گاتاها: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱:
{{مزدیسنا۲}}
 
'''گاتاها''' ([[زبان اوستایی|اوستایی]]: 𐬔𐬁𐬚𐬁، ''gāθā، سرود'') یا '''گاهان''' یا '''گات‌ها''' قدیمی‌ترین بخش از [[اوستا|اوستاست]] که هسته اصلی یسنه را تشکیل می‌دهد. گاتاها شامل ۱۷ [[هات]] در ۵ سرود است و [[زرتشت]] را سراینده آن‌ها می‌دانند. این سروده‌ها به لهجه گاهانی زبان اوستایی‌اند و متن بسیار پیچیده‌ای دارند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=GATHAS i – Encyclopaedia Iranica|نشانی=http://www.iranicaonline.org/articles/gathas-i-texts|وبگاه=www.iranicaonline.org|بازبینی=2020-05-08}}</ref>
'''گاتاها''' یا '''گاهان''' یا '''گات‌ها''' ([[اوستایی]]: گاثا، [[سانسکریت]]: گاثا، [[زبان فارسی میانه|پهلوی]]: گاسان، گاهان) ۱۷ سروده‌ای است که از دیرباز از سخنانِ [[زرتشت]] [[اسپیتمان|اسپنتمان]] دانسته می‌شده‌است و در برگیرندهٔ پیام و آموزش‌های وی<ref>{{یادکرد وب |url=http://www.kniknam.com/Fa/FAQ/default.aspx |title=وب سایت شخصی کورش نیکنام<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات --> |accessdate=۱۱ مه ۲۰۰۹ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120121000122/http://www.kniknam.com/Fa/FAQ/default.aspx |archivedate=۲۱ ژانویه ۲۰۱۲ |dead-url=yes}}</ref> و بنیادِ [[مزدیسنا]] است<ref>{{یادکرد وب |url=http://www.californiazoroastriancenter.org/z_identity_fa.htm |title=Zoroastrian Identity<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات --> |accessdate=۱۱ مه ۲۰۰۹ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090131174013/http://www.californiazoroastriancenter.org/z_identity_fa.htm |archivedate=۳۱ ژانویه ۲۰۰۹ |dead-url=yes}}</ref> و کهن‌ترین و [[سپنتا]] ترین<ref name="فرهنگ دهخدا :گاتها">فرهنگ دهخدا :گاتها</ref> بخش از [[نسک]] [[اوستا]] شمرده می‌شود.
 
== معنای واژهٔ گات ==
خط ۷:
 
== ساختار و چینش ==
گات‌ها از نگاه [[صرف و نحو]] و زبان و بیان، روشِ ارائهٔ مطالب، فکر و اندیشه، سبک شعر و ویژگی‌های دیگر با دیگر بخش‌های ''اوستا'' تفاوت دارد، ازین روی همهٔ [[اوستاشناس|اوستاشناسان]] و دانشمندان آن را از خودِ زرتشت می‌دانند.<ref name="فرهنگ دهخدا :گاتها">فرهنگ دهخدا :گاتها</ref><ref name="اوستا، هاشم رضی">اوستا، هاشم رضی</ref>
[[ژان کلنز]] و اریک پیرار در انتساب گات‌ها به شخص زرتشت تردید کرده‌اند، از آن روی که ۱۰ بار در گات‌ها از زردشت با ضمیر سوم شخص مفرد یاد شده یا آنکه زرتشت مورد خطاب قرار گرفته‌است.<ref>Helmut Humbach, Gathas i, Encyclopaedia Iranica, http://www.iranicaonline.org/articles/gathas-i-texts</ref>
[[هلموت هومباخ]] در دانشنامه ایرانیکا در رد این تردیدها این گونه می‌نویسد: گرچه اینها از صنایع ادبی هستند و در اشعار شرق (اینگونه استعارات) ناشناخته نیست. پیامبر (زرتشت) این استعارات را از آنجا بکار گرفته که نام خود را در یاد اهورامزدا منقوش نماید. اثبات این رسم (کاربرد ضمیر سوم) با یسنا ۴۳٫۸ است در هنگامیکه از زرتشت نامش پرسیده می‌شود، خود را زرثوشترا معرفی می‌کند.<ref>Helmut Humbach, Gathas i, Encyclopaedia Iranica, http://www.iranicaonline.org/articles/gathas-i-texts</ref>
خط ۳۰:
 
== زبان ==
گات‌ها، به زبان گاتی یا [[اوستایی]] کهن سروده شده است. زبان گاتی بخشی از گروهِ [[زبان‌های ایرانی]] کهن بوده که زیر شاخهٔ خانوادهٔ خاوری [[زبان‌های هندواروپایی]]، شرق ایران<ref name="ReferenceA"/> را دربرمی‌گیرد. زبانِ این بخش، به کهنگیِ زبانِ [[ریگ ودا]] کتابِ مذهبیِ هندوان [[آریایی]] است و پیشینهٔ آن -دستِ کم- به ۸ سده پیش از میلاد می‌رسد.<ref name="ReferenceA"/> بیشترِ آنچه از اوستای گاهانی فهمیده می‌شود -هم از نظر واژگان و هم دستوری- تنها بخاطر همین خویشاوندیِ اوستای گاتی با زبان [[سانسکریت ودایی]] است. گات‌ها برای نخستین بار در سدهٔ هجدهم به همتِ [[اوستاشناس]]ان اروپایی شناسایی شد.
به گفتهٔ ویلیام ملاندرا: «گات‌ها در مقایسه با ادبیات سایر ادیان مشرقی شاید مبهم‌ترین و پرابهام‌ترین سروده‌ها باشند. تقریباً هر بند از گات‌ها آماده چندین تفسیر است.»<ref>{{پک|Malandra|1983|ک=An Introduction to Ancient Iranian Religion|ص=Vi}}</ref>