عیسی: تفاوت میان نسخه‌ها

تا قبل از عصر روشنگری، انجیل‌ها را معمولامعمولاً به عنوان منابع معتبر تاریخی قلمداد می‌کردند اما از آن زمان پژوهشگرانی ظهور کردند که صحت تاریخی آن‌ها را زیر سوالسؤال بردند و میان عیسی در اناجیل و عیسی در تاریخ تمایز قائل شدند.{{sfn|Levine|2006|p=5۵}} از قرن ۱۸، محققان سه شیوه جداگانه برای شناخت شخصیت تاریخی عیسی پیش گرفتند که هر کدام مشخصه‌های خودش را دارد و بر اساس تحقیقات متفاوتی شکل گرفته‌است.{{sfn|Witherington|1997|p=113}}{{sfn|Powell|1998|pp=19–23۱۹–۲۳}} موجودیت یک شخصیت تاریخی به نام عیسی و اتفاقات کلی زندگی‌اش به طوربه‌طور گسترده‌ای توسط محققان پذیرفته شده‌است اما تصویری که توسط پژوهشگران مختلف از او رسم شده‌است، با یکدیگر و همچنین با تصویر او در اناجیل متفاوت است.<ref name="Theissen">{{cite book|last1=Theissen|first1=Gerd|last2=Winter|first2=Dagmar|title=The Quest for the Plausible Jesus: The Question of Criteria|date=2002|publisher=Westminster John Knox Press|location=Louisville, Kentucky|isbn=978-0-664-22537-7|page=5}}</ref><ref>''Jesus Research: An International Perspective (Princeton-Prague Symposia Series on the Historical Jesus)'' by James H. Charlesworth and Petr Pokorny (September 15, 2009) {{ISBN|0-8028-6353-1}} pp. 1–2</ref>

تلاش‌ها برای بازسازی تاریخی زندگی عیسی شامل گستره متفاوتی می‌شود که از دیدگاه ماکسیمالیستی قرن نوزدهم که در آن اناجیل تا جای ممکن به عنوان منبع معتبر قلمداد می‌شدند تا دیدگاه مینیمالیستی قرن بیستم که تقریباتقریباً هیچ چیز دربارهدربارهٔ عیسی به عنوان اتفاق تاریخی پذیرفته نمی‌شد، متفاوت است.<ref>{{cite book|title=The Historical Jesus of the Gospels|first=Craig S.|last=Keener|year=2012|isbn=978-0-8028-6292-1|publisher=William B. Eerdmans Publishing|page=163}}</ref> از دهه ۱۹۵۰، شیوه جدیدی در راه یافتن عیسای تاریخی شکل گرفت و دیدگاه مینیمالیستی رنگ باخت.{{sfn|Chilton|Evans|1998|p=27}}{{sfn|Evans|2012|pp=4–5۴–۵}} هرچند این نظریه که انجیل‌ها کاملاکاملاً صحیح هستند توسط منابع تاریخی پشتیبانی نمی‌شود، اما از دهه هشتاد دانشوران بر آن هستند که به غیر از اتفاقات مشخصی که از نظر تاریخی اثبات شده‌اند، سایر عناصر زندگی عیسی از نظر تاریخی «محتمل» هستند.{{sfn|Chilton|Evans|1998|p=27}}<ref>{{cite book|title=Jesus in Contemporary Scholarship|first=Marcus J.|last=Borg|year=1994|isbn=978-1-56338-094-5|publisher=Continuum|pages=[https://archive.org/details/jesusincontempor00borg/page/4 4–6]|url=https://archive.org/details/jesusincontempor00borg/page/4}}</ref>{{sfn|Theissen|Winter|2002|pp=142–43۱۴۲–۴۳}} تمرکز تحقیقات نوین در ربط با شخصیت تاریخی عیسی بر یافتن محتمل‌ترین عناصر قرار داده‌است.<ref>{{cite book|title=John, Jesus, and History, Volume 1: Critical Appraisals of Critical Views|first1=Paul N.|last1=Anderson|first2=Felix|last2=Just|first3=Tom|last3=Thatcher|year=2007|isbn=978-1-58983-293-0|url=https://books.google.com/?id=ryybidJYMAQC|publisher=Society of Biblical Lit|page=131}}</ref>{{sfn|Meier|2006|p=124۱۲۴}}

