ویکی‌پدیا

گویش هورامی: تفاوت میان نسخه‌ها

نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
→ تفاوت قدیمی‌ترتفاوت جدیدتر ←
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
دیداریویکی‌متن
بدون خلاصۀ ویرایش
برچسب‌ها: ویرایشگر دیداری ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه
بدون خلاصۀ ویرایش
برچسب‌ها: ویرایشگر دیداری ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه
خط ۳۱:
تقریباً همه منابع معتبر زبانشناسی هورامی را گویشی از زبان کردی دانسته‌اند، زبان گورانی متعلق به شاخه [[زازا-گورانی]] از شاخه [[زبان‌های ایرانی شمال‌غربی]] است و با زازایی هم خانواده است.<ref>[http://literature.ut.ac.ir/documents/10469/320285/ساخت‌هاي%20فعلي%20استمراري%20–%20تأكيدي%20در%20گويش%20هورامي.pdf ساخت‌های فعلی استمراری تأکیدی در گویش هورامی] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140407232752/http://literature.ut.ac.ir/documents/10469/320285/ساخت‌هاي%20فعلي%20استمراري%20–%20تأكيدي%20در%20گويش%20هورامي.pdf |date=۷ آوریل ۲۰۱۴}} صفحهٔ ۲</ref> از دیدگاه [[دیوید نیل مکنزی|مکنزی]] گویش اورامانی مانند دیگر گویش‌های کردی، دارای برخی مشخصات آوایی است و از آن نظر، به [[گویش‌های مرکز ایران]] نزدیک‌تر است<ref>D. N. Mackenzie [http://www.iranicaonline.org/newsite/index.isc?Article=http://www.iranicaonline.org/newsite/articles/unicode/v3f1/v3f1a050.html Avromani]{{پیوند مرده|date=نوامبر ۲۰۱۹ |bot=InternetArchiveBot}}, Encyclopædia Iranica</ref> اما بااین حال از دیدگاه [[دانشنامه بریتانیکا]] اورامانی به عنوان یکی از گویش‌های کردی [[گورانی]] است.<ref>http://www.britannica.com/topic/Iranian-languages</ref> در طول زمان، به خاطر همسایگی با گویش‌هایی مانند کردی سورانی، دادوستد واژگان میان کردی اورامانی و این گویش‌ها بسیار بوده‌است.
 
== بررسی دستوری زبانگویش کردی هورامی ==
 
هورامی گویشی گورانیکردی و یکی از زبان‌های ایرانی نو است که درشاخهٔ شمال غربی ازگروه زبان‌های ایرانی غربی قرار دارد. منطقهٔ هورامان در دو کشور ایران و عراق بین مناطق کردنشین واقع شده‌است. گویشوران کرد هورامی در ایران در دو استان کرمانشاه وکردستانو کردستان سکونت دارند و همگی خود را متعلق به ملیتی کرد می‌دانند. در مورد ماهیت گویش هورامی و جایگاه آن درشجرۀ خانوادگی زبان‌های ایرانی دیدگاه‌های متفاوتی وجود دارد. ارانسکی)۱۳۵۸ (هورامی را گونه‌ای از گویش‌های کردی گورانی و زازا می‌داند. به باور وی وجود تفاوت‌های چشمگیر زبانی میان گویش‌های گورانی و زازا از یک سو و سایر گویش‌های کردی از سوی دیگر بسیاری از محققان را بر آن داشته تا گویش‌های مذکور را زبان‌هایی متفاوت و مجزا از زبان کردی و مرتبط با گویش‌های مرکزی ایران)نظیر گویش سمنانی (و یا گویش‌های کرانهٔ خزر بدانند. مکنزی) ۱۹۶۶ (معتقد است که پیچیدگی فرایندهای نحوی و ساخت واژی گویش هورامی، این گویش را به جزیره‌ای در دریای زبان کردی مبدل کرده‌است . مکنزی نیز هورامی را همچون سایرزبان‌های گورانی و زازا، زبان‌هایی مستقل از کردی و جزو لهجه های خزری می‌داند . درمقالهٔ حاضر نیز گویش هورامی به مثابهٔ گونهای از زبان کردی در نظر گرفته می‌شود . برمبنای ملاحظات جغرافیایی گویش هورامی محدود در مرزهای ایران را می‌توان به دوگونهٔ عمده تقسیم کرد :گونهٔ مختص منطقهٔ هورامان لهون و گونهٔ مختص منطقهٔ هورامان تخت. منطقهٔ هورامان لهون شامل بخش‌هایی از استان کرمانشاه و بخش هاییاز مناطق کردنشین کشور عراق است .منطقهٔ هورامان تخت در مرزهای استان کردستان محصور شده‌است .شایان ذکر است که در هر یک از این دو گونهٔ عمده گویش اورامی نیز تفاوت‌های زبانی متنوعی به چشم می‌خورد .هر چند که این گونه‌ها ازمنبع زبانی واحدی سرچشمه می‌گیرند، اختلافات همزمانی موجود میان آن‌ها درحوزه های واژ-واجی و دستوری سبب می گرددتا هر محققی که قصد تحقیق درباره جنبه‌های مختلف گویش هورامی را دارد، برای برخورداری از داده‌هایی یک دست و همگن و نیز نیل به نتایج مرتبط درگام نخست به این تقسیم بندی چندگانه قائل شود.
 
