جهانشاه: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
جز ربات: اصلاح تغییرمسیر دوتایی به جهانشاه قراقویونلو برچسب: تغییر هدف تغییرمسیر |
Azarbaijani (بحث | مشارکت‌ها) تغییرمسیر به جهانشاه قراقویونلو حذف شد برچسب: تغییرمسیر حذف شد |
||
خط ۱:
{{Infobox monarch||name=جهانشاه حقیقی|title=|image=Salvator Rosa - Warrior - WGA20062.jpg|caption=نگاره‌ای از جهانشاه حقیقی|reign=۱۴۳۸–۱۴۶۷|coronation=|full name=|predecessor=[[قرا اسکندر]]|successor=[[حسنعلی قراقویونلو|حسنعلی بیگ]]|queen=|spouse=خاتون جان بیگم|issue=پیر بوداق{{سخ}}[[حسنعلی قراقویونلو|حسنعلی بیگ]]{{سخ}}میرزا محمد{{سخ}}میرزا یوسف{{سخ}}میرزا قاسم|royal house=|dynasty=[[قراقویونلو]]|father=[[قرا یوسف]]|mother=|birth_date=۱۳۹۷|birth_place=[[خوی]]|death_date=۱۴۳۸ (۸۷۲)|death_place=|date of burial=[[مسجد کبود]]، تبریز|place of burial=|religion=اسلام [[شیعه]]}}
'''مظفرالدین جهانشاه''' مشهور به '''جهانشاه حقیقی''' فرمانروای نیرومند [[قراقویونلو]] در سال‌های ۱۴۳۸ تا ۱۴۶۷ بود. او بر [[آناتولی|آناتولی شرقی]]، [[قفقاز جنوبی]] و بیشتر [[عراق]] امروزی، ایران مرکزی و حتی نهایتاً تا [[کرمان]] و [[مکران]] فرمان می‌راند و پایتختش [[تبریز]] بود. جهانشاه چندین مدرسه در تبریز ایجاد کرده بود و به زبان‌های [[ترکی آذری]] و [[زبان فارسی|فارسی]] شعر می‌گفت.
== در زمان پدر و برادر ==
جهانشاه در زمان سلطنت [[قرا یوسف]] به حکمرانی [[سلطانیه]] و [[قزوین]] منصوب شده بود.
در زمان سلطنت برادرش [[قرا اسکندر]] زندگی جهانشاه به‌عنوان رقیب احتمالی تاج و تخت در خطر بود و به همین دلیل نزد برادر دیگرش [[اسپند میرزا]] حاکم [[بغداد]] پناه برد. او در سال ۱۴۳۶ با حمایت [[شاهرخ]] حاکم [[امپراتوری تیموری|تیموری]] بر علیه برادرش شورش کرد و به سلطنت رسید. او که با کمک شاهرخ به حکومت رسیده بود در ابتدا به عنوان فرمانداری از تیموریان حکومت می‌کرد. وی با کمک [[گوهرشادبیگم|گوهرشاد بیگم]] در ۱۹ اوریل ۱۴۳۸ تاج‌گذاری کرد.
== حمله به گرجستان ==
در سال ۱۴۴۰م [[الکساندر اول (گرجستان)|الکساندر یکم]] حاکم گرجستان از جهانشاه پیروی نکرد، وی با ارتش ۲۰٬۰۰۰ نفری به گرجستان حمله کرد و شهر سامشولیده را ویران گرداند؛ سپس در راه بازگشت به [[تبریز]]، [[تفلیس]] را فتح کرد. او از همراهان [[شیخ ابراهیم]] بود. وی در سال ۱۴۴۴م دومین حملۀ نظامی علیه گرجستان را انجام داد و در شهر [[آخالتسیخه]] با وختینگ چهارم روبه‌رو شد اما نبرد نتیجه‌ای نداشت و شکست خورد.
== فتح بغداد ==
برادر جهانشاه، [[اسپند میرزا]]، که ۱۲ سال بر بغداد و مناطق اطرافش حاکم بود، در سال ۱۴۴۵ درگذشت. وی حکومت را به برادرزاده خود الوند میرزا تحویل داد، زیرا پسرش فولاد میرزا در آن زمان خیلی جوان بود اما بیشتر امیران فولاد را ترجیح می‌دادند و با کمک برخی امیران به بغداد حمله کرد و پس از محاصره چند ماهه بغداد فتخ شد. جهانشاه پسرش محمد شاه را برای اداره بغداد منصوب کرد و الوند میرزا را به حکومت موصل رساند.
== سلطنت واقعی ==
بعد از مرگ [[شاهرخ]] در سال ۱۴۴۷ جهانشاه به یک حاکم مستقل برای سلسله [[قراقویونلو]] تبدیل شد. او از القاب سلطان و خان برای خود استفاده می‌کرد. در همین زمان [[تیموریان]] از نزاع میان شاهزادگان ترکمن استفاده کرده و شهرهای [[قزوین]] و [[سلطانیه]] را فتح کردند اما به زودی صلح حاصل شد و [[سلطان محمد پسر بایسنقر]] با دختر جهانشاه ازدواج کرد. وی سرزمین‌هایی را که [[میرزا ابوالقاسم بابر]] فتح کرده بود پس گرفت و پسرش [[پیربوداغ]] را به حکومت اصفهان منصوب کرد. جهانشاه در ۲۸ ژوئن ۱۴۵۸ توانست [[هرات]] را فتح کند اما به دلیل شورش در [[آذربایجان]] مجبور به بازگشت شد.