در سال ششم میلادی، یهودیه، ادوم و سامریه که پیش از آن پادشاهی‌های تابع امپراتوری روم بودند، با یکدیگر ادغام شدند و استان رومی یهودیه شکل گرفت. به جای یک پادشاه تابع، یک بخشدار رومی بر آن سرزمین حکومت می‌کرد. قیصریه دریایی مرکز حکومت آن بخشدار بود و به کاهن اعظم اسرائیل اجازه داده شده بود که بر اورشلیم حکومت کند. بخشدار زمانی که احساسات دینی و ملی در جریان مراسم‌های دینی باعث آشوب و شورش می‌شد به اورشلیم می‌رفت. قلمروهای یهودی جلیل و یهودیه توسط سرزمین‌های غیر یهودی احاطه شده بودند اما رومی‌ها به یهودیان اجازه دادند که به صورت قانونی و فرهنگی مجزا باقی بمانند. جلیل سرزمین ثروتمندی بود و فقر به اندازه‌ای نبود که بتواند نظم اجتماعی را با خطر مواجه کند.<ref name="Britannica2" />

این دوره هلنیستی دین یهودیت بود؛ در این دوره، سنت‌ها و عناصر دینی یهود با فرهنگ یونانی ترکیب شد. تا زمان سقوط امپراتوری روم و فتوحات مسلمانان در مدیترانه شرقی، مراکز اصلی یهودیت هلنیستی اسکندریه و انطاکیه، دو مرکز شهری یونانی در غرب آسیا و شمال آفریقا که در قرن ۴ قبل از میلاد و پس از لشکرکشی‌های اسکندر مقدونی تاسیستأسیس شدند، بودند. در دوره هیکل دوم، یهودیت هلنیستی در اورشلیم هم وجود داشت و که باعث ایجاد نزاع‌هایی میان دو گروه یهودیان سنتی و هلنیستی می‌شد. در این دوره، کتاب مقدس عبری از عبری توراتی و آرامی توراتی به یونانی یهودی کوینه‌ای ترجمه شد؛ به دلیل اینکه سخنوران عبری کاهش پیدا کردند، ترگوم‌ها نیز به آرامی ترجمه شدند.<ref>{{cite book|last1=Barr|first1=James|editor1-last=Davies|editor1-first=W.D.|editor2-last=Finkelstein|editor2-first=Louis|title=The Cambridge history of Judaism. Volume 2: The Hellenistic Age|date=1989|publisher=Cambridge University Press|location=Cambridge|isbn=978-1-139-05512-3|pages=79–114|edition=1. publ.|chapter=Chapter 3 – Hebrew, Aramaic and Greek in the Hellenistic age}}</ref>

اساس دینی یهودیان بر تورات، پنج کتابی که می‌گفتند توسط خدا به موسی داده شده، استوار بود. سه گروه مهم مذهبی فریسیان، اسنی‌ها و صدوقیان بودند. هرچند این سه گروه در مجموع نماینده بخش کوچکی از جمعیت بودند. یهودیان چشم به راه آن روزی بودند که خدایشان آن‌ها را از حاکمان «کافر» خود نجات دهد، احتمالااحتمالاً به وسیله جنگ علیه رومیان.<ref name="Britannica2" />

