سید نصرالله اخوی: تفاوت میان نسخه‌ها

| term_start2 = ؟

| monarch3 = [[رضا شاه پهلوی]]، [[محمدرضا شاه پهلوی]]

| monarch5 = [[رضا شاه پهلوی]] ، [[محمدرضا شاه پهلوی]]

| term_start7 = ۲۴ آبان ۱۲۸۸

| term_end7 = ۳ دی ۱۲۹۰

[[پرونده:Portrait of Nasrollah Taghavi by Kamal-ol-molk.jpg|جایگزین=|بندانگشتی|پرترهٔ نصرالله اخوی در لباس روحانیت، ‌اثراثر [[کمال‌الملک]]]]

'''سید نصرالله اخوی''' یا '''سید نصرالله تقوی''' از فعالان [[جنبش مشروطه|جنبش مشروطه ایران]] و، دادستاننماینده کلمجلس کشوربود.شورای اوملی، درعضو سالهیئت ۱۲۸۸تدوین قمریمتم درقانون اساسی مشروطه ، [[تهران]]دادستان بهکل دنیا آمدکشور]] و درنویسنده ۱۳۶۷قسمت قمریاصلی درقانون همانمدنی شهرایران درگذشتبود.

او از خاندان «[[سادات اخوی]]» [[تهران]] است سید نصرالله در سال ۱۲۸۸ق در شهر تهران دیده به جهاندنیا گشوده استآمد. از کودکی به تحصیل علم و ادب پرداخته و چنان‌که [[شمس‌العلما قریب گرکانی|میرزا محمدحسین شمس‌العلماء]] (مؤلف ابدع البدائع) دربارهٔ وی می‌نویسد: «در ۱۵ سالگی در [[ادبیات]] و [[منطق]] و [[ریاضی]] مبرز شده و سپس شروع به [[فقه]] و [[اصول]] و معقول می‌نماید.» در [[فلسفه]] و حکمت شاگردی [[میرزای جلوه]] را نموده و در فقه و اصول از درس علامه [[میرزا حسن آشتیانی]] بهره برده استبرده‌است. سیداو نصراللهبرای رشدادامه علمی قابل اعتنایی داشته و مراحل ترقی علمی را در جهاتتحصیل علوم منقول و معقول به سرعت طی می‌کند و سپسحوزوی به [[عتبات]] می‌رود و در [[نجف]] و [[سامرا]] از محضر بزرگانی چوناستادانی مانند[[میرزای شیرازی]] و [[سید محمد فشارکی]] را درک کرده و محتملا در نجف در درس کسانی چون [[آخوند خراسانی]] هم حضور یافته و بهره علمی اندوخته استمی‌برد. وی پس از سالیانیاتمام تحصیل،تحصیلات مجتهد گشتهحوزوی و با کسباخذ اجازاتیاجاره در حدیث و اجتهاد عتبات را ترک می‌گویدمی‌کند. مستور نماند که شیخ روایی وی [[میرزا حسین نوری]] طبری است. وی شاگرد [[میرزا ابوالفضل تهرانی]] بوده‌است و در سامرا با وی نیز مرتبط بوده‌است. زمان رفتن تقوی به سامرا در اواخر دوران میرزای شیرازی (متوفای ۱۳۱۲ق) بوده‌است. اجازه‌ای هم که از [[محدث نوری]] دارد در انتهای زندگی محدث نوری از وی اخذ شده‌است؛ به تاریخ ۲۲ محرم ۱۳۲۰ قمری؛ و [[عبرت نائینی]] در مدینه الادب متن کامل اجازه را ذکر نمودهنموده‌است. به تعبیر [[مدرس تبریزی]] در [[ریحانه الادب]]: از اکابر علمای عصر ما، که فقیهی است بارع و حاوی فروع و اصول و جامع معقول و منقول و مشهورترینِ خاندان سیادت که به سادات اخوی» می‌باشد.

سید نصرالله مجتهدی برجسته است و به تعبیر [[مدرس تبریزی]] در [[ریحانه الادب]]: از اکابر علمای عصر ما، که فقیهی است بارع و حاوی فروع و اصول و جامع معقول و منقول و مشهورترینِ خاندان سیادت که به سادات اخوی» می‌باشد. او که وضع تجدد روزافزون انتهای عصر [[قاجار]] را دیده استدیده، پس از اتمام تحصیلات در عتبات و انجام سفر حج و زیارت عتبات مقدسه مدینه، تصمیم به سفر اروپا گرفته و بدانجا می‌رود. او مدتیومدتی در پاریس مانده و به مطالعه اوضاع حقوقی و اداری ممالک غربی پرداخته و اطلاعات مفیدی را به دست می‌آوردمی‌پردازد و سپس قبل از ایجاد نهضت مشروطه به وطن و مولد خود بازمی‌گردد. در میانه سال ۱۳۲۴ ق با تلاش علمای ایران و نجف و همراهی مردم [[نهضت مشروطیت]] ایجاد می‌شود و حکومت چند هزار ساله مستبده و مطلقه ایران مقیده و مشروطه می‌شود. نقش علما در مقدمات، تأسیس و استمرار نهضت مشروطه بسیار قابل اعتناست و سید نصرالله تقوی که در این زمان ۳۶ سال سن دارد به عنوان یک [[مجتهد]] پرشور در وقایع استبدادستیزانه[[انقلاب مشروطه]] شرکت می‌کند.

