ابوالفتح والاتبار: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱:
{{Infobox Officeholder
'''میرزا ابوالفتح خان والاتبار''' (۱۲۵۳ تا ۱۳۳۷ ه‍. خ) وزیر جنگ و وزیر کشور ایران در زمان [[احمد شاه قاجار]] بود. او در دوران زندگی‌اش ملقب به القاب «حشمت‌الدوله»، «منشی‌باشی»، «ثقةالملک» و «وکیل‌الملک» بود.
| name = ابوالفتح میرزا حشمت‌الدوله والاتبار
| birth_name =
| nickname =
| image =
| caption =
| office = وزیر امور خارجه ایران
| monarch = [[احمد شاه قاجار]]
| primeminister= [[حسن وثوق|میرزا حسن خان وثوق‌الدوله]]
| term_start = ۱۲۹۸
| term_end = ۱۲۹۸
| predecessor =
| successor = [[صارم‌الدوله|اکبر میرزا صارم‌الدوله]]
| office1 = وزیر داخله
| monarch1 =
| primeminister1= [[حسن پیرنیا|میرزا حسن خان مشیرالدوله]]
| term_start1 = ۱۲۹۸
| term_end1 = آبان ۱۲۹۹
| predecessor1 =
| successor1 =
| office2 = وزیر جنگ
| monarch2 =
| primeminister2= [[حسن وثوق|میرزا حسن خان وثوق‌الدوله]]
| term_start2 = شهریور ۱۲۹۵
| term_end2 = خرداد ۱۲۹۶
| predecessor2 =
| successor2 =
| office3 = [[مجلس سنای ایران|سناتور]]
| term_start3 = ۱۳۲۸
| term_end3 = ۱۳۳۷
| constituency3 = [[آذربایجان شرقی]] <small>(دوره‌های اول و دوم)
| office4 = استاندار آذربایجان
| monarch4 = [[محمدرضا شاه پهلوی]]
| term_start4 = ۴ اردیبهشت ۱۳۲۸
| term_end4 = ۱۳۲۸
| predecessor4 = [[خلیل فهیمی|خلیل فهیم‌الملک]]
| successor4 =
| office5 = والی کرمان و بلوچستان
| monarch5 = [[رضا شاه پهلوی]]
| term_start5 = ۱۳۰۶
| term_end5 = ۱۳۰۸
| predecessor5 =
| successor5 =
| birth_date = ۱۲۵۳
| birth_place = [[تبریز]]، [[ایران]]
| death_date = ۱۳۳۷
| death_place =
| nationality =
| residence =
| alma_mater =
| party =
| otherparty =
| spouse =
| children =
| occupation =
| profession =
|cabinet =
| religion = [[اسلام]]، [[شیعه]]
|signature =
|awards =
|website =
|footnotes =
}}
'''ابوالفتح میرزا حشمت‌الدوله والاتبار''' (۱۲۵۳ تبریز - ۱۳۳۷) شاهزاده قاجار، وزیر دوران قاجار و استاندار و سناتور دوره پهلوی و از درباریان بانفوذ هر دو خاندان سلطنتی قاجار و پهلوی بود.
 
پدرش ابوتراب میرزا وكیل‏‌الملک در دربار [[مظفرالدین شاه|مظفرالدین میرزا]] ولی‌عهد، صاحب مقام بود. از پنج سالگى نزد معلمان خصوصى تحصیل کرد و در ده سالگى به استدعاى پدرش از منشیان و محرران ولیعهد شد. پس از آنكه مدتى در دربار مظفرالدین میرزا خدمت کرد با سمت مستوفى اول جزو كاركنان [[محمدعلی شاه|محمدعلى میرزا اعتضادالسلطنه]] (محمدعلى شاه بعدی) درآمد.<ref name=":0">{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی۱=عاقلی |نام۱=باقر |عنوان=شرح حال رجال سیاسی و نظامی معاصر ایران - جلد سوم |تاریخ=۱۳۸۰ |ناشر=نگاه |مکان=تهران |صفحات=۱۶۸۶ - ۱۶۸۹}}</ref>
ابوالفتح والاتبار فرزند [[فضل‌الله خان وکیل‌الملک|فضل‌الله خان دبیرالسلطنه]] (وکیل‌الملک)، [[وزیر دربار|وزیر خلوت]] و رئیس دفتر [[مظفرالدین شاه]] بود. کارش را ابتدا با منشی‌گری [[ولیعهد]] آغاز نمود و بعدها به عنوان [[مستوفی]] نزد محمدعلی میرزا ([[محمدعلی شاه]] بعدی) ادامه داد. در کابینه‌های اول و دوم [[وثوق‌الدوله]] [[وزیر جنگ]] بود و در کابینهٔ [[حسن پیرنیا]] به [[وزارت کشور]] رسید. در عصر سلطنت [[رضا شاه]] والی [[کرمان]] گردید.<ref>بازیگران سیاسی عصر رضاشاهی و محمدرضاشاهی. ناصر نجمی. انتشارات انیشتین. ۱۳۷۳ تهران</ref>
 