محققان عهد جدید در بررسی انجیل‌های متعارف (مرقس، متی، لوقا و یوحنا) با چالش‌های بزرگی روبرو هستند.{{sfn|Harris|1985|p=263۲۶۳}} اناجیل را نمی‌توان در معنای امروزی «زندگینامه» قلمداد کرد و نویسندگان آن‌ها درحالی که بسیاری از جزئیات زندگی عیسی را از قلم انداخته‌اند، به مسائلی چون اهمیت او از دید الهی یا تبلیغ علنی او میان مردم می‌پردازند.{{sfn|Harris|1985|p=263۲۶۳}} گزارش‌ها دربارهدربارهٔ اتفاقات فراطبیعی مربوط به عیسی نظیر مرگ او و برخاستن او کار محققان را حتی سختتر هم می‌کند.{{sfn|Harris|1985|p=263۲۶۳}} پژوهشگران انجیل‌ها را منابع بی‌طرفی نمی‌دانند زیرا نویسندگان تلاش می‌کردند عیسی را تجلیل کنند.{{sfn|Sanders|1993|p=3۳}} حتی با این همه، پژوهشگران منابع بهتری در ربط با زندگی عیسی نسبت به شخصی چون اسکندر مقدونی دارند.{{sfn|Sanders|1993|p=3۳}} آن‌ها معیارهای مشخصی برای قضاوت دربارهدربارهٔ تاریخی بودن اتفاق دارند که شامل ملاک تصدیق چندگانه، ملاک انسجام و ملاک انقطاع است.{{sfn|Rausch|2003|pp=36–37۳۶–۳۷}} صحت تاریخی یک اتفاق بسته به اعتبار منابع هم هست؛ اناجیل به واقع دربارهدربارهٔ زندگی عیسی متناقض و نامستقلند. مرقس که احتمالااحتمالاً اولین انجیل مکتوب شده‌است، برای دهه‌ها معتبرترین از لحاظ تاریخی به شماربه‌شمار می‌رود.<ref>{{cite book|title=John, Jesus, and History, Volume 2|year=2007|publisher=Society of Biblical Lit|isbn=978-1-58983-293-0|page=291|url=https://books.google.com/books?id=ryybidJYMAQC&pg=PA291 |first1= Paul N.|last1= Anderson|first2= Felix |last2=Just |first3= Tom|last3= Thatcher}}</ref> یوحنا که بعد از همه مکتوب شده‌است، به طوربه‌طور قابل توجهی با انجیل‌های هم‌نوا متفاوت است و آن را دارای اعتبار کمتری می‌دانند؛ هرچند اخیرااخیراً پژوهشگران بیشتری پذیرفته‌اند که یوحنا شاید شامل هسته‌ای از محتوای قدیمی باشد که ممکن است به اندازه اناجیل هم‌نوا یا حتی بیشتر ارزش تاریخی داشته باشد.<ref>{{cite book|title=John, Jesus, and History, Volume 2|year=2007|publisher=Society of Biblical Lit|isbn=978-1-58983-293-0|page=292|url=https://books.google.com/books?id=ryybidJYMAQC&pg=PA291 |first1= Paul N.|last1= Anderson|first2= Felix |last2=Just |first3= Tom|last3= Thatcher}}</ref>

انجیل نامتعارف توماس ممکن است شاهدی مستقل بر بسیاری از کلمات قصار یا مَثَل‌های عیسی باشد. به عنوان مثال، توماس تاییدتأیید می‌کند که عیسی فقرا را مورد رحمت قرار داد این گفته پیش از اینکه با گفته‌های مشابه در منبع کیو مخلوط شود، به صورت مستقل به دست او رسیده.{{sfn|Funk|Hoover|1993|pp=471–532۴۷۱–۵۳۲}} دیگر متون غیرمتعارف مسیحی هم می‌توانند دربارهدربارهٔ تحقیقات تاریخی در ربط با عیسی ارزشمند باشند.{{sfn|Theissen|Merz|1998|pp=17–62۱۷–۶۲}}

منابع غیرمسیحی اولیه که وجود تاریخی عیسی را ثبت کرده‌اند شامل آثار یوسف فلاوی و تاسیتوس هستند.{{sfn|Blomberg|2009|pp=431–36}}{{sfn|Van Voorst|2000|pp=39–53۳۹–۵۳}} لوئیز فلدمن که متخصص آثار یوسف فلاوی است می‌گوید که عده کمی به اصالت اشاره یوسف به عیسی در کتاب 20۲۰ از ''تاریخ باستان یهودیان'' شک کرده‌اند.{{sfn|Van Voorst|2000| p= 83}}<ref>{{cite book |last= Maier|first= Paul L.|year=1995|title= Josephus, the essential works: a condensation of Jewish antiquities and The Jewish war| isbn= 978-0-8254-3260-6 |page= 285 |url= https://books.google.com/books?id=c2Tu1Yp3n0EC&pg=PA285 }}</ref> تاسیتوس در کتاب 15۱۵ از ''سالنامه‌ها'' از عیسی و اعدام او توسط پونتیوس پیلاطس یاد کرده‌اند. محققان به طوربه‌طور کلی مطلب تاسیتوس را به عنوان منبعی مستقل رومی معتبر و دارای ارزش تاریخی می‌دانند. <ref>{{cite book|title=Jesus and His Contemporaries: Comparative Studies|first=Craig A.|last= Evans |year=2001 |isbn =978-0-391-04118-9| page= 42 |url=https://books.google.com/books?id=DRcQ2bkLxc8C&pg=PA42 |publisher= Brill}}</ref>