[[حسنعلی قراقویونلو|حسنعلی میرزا]] پسر جهانشاه به دلیل شورش در [[ماکو]] زندانی شد و بعداً پسر دیگر شاه به نام پیربوداغ قیام کرد و او نیز به سرنوشت برادرش دچار شد با این حال به درخواست مادرش آزاد شد و جایگزین [[یوسف میرزا]] پسر دیگر جهانشاه شد و به [[بغداد]] فرستاده شد و قاسم بیگ پسر دیگر شاه به حکومت کرمان منصوب شد. پیربوداغ دوباره شورش کرد و در نهایت شکست خورد و توسط میرزا محمود اعدام شد.
== جنگ با آق‌قویونلوها ==
از سال ۱۴۴۷ نبرد میان [[قراقویونلوها]] و [[آق قویونلوها]] شدت گرفت. اولین این نبردها بعد از پناهندگی الوند میرزا برادرزاده جهانشاه به دربار [[جهانگیر بیگ]] اتفاق افتاد. جهانشاه خاستار پس‌گیری برادرزاده خود بود اما جهانگیر امتناع ورزید. جهانشاه به [[ارزنجان]] حملکه کرد و رستم بیگ فرمانده خود را برای گرفتن جهانگیر فرستاد و از شیخ حسن عموی جهانگیر حمایت می‌کرد اما شیخ حسن توسط [[اوزون حسن]] برادر جهانگیر کشته شد و جهانشاه به [[آق قویونلوها]] پیشنهاد صلح داد، جهانگیر پذیرفت و دخترش را برای میرزا محمد فرستاد.
[[اوزون حسن]] صلح را نپذیرفت و علیه برادرش شورش کرد. جهانگیر به نزد جهانشاه پناهنده شد و اوزون حسن مورد حمایت [[صفویان]] قرار گرفت. جهانشاه در سال ۱۴۶۶ از تبریز به سمت [[وان]] لشکر کشید اما در همین زمام متوجه شد که اوزون حسن با ۱۲۰۰۰ نیروی سواره نظام به سرزمین‌های تحت سلطه وی حمله کرده است. با اینکه مکاتبات سیاسی بین دو نفر انجام شد اما به دلیل درخواست‌های زیاد جهانشاه نتیجه‌ای حاصل نشد. جهانشاه به دلیل زمستان حمله نظامی را به تعویق انداخت و در سنجق موش ماند اما اوزون حسن با یک حمله غافلگیرانه به ارتش جهانشاه او را شکست داد. میرزا یوسف و میرزا محمد در جنگ چپاکچور اسیر شدند.
== مرگ ==
[[پرونده:JahanShah1.JPG|بندانگشتی|راست|آرامگاه جهانشاه در بخش جنوبی [[مسجد کبود (تبریز)]]]]
جهانشاه در هنگام فرار توسط اسکندر از یاران اوزن حسن کشته شد سپس به فرمان اوزون حسن سر او را جدا کردند و برای [[ابوسعید گورکان]] فرستاد پسران او محمد میرزا و یوسف میرزا اسیر شدند و بعدا سر محمد میرزا را برای [[محمد دوم]] فرستاد. جسد جهاشناه در مسجد کبود تبریز دفن شد.
== ازدواج ==
جهانشاه در سال ۱۴۲۰ با دختر [[الکسیوس چهارم ترابوزان|الکسیوس چهارم]] فرمانروای [[امپراتوری ترابوزان]] و ملکه [[:en:Theodora Kantakouzene (wife of Alexios IV of Trebizond)|تئودورا کانتاکوزنه]] برای جلب حمایت آن‌ها پیمان زناشویی بست.<ref name="Minorsky 1954 p. ۲۷۷" /> او هم‌چنین با خاتون جان بیگم دختر رجب بیگ ازدواج کرد.
== منابع ==
{{پانویس}}
{{درگاه|ادبیات آذربایجانی}}
== پیوند به بیرون ==
* [https://archive.today/20151201110342/http://rch.ac.ir/article/Details/7723 دانشنامهٔ جهان اسلام، مدخل «جهانشاه قراقویونلو»]
* [http://www.cgie.org.ir/fa/publication/entryview/3354 دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، مدخل «جهانشاه قراقویونلو»]
{{شاهان قراقویونلو}}
{{ادبیات آذربایجانی}}
{{ترتیب‌پیش‌فرض:قراقویونلو، جهانشاه}}
[[رده:اهالی تبریز]]
[[رده:اهالی خوی]]
[[رده:حکم‌رانان قراقویونلو]]
[[رده:درگذشتگان ۱۴۶۷ (میلادی)]]
[[رده:زادگان ۱۳۹۷ (میلادی)]]
[[رده:شاعران آذری‌زبان]]
[[رده:شاعران ترک‌زبان ایران]]
[[رده:شاعران مرد اهل ایران]]
[[رده:شاهان قراقویونلو]]
[[رده:قراقویونلو]]
| |||