جعفرقلی‌خان بختیاری: تفاوت میان نسخه‌ها

| caption =

| office1 =

| monarch1 =

| primeminister1=

| predecessor3 =

| successor3 =

| office4 =

| primeminister4 = [[رضاشاه|رضاخان سردار‌سپهسردارسپه]]

| term_start4 = ۸ شهریور ۱۳۰۳

| predecessor4 = [[محمود انصاری|محمود خان امیر‌اقتدارامیراقتدار (انصاری)]]

| office5 =

| monarch6 =

| term_start6 = ۲۲ بهمن ۱۳۰۲

'''جعفرقلی‌خان بختیاری''' (زاده ۱۲۵۸ [[استان چهارمحال و بختیاری|منطقه بختیاری]] - درگذشته ۱۳۱۳ [[زندان قصر]]) معروف به '''سردار اسعد سوم'''، فرمانده نظامی و از [[سیاست‌مدار|رجال سیاسی]] اواخر [[دوره قاجار]] و [[پهلوی اول]] بود. وی در آخرین سال‌های پادشاهی [[احمدشاه قاجار]]؛ در کابینه [[حسن مستوفی‌الممالک]] از ۱۲۹۶ تا ۱۲۹۷ و در کابینه [[رضاخان پهلوی]] از ۱۳۰۲ تا ۱۳۰۳ [[وزارت پست و تلگراف]] را برعهده داشت.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=https://www.javanonline.ir/fa/news/623145/%D9%81%D8%B1%D8%AC%D8%A7%D9%85فرجام-%D8%A7%D9%8A%D9%86اين-%D8%AF%D9%88دو-%D8%B3%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B1سردار |عنوان=فرجام ايناین دو سردار! | ناشر = جوان آنلاین |تاریخ =۴ آذر ۱۳۹۲ |تاریخ بازبینی= }}</ref> او در [[دوران پهلوی]]؛ در کابینه [[محمدعلی فروغی]] از ۱۳۰۴ تا ۱۳۰۵ و در کابینه [[مهدی‌قلی هدایت]] از ۱۳۰۶ تا ۱۳۱۳ برای ۲ دوره؛ وزیر جنگ بود.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://ir-psri.com/Show.php?page=ViewNews&NewsID=6189&cat=7 |عنوان=گزارش قتل فجیع سردار اسعد سوم (سردار بهادر)، وزیر جنگ رضاشاه | ناشر = موسسهمؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی |تاریخ = |تاریخ بازبینی= }}</ref>

جعفرقلی‌خان از رؤسای [[ایل بختیاری]]، فرزند [[علیقلی خان سردار اسعد]] و از [[فتح تهران|فاتحان تهران]] در جریان [[انقلاب مشروطه]] بود.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://tarikhirani.ir/fa/calendar/443/%D8%A2%D8%A8%D8%A7%D9%86آبان-26-%D8%B3%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B1سردار-%D8%A7%D8%B3%D8%B9%D8%AFاسعد-%D8%A8%D8%AE%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D8%B1%DB%8Cبختیاری-%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D8%A7%D8%B4%D8%AAبازداشت-%D8%B4%D8%AFشد |عنوان= روزشمار وقایع و رویدادها (۱۱ دی ۱۳۴۸) - ۲۶ آبان؛ سردار اسعد بختیاری بازداشت شد| ناشر = وب‌گاهوبگاه تاریخ ایرانی |تاریخ = |تاریخ بازبینی= }}</ref> وی در [[دوره پنجم مجلس شورای ملی]] به نمایندگی از منطقه بختیاری، در مجلس حضور داشت. جعفرقلی‌خان در سال ۱۳۱۳ درحالیکه هنوز وزارت جنگ را برعهده داشت، به دستور رضاشاه دستگیر شد و چندی بعد توسط [[پزشک احمدی]] در زندان قصر بقتل رسید.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی= https://www.farsnews.com/amp/13920826000582 |عنوان=رجال تاریخی - وحشتناک‌ترین پزشک ایرانی کیست - پزشکی با یک سرنگ و ۵ قربانی مشهور | ناشر =[[خبرگزاری فارس]] |تاریخ =۲۶ آبان ۱۳۹۲ |تاریخ بازبینی= }}</ref>

