چله تموز: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۱۲:
و از چارطاقی‌ها و [[خانه فنجان]] یا [[ساعت آبی]] و گاهی از ساعت آفتابی استفاده می‌شداما با همین ابزارهای ساده هم پدیده های خورشیدی مانند طولانی‌ترین روز کوتاه‌ترین روز و روزهای اعتدالی یا همسان مانند روز نوروز را با کمی اختلاف تعیین می‌کردند. ۴ قرن قبل از تولد مسیح برای این روز تقویمی طراحی کرده بودند که با استفاده از نور خورشید زمان دقیق آن مشخص می‌شد.
== چله تموز در خراسان ==▼
خراسان یکی از جاهایی است که جشن چله تموز هنوز در آن کم و بیش و البته با ابهام وجود دارد. در تقویم محلی بیرجند تموز یا «چله بزرگ» تابستان از اول تیر ماه شروع می‌شود و تا دهم مرداد ماه ادامه می‌یابد و «چله خرد» تابستان از دهم مرداد شروع و تا سی‌ام این ماه ادامه دارد. در جنوب خراسان از اول تیر ماه تا دهم مرداد ماه را «چله تموز»، از دهم مرداد ماه تا آخر این ماه را «چله خرد»، از اول دی‌ماه تا دهم بهمن ماه را «چله کلو»، از دهم بهمن ماه تا آخر این ماه را «چله خرد» می‌گویند.▼
شعر معروف خراسانی▼
* نه از شو مو منالم نه از روز - نه از یلدا گیله درم نه چله تموز▼
هموقذِر فهمیُم دِمین ای دنیا - که اَسونی بعد سِختی میه هنوز▼
* نه از شب من گله و ناله دارم و نه از روز- نه از یلدا و نه از تموز. در قدیم روزهای بعد از نوروز را به دو چهل تقسیم می‌کردند چل روز اول که چله معتدل است و چل روز بعد که روزهای گرما است بعد از چله دوم چله تموز شروع می‌شود. که داغ‌ترین روزهای سال است.▼
<ref>[ http://parssea.org/?p=7520 مجله دریای پارس:چله تموز و تیرگان]، '' محمد عجم ''</ref>▼
== سعدی ==
* عمر برَف است و آفتاب تموز (تیر)
* اندکی ماند و خواجه غَرّه هنوز (غره یعنی خود خواه و مغرور)
* ای تهی‌دست رفته در بازار - ترسمت پُر نیاوری دستار= سعدی
یار ناپایدار دوست مدار - دوستی را نشاید این غدّار- نیک و بد چون همی بباید مرُد - خُنُک آنکس که گوی نیکی برُد-
*برگ عیشی به گور خویش فرست - کس نیارد ز پس ز پیش فرست - عمر برَف است و آفتاب تموز- اندکی ماند و خواجه غَرّه هنوز
ای تهی‌دست رفته در بازار - ترسمت پُر نیاوری دستار - هر که مزروع خود بخورد به خوید.
* خوشه نارس گندم و جو- وقت خرمنش خوشه باید چید.
سطر ۳۴ ⟵ ۲۵:
جشن نیلوفر یا جشن تیرگان به چله تموز و جشن روز اول تموز(چله تابستان) ارتباط دارد. به روایت ابوریحان بیرونی در آثارالباقیه زمان جشن [[نیلوفر]] ششم تیرماه (خردادروز از تیرماه)است. با توجه به شواهد دیگر به نظر می‌رسد که گل نیلوفر از نظر باورهای مردمی با خورشید و احیاناً با میترا/ مهر در پیوند بوده باشد. زمان شکوفایی سالانه گل نیلوفر (نیلوفر صحرایی و باغی) و نیز زمان شکوفایی روزانه آن با خورشید هماهنگ است. زمان گل دهی آن در چله تموز(طولانی‌ترین روز) و در ایام عمودی‌ترین تابش‌های خورشید و زمان شکوفایی روزانه گل نیلوفر نیز همراه با سپیده و طلوع خورشید است و هر روز همراه با بردمیدن خورشید شکوفا می‌شود. این ویژگی‌ها موجب شده بوده که نیلوفر و خورشید را از یک خاستگاه و در پیوند با یکدیگر به‌شمار آورند و گرامی‌داشت نیلوفر را گرامی‌داشت خورشید بدانند. خورشید پرستی از اولین ادیان بشری است و در دوران میترایی به صورت پر و بال یافته و گسترده در رسم‌های ایرانی نفوذ کرده‌است.<ref>[ http://parssea.org/?p=7520 مجله دریای پارس:چله تموز و تیرگان]، '' محمد عجم ''</ref>
▲== چله تموز در خراسان ==
▲خراسان یکی از جاهایی است که جشن چله تموز هنوز در آن کم و بیش و البته با ابهام وجود دارد. در تقویم محلی بیرجند تموز یا «چله بزرگ» تابستان از اول تیر ماه شروع می‌شود و تا دهم مرداد ماه ادامه می‌یابد و «چله خرد» تابستان از دهم مرداد شروع و تا سی‌ام این ماه ادامه دارد. در جنوب خراسان از اول تیر ماه تا دهم مرداد ماه را «چله تموز»، از دهم مرداد ماه تا آخر این ماه را «چله خرد»، از اول دی‌ماه تا دهم بهمن ماه را «چله کلو»، از دهم بهمن ماه تا آخر این ماه را «چله خرد» می‌گویند.
▲شعر معروف خراسانی
▲* نه از شو مو منالم نه از روز - نه از یلدا گیله درم نه چله تموز
▲هموقذِر فهمیُم دِمین ای دنیا - که اَسونی بعد سِختی میه هنوز
▲* نه از شب من گله و ناله دارم و نه از روز- نه از یلدا و نه از تموز. در قدیم روزهای بعد از نوروز را به دو چهل تقسیم می‌کردند چل روز اول که چله معتدل است و چل روز بعد که روزهای گرما است بعد از چله دوم چله تموز شروع می‌شود. که داغ‌ترین روزهای سال است.
▲<ref>[ http://parssea.org/?p=7520 مجله دریای پارس:چله تموز و تیرگان]، '' محمد عجم ''</ref>
== در گیلان ==
دیلمیان مراسمی در تیرماه دارند که به آن نوروز بل می گویند در زمان قدیم در این فصل کشاورزان توان پرداخت باج و خراج را داشته و می توانستند با فروش محصول خود زندگی‌شان را سامان دهند و از همین رو سال نوی خود را در این زمان برگزار می‌کردند.
در این جشن ۱۰ مرد با کلاه و شولای گالشی به میدان می‌آیند و دورتا دور آتش می‌چرخند و نوازنده‌های محلی موسیقی را با شدت و شور می‌نوازند.
== در یزد==
زرتشتیان یزد ۱۲ تا ۱۶ امرداد ماه جشنی دارد که آن نیز در پیوند با آخر چله تموز است
== جستارهای وابسته ==
* [[انقلاب تابستانی]]
| |||