منابع غیرمسیحی به دو دلیل ارزشمندند؛ نخست آنکه نشان می‌دهند ناظران بی‌طرف با متخاصم هیچ شکی دربارهدربارهٔ موجودیت تاریخی عیسی ندارند و دوم آنکه تقریباتقریباً تصویری از عیسی رسم کرده‌اند که می‌تواند با منابع مسیحی هم سازگار باشد: عیسی یک آموزگار بود، به انجام معجزه معروف بود، برادری به نام [[یعقوب البار|یعقوب]] داشت و به طوربه‌طور خشونت‌آمیزی کشته شد.{{sfn|Theissen|Merz|1998}}

باستان‌شناسی به پژوهشگران کمک می‌کند تا جهان زندگی عیسی را بهتر درک کنند. یافته‌های تازه، به عنوان مثال، نشان می‌دهد که کفرناحوم، شهری مهم در دوره تبلیغ عیسی، فقیر و کوچک بود و حتی فروم یا [[آگورا]] هم نداشت.<ref name="Gowler">{{cite book |title=What are they saying about the historical Jesus?|first=David B. |last=Gowler |year=2007| isbn= 978-0-8091-4445-7|publisher=Paulist Press| page= 102}}</ref><ref>{{cite encyclopedia|encyclopedia=Jesus and archaeology |editor-first= James H.|editor-last= Charlesworth |year=2006 |isbn= 978-0-8028-4880-2 |page= 127 |url=https://books.google.com/books?id=QoIS7VApH6cC&pg=PA127 |publisher=Wm. B. Eerdmans Publishing|title=Jesus and Archaeology }}</ref> این با نظر پژوهشگران که عیسی از تسهیم متقابل میان فقرا در آن منطقه از جلیل حمایت می‌کرد، سازگار است.<ref name="Gowler" />

عیسی یک یهودی اهل جلیل بود<ref name="Vermes 1981">{{cite book |title=Jesus the Jew: A Historian's Reading of the Gospels|edition= |last=Vermes |first= Geza |author-link=Géza Vermes |year= 1981|publisher= First Fortress|location= Philadelphia|isbn= 978-0-8006-1443-0 |pages=20, 26, 27, 29|title-link= Jesus the Jew}}</ref> در حدود سال‌های آغازین قرن اول متولد شد و در ۳۰ یا ۳۳ پس از میلاد در یهودیه درگذشت.<ref name="legacy.tyndalehouse.com">Humphreys, Colin J. ; Waddington, W. G. 1992 [https://legacy.tyndalehouse.com/tynbul/Library/TynBull_1992_43_2_06_Humphreys_DateChristsCrucifixion.pdf The Jewish Calendar, a Lunar Eclipse and the Date of Christ's Crucifixion] (PDF). Tyndale Bulletin. 43 (2): 340.</ref> توافقی میان محققان وجود دارد که عیسی یکی از معاصران یحیی بود و توسط بخشدار رومی یهودیه پونتیوس پیلاطس که از ۲۶ تا ۳۶ میلادی این منصب را داشت، مصلوب شد.{{sfn|Levine|2006|p=4۴}}