جعفرقلی‌خان در سال ۱۳۲۳ ه‍.ق ملقب به سردار بهادر شد.<ref>دالوند، حمیدرضا. ''ماجرای قتل سردار اسعد بختیاری''، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، چاپ اول، تهران:۱۳۷۹ (ص. ۱۳۸)</ref> پس از فتح اصفهان به وسیله [[صمصام السلطنه]]؛<ref>{{یادکرد |کتاب = حکم نافذ آقانجفی |نویسنده = موسی نجفی |فصل = |صفحه = ۲۸۹ | ناشر = مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران| سال = ۱۳۹۰|شابک = ۶–۴۲–۲۸۳۴–۷۳۸–۹۷۸}}</ref><ref>روزنامه جهاد اکبر، سال دوم، شماره چهارم (۱۹ محرم ۱۳۲۷) ص۱–۵</ref><ref>نورالله دانشور علوی، ''جنبش وطن پرستان اصفهان و بختیاری''، ص۴۹–۵۶</ref> عموی جعفرقلی‌خان، ۷۰۰ سوار بختیاری به سمت [[تهران]] روانه شدند. جعفرقلی‌خان از جمله کسانی بود، که در حمله سواران بختیاری به سمت [[تهران]] در سال ۱۳۲۷ ه‍. ق، فرماندهی اردوی چهارم بختیاری را به عهده داشت.<ref>عاقلی، باقر. ''نخست وزیران ایران از مشروطه تا انقلاب اسلامی''، انتشارات جاویدان، چاپ دوم، تهران:۱۳۷۴ (ص۹۷ و ص۹۸)</ref> فرماندهی کل سواران بختیاری نیز برعهده [[علیقلی خان سردار اسعد]]؛ پدر جعفرقلی‌خان بود.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=https://www.tasnimnews.com/fa/news/1398/06/03/2081073/%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D8%B4گزارش-%D8%B4%D9%87%D8%B1%DB%8C%D9%88%D8%B1شهریور-1320-%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86پایان-%D8%AF%D9%88دو-%D8%AF%D9%87%D9%87دهه-%DA%A9%D8%B4%D8%AA%D8%A7%D8%B1کشتار-%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%87%D8%A7%D9%86آزادیخواهان-%D9%88و-%D9%86%D9%88%DB%8C%D8%B3%D9%86%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%86نویسندگان-%D8%AF%D9%88%D8%B1%D9%87دوره-%D8%B1%D8%B6%D8%A7رضا-%D8%B4%D8%A7%D9%87شاه?ref=shahrekhabar |عنوان= شهریور ۱۳۲۰؛ پایان دو دهه کشتار آزادیخواهان و نویسندگان دوره «رضا شاه»| ناشر =[[خبرگزاری تسنیم]] |تاریخ =۳ شهریور ۱۳۹۸ |تاریخ بازبینی= }}</ref>

در ماه‌های نخست پس از [[فتح تهران]] و پیروزی مشروطه خواهان، [[محمدعلی میرزا]] با پشتیبانی مالی دولت [[روسیه]]، وارد [[ایران]] شد و به وسیلهٔ دو سپاه بزرگ که یکی تحت فرماندهی [[ارشدالدوله]] و سپاه دیگر که تعداد نیروهای بیشتری داشت نیز به فرماندهی برادر محمدعلی میرزا؛ [[سالارالدوله]] از سمت دیگر، با چند هفته اختلاف زمان، به آرامی به سمت پایتخت هجوم آورده بودند. جعفرقلی‌خان به همراه [[یپرم خان ارمنی]]، [[سردار ظفر بختیاری]] (عموی جعفرقلی‌خان)، [[نصیر خان سردار جنگ]] و [[یوسف خان امیر مجاهد]] (عموی دیگر وی) و تعدادی سوار بختیاری و مشروطه‌خواه، ابتدا به جنگ با [[ارشدالدوله]] در [[ورامین]] رفتند و او را شکست دادند.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=https://www.hamshahrionline.ir/news/137563/%D8%A2%D8%B4%D9%86%D8%A7%DB%8C%DB%8Cآشنایی-%D8%A8%D8%A7با-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87خانه-%D8%B3%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B1سردار-%D8%A7%D8%B3%D8%B9%D8%AFاسعد-%D8%A8%D8%AE%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D8%B1%DB%8Cبختیاری-%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86تهران |عنوان=آشنایی با خانه سردار اسعد بختیاری - تهران | ناشر = [[همشهری آنلاین]]|تاریخ =۲۸ خرداد ۱۳۹۰ |تاریخ بازبینی= }}</ref>