در سال ۱۳۰۸ هجری قمری (۱۲۶۹ یا ۱۲۷۰ خورشیدی) منشى‌‏باشى ولیعهد شد و سه سال بعد لقب ثقة‏الدوله گرفت. پس از آن‌که در سال ۱۲۷۵ مظفرالدین میرزا به تخت نشست و محمدعلى میرزا ولی‌عهد شد، ابوالفتح میرزا با لقب وكیل‏‌الملک رئیس دفتر مخصوص و مهردار محمدعلى میرزا و یكى از محارم و نزدیكان او شد و امور مالی و اداری ولی‌عهد کاملا زیر نظر او بود.<ref name=":0"/>
بعد از شهریور ۱۳۲۰ وی مجدداً وارد مشاغل دولتی گردید و مدتی نیز استاندار آذربایجان بود. در ۱۳۲۸ سناتور انتصابی آذربایجان شد. او در سال۱۳۳۷ در سن ۸۴ سالگی در اثر کهولت درگذشت.
 
در سال ۱۲۸۵ که محمدعلی میرزا به سلطنت رسید، ابوالفتح میرزا همراه او به تهران رفت و از درباریان بانفوذ شد. ابتدا درجه امیر تومانى و سپس سردارى گرفت و لقب حشمت‏‌الدوله نیز به او اعطا شد. در جریان نهضت مشروطه و مبارزه مجلس و محمدعلى شاه، حشمت‌‏الدوله هوادار مشروطه‏‌خواهان بود و پس از به توپ بستن مجلس و بازداشت مشروطه‌خواهان، عده زیادی از آنان را از مجازات رهایی داد.<ref name=":0"/>
== منابع ==
 
پس از فتح تهران به دست مشروطه‌خواهان در سال ۱۲۸۸ و خلع محمدعلى شاه از سلطنت، تا چند سال از کار کنار گذاشته شد تا اینکه در شهریور ۱۲۹۵ در كابینه [[وثوق‌‏الدوله]] وزیر جنگ شد و نزدیک به نه ماه عضو دولت بود. در سال ۱۲۹۸ در كابینه وثوق‌‏الدوله مدتی وزیر امورخارجه بود و در دولت بعدی که [[حسن پیرنیا|میرزا حسن خان مشیرالدوله]] تشکیل داد، وزیر داخله شد و تا آبان ۱۲۹۹ در این سمت بود.
 
در دوران رضا شاه پهلوی، حشمت‌الدوله که نام خانوادگی والاتبار برگزیده بود از سال ۱۳۰۶ تا ۱۳۰۸ والی کرمان شد. سپس از کار دولتی کناره گرفت و در تبریز به املاک خود رسیدگی می‌کرد تا اینکه پس از کناره‌گیری رضا شاه از سلطنت، وارد خدمت دربار محمدرضا شاه شد.
 
والاتبار در چهارم اردیبهشت ۱۳۲۸ استاندار آذربایجان و همان سال با تشکیل نخستین دوره مجلس سنا، سناتور انتصابی آذربایجان شد و تا پایان عمر این عنوان را داشت.
 
== پانویس ==
{{پانویس}}
 
{{ترتیب‌پیش‌فرض:والاتبار، ابوالفتحوالاتبار،ابوالفتح}}
[[رده:درگذشتگان ۱۳۳۷]]
[[رده:زادگان ۱۲۵۳]]
[[رده:سناتورهای انتصابی مجلس سنا از تبریز]]
[[رده:خاندان دیبا]]
[[رده:نمایندگان دوره دوم مجلس سنای ایران]]
[[رده:نمایندگان دوره اول مجلس سنای ایران]]
[[رده:اهالی تبریز]]
[[رده:استانداران آذربایجان شرقی]]