او به عنوان نماینده تهران به نخستین دوره مجلس شورای ملی راه یافت و عضو کمیسیون شش نفره ای شد که متمم قانون اساسی را نوشتند. پافشاری او بر تطبیق قانون با احکام شرع و نقش او همراه با شیخ فضل الله[[فضل‌الله نوری]] در تدوین و تصویب اصل دوم متمم قانون اساسی او را آماج انتقاد تجددخواهان آن دوران کرد. در دوره دوم مجلس شورای ملی که سیدنصرالله نماینده تهران و نایب رئیس مجلس بود، نشریه [[ملانصرالدین (نشریه)|ملانصرالدین]] که در تفلیس چاپ می شدمی‌شد به همین سبب به او حمله کرد که باعث شد مجلس در پنجم شهریور ۱۲۸۹ از مندرجات ملانصرالدین اظهار نفرت کند.<ref name="ical.ir">{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وبگاه=|نشانی=https://www.ical.ir/ical/fa/Content/4_artmajles1-1328|عنوان=مذاکرات جلسه ۱۳۴ دوره دوم مجلس شورای ملی ۲۱ شعبان ۱۳۲۸}}</ref>. سرانجام پس از آنکه میرزا اسدالله خان نماینده کردستان، [[محمدعلی فروغی|ذکاء الملک]] رئیس مجلس را متهم به عدم بی طرفیبی‌طرفی و ناتوانی در اداره مجلس کرد، در اعتراض به این اتهامات همراه با[[محمدعلی ذکاء الملکفروغی]] در ششم بهمن ۱۲۸۹ از هیئت رئیسه مجلس استعفا داد.<ref>{{یادکرد وب |عنوان=مذاکرات جلسه ۲۰۲ دوره دوم مجلس شورای ملی ۲۴ محرم ۱۳۲۹ |نشانی=https://www.ical.ir/ical/fa/Content/4_artmajles1/%D8%AC%D9%84%D8%B3%D9%87جلسه-202-%D8%B5%D9%88%D8%B1%D8%AAصورت-%D9%85%D8%B4%D8%B1%D9%88%D8%ADمشروح-%D8%B1%D9%88%D8%B2روز-%D9%BE%D9%86%D8%AC%D8%B4%D9%86%D8%A8%D9%87پنجشنبه-24-%D8%B4%D9%87%D8%B1شهر-%D9%85%D8%AD%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%B1%D8%A7%D9%85محرمالحرام-1329}}</ref> او بیش از چهارده ماه نایب رئیس مجلس بود.

وزیر عدلیه وقت، داور، قصد داشت قوانین حقوقی ایران را بر اساس قوانین غربی بنویسد ولی بر اثر مخالفت علما و سیاسیون مجبور شد تن به قانون اسلامی بدهد وداور هیأتی برای تدوین [[قانون مدنی]] منصوب شده و شروع به کار کردندکرد. این هیئت و گروه عبارت بودند از: سید محمد فاطمی قمی، سید نصرالله تقوی، شیخ محمد علی کاشانی، میرزا محمد رضا غروی ایروانی، شیخ علی بابا فیروزکوهی (دوست [[آیت الله بروجردی]] و پدر زن علامه سید کاظم عصار)، [[محسن صدر]] (صدرالاشراف)، [[سید کاظم عصار]] و [[سید مصطفی عدل]] (منصور السلطنه). اینان همه مجتهد بوده‌اند به غیر از [[مصطفی عدل]]، که البته وی نیز در خاندانی روحانی رشد یافته بود. این گروه متخصصین فن بودند و توانستند پس از صرف وقت و توان بسیار قانون مدنی ایران را بر مبنای فقه اسلامی و به‌طور مشخص بر اساس فقه امامیه([[شیعه دوازده امامی]]) نوشته و این پدیده بدیعی در تاریخ حقوق کشورهای اسلامی بود و هنوز نیز چنین است. قانون مدنی ایران جزو نادرترین قوانین مدنی کشورهای اسلامی است که مستقیماً بر مبانی حقوق اسلامی استوار شده و چنان‌که گذشت تنها قانون مدنی است که در آن قواعد فقه امامیه رعایت گردیده استگردیده‌است و تدوین کنندگان آن از چنان صلاحیتی برخوردار بودند که به خوبی موفق شدند از مبانی مستحکم فقه امامیه در قالب نوین و منطبق با اسلوب پیشرفته تدوین قوانین بهره گیرند و از حقوق پیشرفته فرانسه و دیگر کشورهای اروپایی نیز استفاده کنند و در این تلفیق به شکل قابل تحسینی موفق باشند. گفته می‌شود متن قانون مدنی به نظر و تأیید حاج [[عبدالکریم حایری]]، مؤسس [[حوزه علمیه قم]] و [[مرجع تقلید]] وقت شیعیان نیز رسیده استرسیده‌است. این قانون اگر چه بعدها در چندین مرحله دچار تغییراتی شد ولی هم کنون بسیاری از بندهای آن در قانون مدنی ایران باقی مانده استمانده‌است.