{{نقل قول|خیال دارم انشاءالله آخر بهار استعفاء داده، حرکت کنم. اولأ حقوق ایالت یک هزار و دویست تومان شده استشده‌است در ماه. در صورتی‌که مخارج من کمتر از ماهی چهار هزار تومان نیست. باید مبلغی ضرر کنم. دخل خارج هم ندارم، به این جهت مجبور از استعفاء خواهم شد. قرض زیادی هم دارم، که نمی‌توانم برای خدمت دولت، از جیبم ضرر کنم.<ref>امیربهادر، جعفرقلی خان، ''خاطرات سردار اسعد بختیاری''، به کوشش ایرج افشار، انتشارات اساطیر، چاپ اول، تهران:۱۳۷۲ (ص۶۷)</ref>}}

در زمان حکومت جعفرقلی‌خان در کرمان، اعتراضاتی نسبت به او شد. میرزا مرتضی کرمانی نماینده کرمان در مجلس او را متهم کرد که «پول‌هاىپول‌های هنگفتىهنگفتی به نام حق‌الحکومه و به نام راه دارىداری و به نام رشوه ازمردم می‌گیرد، سیزده الىالی چهارده هزار تومان به عنوان قراسورانىقراسورانی (پلیس راه) و سوار ایالتىایالتی می‌گیرد در حالتىحالتی که تمام طرق و شوارع کرمان دستخوش اشرار و سارقین فارس است و هیچ قافله‌ای جرأت عبور و مرور ندارد. معذالک هیئت دولت باز دو هزار تومان بر حقوق ایالتىایالتی کرمان می‌افزاید». میرزا مرتضی از نخست وزیرنخست‌وزیر خواهان برکناری جعفرقلی‌خان شد و گفت: «بختیاری‌ها در هر کجا باشند تعدیات آنها چیزىچیزی نیست که بر کسىکسی پوشیده باشد». [[احمد قوام|قوام‌السلطنه]] نخست وزیرنخست‌وزیر در پاسخ میرزا مرتضی گفت: «من از هیچ یکهیچ‌یک از اظهاراتىاظهاراتی که ایشان (میرزا مرتضی) اظهار نمودند مسبوق نیستم و سردار اسعد را هم یکىیکی از حکام صالح می‌دانم و تا حال هم هیچ شکایتىشکایتی از او نرسیده». <ref>{{یادکرد وب |عنوان=مذاکرات جلسه سی‌ام دوره چهارم مجلس شورای ملی ۲۳ میزان ۱۳۰۰ |نشانی=https://www.ical.ir/ical/fa/Content/4_artmajles1/%D8%AC%D9%84%D8%B3%D9%87جلسه-30-%D8%B5%D9%88%D8%B1%D8%AAصورت-%D9%85%D8%B4%D8%B1%D9%88%D8%ADمشروح-%D9%85%D8%AC%D9%84%D8%B3مجلس-%DB%8C%D9%88%D9%85یوم-%DB%8C%DA%A9یک-%D8%B4%D9%86%D8%A8%D9%87شنبه-%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D9%87%D9%85چهاردهم-%D8%B4%D9%87%D8%B1شهر-%D8%B5%D9%81%D8%B1صفر-%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B8%D9%81%D8%B1المظفر-1340-%D9%85%D8%B7%D8%A7%D8%A8%D9%82مطابق-%D8%A8%DB%8C%D8%B3%D8%AAبیست-%D9%88و-%D8%B3%D9%88%D9%85سوم-%D9%85%DB%8C%D8%B2%D8%A7%D9%86میزان-1300}}</ref>

جعفرقلی‌خان پس از ورود به تهران، به نمایندگی از [[ایل بختیاری]] به [[دوره پنجم مجلس شورای ملی]] راه یافت. <ref>امیربهادر، جعفرقلی خان، ''خاطرات سردار اسعد بختیاری''، به کوشش ایرج افشار، انتشارات اساطیر، چاپ اول، تهران:۱۳۷۲ (ص۱۲۲)</ref> در آن دوران در مجلس بین نمایندگان طرفدار [[رضاخان]] و [[سید حسن مدرس]] که ریاست اقلیت مجلس را به عهده داشت، درگیری‌های فراوانی به وجود آمده بود. اما سردار اسعد چند ماه بیشتر در مجلس نماند و به کابینه رضاخان پیوست.