اناجیل چند اشاره به سال تولد عیسی ارائه می‌کنند. بنا به متی ۲:۱، تولد عیسی در زمان پادشاهی هیرود بزرگ که در سال ۴ درگذشت، اتفاق افتاد. به گفته لوقا ۱:۵، هیرود اندکی پیش از تولد عیسی مرد؛{{sfn|Maier|1989|pp=115–18}}{{sfn|Niswonger|1992|pp=121–22۱۲۱–۲۲}} هرچند همین انجیل زایش عیسی را همزمان با سرشماری مالیاتی کوئیرینیوس که ۱۰ سال بعد از مرگ هیرود اتفاق افتاد، می‌داند.{{sfn|Köstenberger|Kellum|Quarles|2009|pp=137–38}}{{sfn|Niswonger|1992|pp=122–24۱۲۲–۲۴}} لوقا ۳:۲۳ متذکر می‌شود که عیسی در زمان آغاز تبلیغ ۳۰ ساله بود که بنا به گفته اعمال رسولان ۱۰:۳۷ و ۱۰:۳۸، پس از تبلیغ توسط یحیی انجام شد؛ دوران ابلاغ یحیی بنا به گفته لوقا ۳:۱ و ۳:۲، در پانزدهم سال امپراتوری تیبریوس آغاز گردید که برابر می‌شود با ۲۸ یا ۲۹ میلادی.{{sfn|Niswonger|1992|pp=121–22}}<ref name="Vermes2006">{{cite book | first = Géza | last = Vermes | title = The Nativity: History and Legend | publisher = Random House Digital | year = 2010|pages=81–82 |url = https://books.google.com/books?id=a9EiEU_Yz_kC&pg=PA81 |isbn=978-0-307-49918-9}}</ref> با ترکیب گفته‌های اناجیل و اطلاعات تاریخی، بیشتر پژوهشگران به این نتیجه رسیده‌اند که تولد عیسی باید بین سال‌های ۶ تا ۴ قبل از میلاد اتفاق افتاده باشد،<ref name="Vermes2006" />{{sfn|Dunn|2003|p=324۳۲۴}} هرچند گروهی دیگر بازه بزرگ‌تری را محتمل می‌دانند.

بازه تاریخ تبلیغ عیسی با استفاده از شیوه‌های مختلفی تخمین زده شده‌است.{{sfn|Köstenberger |Kellum|Quarles|2009|p=140}}{{sfn|Freedman|2000|p=249۲۴۹}} یکی از این شیوه‌ها انطباق سال‌های ذکر شده توسط لوقا و اعمال رسولان با حکومت تیبریوس است که تاریخی میان ۲۸ یا ۲۹ میلادی را به دست می‌دهد.{{sfn|Maier|1989|pp=120–21۱۲۰–۲۱}} روش دیگری آغاز آن را بین سال‌های ۲۷ تا ۲۹ می‌داند، زیرا یوحنا ۲:۱۳ تا ۲:۲۰ می‌گوید که ۴۶ سال از ساخت معبد اورشلیم در زمان آغاز تبلیغ عیسی می‌گذشت و یوسف فلاوی هم متذکر شده که هیرود بزرگ در هجدهم سال سلطنتش دستور به بازسازی معبد داده‌است.{{sfn|Köstenberger|Kellum|Quarles|2009|p=140}}{{sfn|Maier|1989|p=123۱۲۳}} روشی دیگر، استفاده از سال‌های مرگ یحیی و ازدواج هیرودیس آنتیپاس با هیرودیاس (بنا به نوشته‌های یوسف فلاوی) و مرتبط کردن آن با متی ۱۴:۴ و مرقس ۶:۱۷ است.<ref>{{cite encyclopedia|first=Craig |last=Evans|year= 2006| url=https://books.google.com/books?id=wMbEyeDSQQgC&pg=PA55 |title=Josephus on John the Baptist| encyclopedia=The Historical Jesus in Context |editor-last1=Levine|editor-last2=Allison|editor-first3=John D.|editor-last3=Crossan|publisher=Princeton University Press| isbn= 978-0-691-00992-6 |pages=55–58| editor-first=Amy-Jill| editor2-first=Dale C.}}</ref><ref>{{cite book|title=Herodias: at home in that fox's den|first= Florence M.|last= Gillman |year=2003| isbn= 978-0-8146-5108-7| pages=25–30 |publisher= Liturgical Press}}</ref> بیشتر پژوهشگران سال ازدواج را بین ۲۸ تا ۳۵ می‌دانند که زمان آغاز تبلیغ عیسی را ۲۸ تا ۲۹ به دست می‌دهد.{{sfn|Freedman|2000|p=249۲۴۹}}

