قابل استفاده نخواهند بود، مانند اسناد مالی و دفتر هایی که ناخوانا شدنشان حتی ممکن است بر زندگی روزمره بسیاری از مردم اثر بگذارد.
== توصیف زبان‌شناختی زبان فارسی ==
| |||