رضاخان در هشتم شهریور ۱۳۰۳ سردار‌اسعدسرداراسعد را به عنوان [[وزارت پست و تلگراف|وزیر پست و تلگراف]] به مجلس معرفی کرد. <ref>عاقلی، باقر. ''نخست وزیران ایران از مشروطه تا انقلاب اسلامی''، تهران، انتشارات جاویدان (ص۳۷۱)</ref> [[رضاخان]] سال بعد لایحه‌ای به مجلس داد که کلیه القاب نظامی‌ها لغو شود، به همین جهت نام ''جعفرقلی خان سردار اسعد بختیاری''، به عنوان ''جعفرقلی اسعد بختیاری'' در شناسنامه‌اش ثبت شد. <ref>امیربهادر، جعفرقلی خان، ''خاطرات سردار اسعد بختیاری''، به کوشش ایرج افشار، انتشارات اساطیر، چاپ اول، تهران:۱۳۷۲ (ص۱۵۳)</ref>

در نخستین دولت دوران پادشاهی رضاشاه که [[محمدعلی فروغی]] تشکیل داد، جعفرقلی اسعد‌اسعد بختیاری در مقام وزارت پست و تلگراف ابقا شد.

پس از کنار رفتن کابینه [[ذکاءالملک]] و روی کار آمدن [[مستوفی الممالک|مستوفی‌الممالک]]، جعفرقلی‌خان، دیگر در کابینه جایی نداشت، ولی رضاخان او را از اطرافیان بسیار نزدیک خود کرد و در بیشتر سفرها همراه وی بود. به گفته [[مخبرالسلطنه]]:

پس از مرگ جعفرقلی‌خان، خانواده او فردی را مسئول کارهای مالی‌شان کردند که بخشی از اثاثیه بر جای مانده از جعفرقلی‌جعفرقلی خان را نیز بفروشد. از جمله این‌ها، یک مجسمه فرشته، یک مجسمه شیر، یک پایه چراغ و یک میز مشکىمشکی موزاییک بودند که مجلس شوراىشورای ملىملی به بهای هزار و چهارصد تومان خریداری کرد. پس از شهریور ۱۳۲۰ و کناره‌گیری رضا شاه، پسران جعفرقلی خان (محمدتقی و سهراب) این پول را به مجلس برگرداندند و ابراز تأسف کردند که مباشر آن‌ها از مجلس پولی گرفته و در نامه‌ای به [[حسن اسفندیاری|حاج محتشم‌السلطنه اسفندیاری]] رئیس مجلس شورای ملی نوشتند:

«البته سابقه آزادى خواهىآزادی‌خواهی خانواده اسعد و خدمتگزارىخدمتگزاری آنها به مشروطیت با این عمل مباینت داشته ولىولی در آن تاریخ ما نمى‌توانستیمنمی‌توانستیم اظهار وجودىوجودی بکنیم. استدعا می‌کنیم اشیاء نامبرده را به عنوان هدیه ناقابل خانواده اسعد و یادگار خدمات صادقانه مرحوم جعفر قلىقلی اسعد به مشروطیت ایران قبول و ما را به اعطاء این افتخار مرهون و سرافراز فرمایند و اجازه فرمایند به اشیاء نامبرده پلاکىپلاکی را که تهیه شده استشده‌است و نشانه قبول خدمات مرحوم اسعد به مجلس شوراىشورای ملىملی است، نصب کنند».

روی پلاک نوشته بود: «به یادگار خدمات مرحوم جعفرقلىجعفرقلی اسعد بختیارىبختیاری به آزادىآزادی و مشروطیت تقدیم مجلس ملىملی گردید». <ref>{{یادکرد وب |عنوان=مذاکرات جلسه ۱۲۹ دوره سیزدهم مجلس شورای ملی هشتم بهمن ۱۳۲۱ |نشانی=https://www.ical.ir/ical/fa/Content/4_artmajles1/%D8%AC%D9%84%D8%B3%D9%87جلسه-129-%D8%B5%D9%88%D8%B1%D8%AAصورت-%D9%85%D8%B4%D8%B1%D9%88%D8%ADمشروح-%D9%85%D8%AC%D9%84%D8%B3مجلس-%D8%B1%D9%88%D8%B2روز-%D9%BE%D9%86%D8%AC%D8%B4%D9%86%D8%A8%D9%87پنجشنبه-8-%D8%A8%D9%87%D9%85%D9%86بهمن-%D9%85%D8%A7%D9%87ماه-1321}}</ref>

{{پانویس|۲}}