تلاش‌هایی انجام شده تا زمان تصلیب عیسی مشخص شود. نظر بیشتر محققان آن است که او در سال ۳۰ یا ۳۳ درگذشت.<ref name="legacy.tyndalehouse.com" />{{sfn|Köstenberger|Kellum|Quarles|2009|p=398۳۹۸}} انجیل‌ها ذکر کرده‌اند که این اتفاق در زمان حکومت پونتیوس پیلاطس بر یهودیه (بین سال‌های ۲۶ تا ۳۶) اتفاق افتاده‌است.{{sfn|Theissen|Merz|1998|pp=81–83}}<ref>{{cite book|last=Green |first=Joel B. |title=The gospel of Luke: New International Commentary on the New Testament Series |year= 1997 |publisher=Wm. B. Eerdmans Publishing |isbn= 978-0-8028-2315-1 |page=168 |url=https://books.google.com/?id=wzRVN2S8cVgC }}</ref>{{sfn|Carter|2003|pp=44–45۴۴–۴۵}} زمان مسیحی شدن پولس (بین ۳۳ تا ۳۶) بالاترین محدوده برای تاریخ مصلوب شدن است. زمان مسیحی شدن و تبلیغ پولس با بررسی رساله‌های پولس و اعمال رسولان قابل ردیابی است.{{sfn|Köstenberger|Kellum |Quarles |2009|pp=398–400}}<ref>{{cite book|first=Paul|last=Barnett|title=Jesus & the Rise of Early Christianity: A History of New Testament Times|year=2002 |isbn=978-0-8308-2699-5 |url=https://books.google.com/books?id=NlFYY_iVt9cC&pg=PA21 |publisher=InterVarsity Press |page=21}}</ref> همچنین ستاره‌شناسان تلاش کرده‌اند تاریخ دقیق مصلوب شدن را با بررسی حرکت ماه و محاسبه زمان تاریخی پسح، مراسمی انجام شده بر اساس گاه‌شماری شمسی–قمری عبری، تخمین بزنند. بر این اساس، عیسی بین ۷ آوریل ۳۰ تا ۳ آوریل ۳۳ مصلوب شده‌است.<ref>{{cite journal |last=Pratt |first=J. P. |year=1991 |title=Newton's Date for the Crucifixion |journal=Journal of the Royal Astronomical Society |volume=32 |pages=301–04 |url=http://www.johnpratt.com/items/docs/newton.html |bibcode=1991QJRAS..32..301P }}</ref>

بسیاری از پژوهشگران توافق دارند که پدر عیسی، یوسف نجار، قبل از اینکه او تبلیغ خود را آغاز کند، مرد. انجیل‌ها اصلااصلاً به یوسف در زمان تبلیغ عیسی اشاره نمی‌کنند. مرگ یوسف می‌تواند دربارهدربارهٔ خطاب‌شدن عیسی با لفظ «عیسی پسر مریم» در مرقس ۶:۳ توضیح‌دهنده باشد، چرا که پسرها را معمولامعمولاً با نام پدرشان خطاب می‌کردند.<ref>{{cite book|last1=Brown|first1=Raymond E.|title=Mary in the New Testament|date=1978|publisher=Paulist Press|page=64|url=https://books.google.com/books?id=ML1mnUBwmhcC&pg=PA64 |isbn=978-0-8091-2168-7}}</ref>

بنا به گفته تیسن و مرتس، برای رهبران کاریزماتیک چون عیسی، معمول است که با خانواده‌هایشان به مشکل بخورند.{{sfn|Theissen|Merz|1998|p=194۱۹۴}} در انجیل مرقس، خانواده عیسی دچار این بیم می‌شوند که او دیوانه است. این قسمت را یک اتفاق تاریخی می‌دانند زیرا بعید است که توسط مسیحیان اولیه ساخته شده باشد.<ref name="ActJMark">[[Robert W. Funk|Funk, Robert W.]] and the [[Jesus Seminar]]. ''The acts of Jesus: the search for the authentic deeds of Jesus.'' HarperSanFrancisco. 1998. "Mark," pp. 51–161</ref> پس از مرگ عیسی، بسیاری از اعضای خانواده‌اش به جنبش مسیحی پیوستند.{{sfn|Theissen|Merz|1998|p=194۱۹۴}} برادرش، یعقوب البار، به یکی از رهبران کلیسای اورشلیم تبدیل شد.{{sfn|Cross|Livingstone|2005|loc=James, St.}}