در گویش کردی هورامی ساخت‌های فعلی خاصی وجود دارند که فقط گویش‌هستند و در سایر گویش‌های کردی مشاهده نمی‌شوند .این ساخت‌ها ازدو جزء تشکیل شده‌اند :جزء اول آنها مصدر است)مصدر در گویش هورامی با افزودن تک واژ-ay به ستاک ماضی افعال ساخته می‌شود (.و جزء دوم این ساخت‌ها می‌تواند یکی از سه صورت فعلی مضارع اخباری، ماضی استمراری و یا ماضی ساده باشد که از مصدر ذکرشده در جزء اول برگرفته می‌شوند . در این میان کاربرد این ساخت با مضارع اخباری و ماضی استمراری به مراتب رایج تر است. نکتهٔ قابل توجه در مورد این ساخت‌های فعلی این است که مفعول صریح آنها درساخت‌های متعدی غیرکنایی)درکلّیهٔ زمان‌های دستوری به استثنای گذشتهٔ ساده ( امکان بروز به شکل گروه اسمی را ندارد و تنها به صورت واژه بست ضمیریِ هم مرجع با سازه مفعول بر روی جزء مصدری ساخت مذکور ظاهر می‌شود . استفاده از گروه اسمی مفعولی به همراه این افعال موجب غیر دستوری شدن ساخت حاصل می‌شود . درساخت‌هایلازم و متعدیِ کنایی)گذشتهٔ ساده (جز مصدری میزبان واژه بست ضمیری مطابقه با فاعل استو مفعول صریح حتی مجال بروز واژه بستی را نیز نمی‌یابد .
از آنجایی که گروه‌های اسمی تنها زمانی می‌توانند به صورت تخفیف یافته) به شکل ضمیری، واژه بستی و یا محذوف ( در عبارات زبانی ظاهر شوند که به نحوی ازقبل در الگوی کلامی برانگیخته شده باشند و مصداق آنها برای مخاطب کلام قابل بازیابی باشدقابلیت بازیابی مفعول صریح درساخت‌های غیرکنایی را می‌توان به عنوان معیار تعیین کننده تشکیل یا عدم تشکیل ساخت‌های مذکور درنظرگرفت با توجه به اهمیت ملاحظات گفتمانی و کلامی در روند شکل گیری ساخت‌های موردنظر می‌توان ازنظریهٔ ساختاراطلاعاتی لمبرکت(۱۹۹۴ ) برای توجیه مراحل مختلف این روند بهره جست.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وبگاه=|نشانی=http://hawramanat.com/news/55|عنوان=/hawramanat/news/55}}{{پیوند مرده|date=نوامبر ۲۰۱۹ |bot=InternetArchiveBot}}</ref>
 
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/wiki/گویش_هورامی»