در کارنامه علمی، ادبی و فرهنگی سید نصرالله تقوی نقاط درخشان بسیاری وجود دارد. وی از اولین اساتید مدرسه عالی حقوق بود. در عهد مشروطه از بنیان‌گذاران [[کتابخانه ملی]] که در خیابان ناصری (ناصر خسرو فعلی) قرار داشت بود و کتابخانه خود را نیز به آن هدیه نمود. سید نصرالله ریاست هیئت مدیره کتابخانه را داشت. کتابخانه ملی یکی از مجامع ایجاد هیجان در بین مردم و از نهادهای مهم قبل از ایجاد مشروطه بود. وی همچنین عضو ثابت فرهنگستان ایران و عضو انجمن تشکیل دانشگاه تهران در سال ۱۳۱۳ ش بود و خود نیز رئیس دانشکده معقول و منقول آن شد. کتابخانه مشهوری هم داشت که شیخ [[آقا بزرگ تهرانی]] در [[الذریعه]] ده‌ها بار از کتابخانه وی و مخطوطات آن نام می‌برد و در نقباء البشر از نفیس بودن آن یاد کرده و می‌گوید من در سفر سال ۱۳۵۱ق به تهران از کتابخانه وی استفاده بسیار بردم. کتابخانه سید نصرالله تقوی دارای آثار مخطوط قیمتی و ارزنده‌ای بوده که [[سید جمال الدین اخوی]] پسر سید نصرالله هزار جلد از آن‌ها را به کتابخانه مجلس فروخته و بعدها نیز حجم قابل اعتنایی از مطبوعات را به این کتابخانه هدیه می‌دهد. شش جلد از فهرس مخطوطات کتابخانه مجلس مختص کتاب‌های کتابخانه سید نصرالله اخوی است و گفته می‌شود هنوز در بین خاندان وی آثار دیگری نیز باقی مانده استمانده‌است. سید در ایجاد مدارس نو هم شرکت داشته‌است و خلاصه فعالیت‌های فرهنگی وی واقعاً بسیار حجیم و حیرت زاست و او را به حق باید از [[مفاخر علمی و فرهنگی ایران]] معاصر دانست.

آقابزرگ تهرانی، [[محمدحسین فاضل تونی|فاضل تونی]]، [[میرزا طاهر تنکابنی]] و [[محمد علی کاتوزیان]] از دوستان وی بودند. [[محدث ارموی]] نیز از دوستان نزدیک وی بود. سید نصرالله در زمینه تصحیح آثار ارزنده دانشمندان سابق جزو محققان برجسته بود و دیگران را نیز به این کار تشویق می‌کرد. مثلاً ایشان عامل اصلی تحریض محدث ارموی به چاپ دیوان شیخ ابوالفضل تهرانی بود. وی همچنین از دوستان اعتصام الملک پدر [[پروین اعتصامی]] بود و از پروین اعتصامی نیز یاد می‌کند که در محفل آنان می‌آمد. سید نصرالله همچنین به همراه میرزا طاهر تنکابنی و فاضل تونی از یاری دهندگان محمد حسین خان ذکاء الملک در ترجمه و تفسیر شِفای ابن سینای خراسانی بود. اما در بین تمامی دوستانش بیش از همه با علامه شیخ آقابزرگ ساوجی دوستی صمیمانه‌ای داشت. [[ساوجی]] از عرفا و فلاسفه بزرگ عهد خویش بود و در شهر مقدس قم آرمیده استآرمیده‌است.

سید نصرالله بانی مسجد سادات اخوی در خیابان عین الدوله (ایران) تهران است.<ref name="ical.ir"/>.

# تصحیح تقویم الصلاة: سید محمد طاهر حسنی از علمای عهد صفوی است که رساله‌ای به نام تقویم الصلاة نوشته استنوشته‌است. سید نصرالله تقوی این رساله را با تعلیقات و فتاوی سید ابوالحسن اصفهانی مرجع تقلید شیعیان و میرزا محمد فیض قمی، در سال ۱۳۶۲ق چاپ می‌کند.

# فواید مجلس شورای ملی؛ که جزوه‌ای مختصر و عالمانه است و در سال اول مشروطه به طبع رسیده استرسیده‌است.

سید نصرالله تقوی تهرانی عاقبت در سن ۷۹ سالگی و در روز جمعه ۲۱ محرم الحرام ۱۳۶۷ ه‍.ق (۱۳ آذر ماه ۱۳۲۶ ه‍. خ) در تهران درگذشت. او تا یک سال پیش از مرگش رئیس دیوان عالی کشور (دیوان عالی تمیز) بود. جنازه اش به قم منتقل شد و در شهر قم و قبرستان شیخ عبدالکریم حائری ([[قبرستان نو]]) دفن شد.