گیزا ورمس می‌گوید تکامل الهیاتی باعث شده‌است که باور «تولد عیسی از باکره» رواج یابد، نه اتفاقات تاریخی.{{sfn|Vermes|1981|p=283۲۸۳}} اگرچه بسیاری از محققان باور دارند که انجیل‌های هم‌نوا از روی یکدیگر نوشته شده‌اند، اما دیگران این موضوع را قابل اهمیت می‌دانند که باکره بودن مادر عیسی توسط دو انجیل هم‌نوا (متی و لوقا) ذکر شده‌است.<ref>Bromiley, Geoffrey (1995) ''International Standard Bible Encyclopedia'', Eerdmans Publishing, {{ISBN|978-0-8028-3784-4}}, p. 991.</ref><ref>{{cite book |url=https://books.google.com/books?id=8C2Y_HaL5W0C&pg=PA83 |page=83 |title=The Gospel of Matthew: A Socio-Rhetorical Commentary |isbn=978-0-8028-6498-7 |last1=Keener |first1=Craig S. |date=July 24, 2009 }}</ref><ref>Donald A. Hagner, ''Matthew 1–13'' (Paternoster Press 1993 {{ISBN|978-0-8499-0232-1}}), pp. 14–15, cited in the preceding</ref><ref>{{cite book |url=https://books.google.com/books?id=0PbBz6-XcssC&pg=PA761 |page=761 |title=Christian Theology |isbn=978-1-4412-0010-5 |last1=Erickson |first1=Millard J. |date=August 1998 }}</ref><ref>{{cite book |title=Christmas – Philosophy for Everyone: Better Than a Lump of Coal |first=Scott C. |last=Lowe

|publisher=Wiley |date=September 20, 2010 |url=https://books.google.com/books?id=2hYEngEACAAJ |page=28 |isbn=978-1-4443-3090-8 }}</ref><ref>{{cite book |authorlink=F. Dale Bruner |first=Frederick Dale |last=Bruner |publisher=Wm. B. Eerdmans Publishing |date=April 30, 2004 |url=https://books.google.com/books?id=5jZlfg1yxIEC&pg=PA41 |page=41 |isbn=978-0-8028-1118-9 |title=Matthew a Commentary: The Christbook, Matthew 1-12, Volume 1 }}</ref> بنا به گفته اد سندرز، روایت‌های تولد عیسی در متی و لوقا واضح‌ترین نمونه از جعل در روایات اناجیل در ربط با زندگی عیسی است. هر دو انجیل می‌گویند او در بیت‌لحم متولد شده، مطابق پیشگویی‌های یهودی، و هر دو می‌گویند که او در ناصره رشد یافته‌است. اما سندرز اشاره می‌کند دو انجیل آن را به طوربه‌طور کاملاکاملاً متفاوتی روایت می‌کنند. ادعای لوقا مبنی بر یک سرشماری که پس از آن هرکسی به شهر اجدادی‌اش بازگشت، نمی‌تواند درست باشد. روایت متی محتمل‌تر است، اما داستان به گونه‌ای ساخته شده که عیسی را چون یک موسی جدید معرفی کند، و یوسف فلاوی هم، با وجود ذکر بی‌رحمی هیرود بزرگ، هیچ اشاره‌ای نمی‌کند که او دستور به قتل‌عام نوزدان داد. نتیجتانتیجتاً بیشتر اندیشمندان معاصر کشتار نوزدان پسر توسط هیرود که متی از آن سخن گفته را واقعی نمی‌دانند.{{sfn|Sanders|1993|pp=85–88۸۵–۸۸}}

سندرز می‌گوید شجره‌نامه عیسی بر اساس اطلاعات تاریخی تهیه نشده، بلکه میل نویسندگان برای نمایاندن عیسی به عنوان منجی یهودی را نشان می‌دهد.{{sfn|Sanders|1993|pp=80–91۸۰–۹۱}} در هر حال، زمانی که تصور شود عیسی از باکره متولد شده، دیگر رسیدن نسل او به داوود از طریق یوسف نجار منتفی است.{{sfn|Theissen|Merz|1998|p=196۱۹۶}} به علاوه، لوقا به رابطه خونی بین عیسی و یحیی اشاره می‌کند؛ اما محققان معمولامعمولاً این را هم جعلی می‌دانند.{{sfn|Sanders|1993|pp=80–91}}<ref name="ActJBirth">[[Robert W. Funk|Funk, Robert W.]] and the [[Jesus Seminar]]. ''The acts of Jesus: the search for the authentic deeds of Jesus.'' HarperSanFrancisco. 1998. "Birth & Infancy Stories" pp. 497–526.</ref>

* "عیسی در کشمیر آرامگاه از دست رفته ' توسط سوزان Olsson--کتاب هایکتاب‌های دروازه ای ،ای، ۲۰۱۹

* لغت‌نامه دهخدا، علی اکبر دهخدا، انتشارات دانشگاه تهران