حسن مستوفی‌الممالک: تفاوت میان نسخه‌ها

| data1 = ایجاد تشکیلات نوین دادگستری، الغاء [[کاپیتولاسیون]] و مقدمات احداث [[راه‌آهن سراسری ایران]]، ساخت وزارت استیفا

}}{{بهبود منبع|تاریخ=فوریه ۲۰۱۹}}

 

او یکی از اولین نفراتی بود که با [[محمد مصدق]] قدم اول نظریه [[ملی شدن نفت]] را در سال ۱۲۹۲ برداشت. او در [[قحطی بزرگ ایران]] در سال ۱۲۹۷، جان ۱۶۰۰۰۰ ایرانی را از طریق فروش املاک خود نجات داد. او از خاندان بزرگ آشتیانی و یک دموکرات سوسیالیست قدرتمند بود.

 

== زندگی ==

 

مستوفی در هنگام درگذشت میرزا یوسف (۱۱ رجب سال ۱۳۰۳ قمری مصادف با ۲۶ فروردین ماه سال ۱۲۶۵ شمسی) بیش از دوازده سال نداشت، ولی شاه به احترام پدرش او را «آقا» خطاب می‌کرد. او در سال ۱۳۱۸ (مصادف با ۱۲۸۰ [[هجری خورشیدی]]) به [[اروپا]] رفت. این سفر هفت سال به طول انجامید.<ref name=":0">{{یادکرد|کتاب= رجال عصر ناصری|نویسنده = [[دوستعلی معیری|معیری، دوستعلی]]|ناشر =نشر تاریخ ایران|شهر=[[تهران]]|سال=۱۳۶۱|صص=۱۱۷-۱۲۶|شابک=}}</ref>

پس از پیروزی [[انقلاب مشروطه]] به دعوت [[میرزا علی اصغرخان امین السلطان]] به [[ایران]] بازگشت و جمعیتی به نام [[مجمع انسانیت]] تشکیل داد و به همراه [[محمد مصدق]] به فعالیت سیاسی پرداخت.<ref name="iichs"/> در همین زمان به وزارت جنگ نیز منصوب شد و پس از قتل اتابک در چند [[کابینه]] دیگر نیز این سمت را حفظ کرد. در چهاردهم بهمن ۱۲۸۶ (اول محرم ۱۳۲۶) به نمایندگی تهران در مجلس شورای ملی برگزیده شد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وبگاه=|نشانی=https://www.ical.ir/ical/fa/Content/4_artmajles1/جلسه-227-مذاکرات-روز-سه-شنبه-غره-محرمالحرام-1326-دارالشوراى-ملى|عنوان=مذاکرات جلسه ۲۲۷ دارالشورای ملی اول محرم ۱۳۲۶}}</ref> در هفدهم اردیبهشت ۱۲۸۷ محمدعلی شاه او را به وزارت جنگ منصوب و به مجلس معرفی کرد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وبگاه=|نشانی=https://www.ical.ir/ical/fa/Content/4_artmajles1/جلسه-268-مذاکرات-روز-پنجشنبه-ششم-شهر-ربیعالثانى-1326-13960424|عنوان=مذاکرات جلسه ۲۶۸ دارالشورای ملی ششم ربیع الثانی ۱۳۲۶}}</ref> پانزده روز پیش از به توپ بستن [[مجلس شورای ملی]] از وزارت جنگ استعفا داد. مدتی مجدداً وزیر جنگ و مدتی وزیر دربار [[احمدشاه]] بود. در سال ۱۲۸۸ [[هجری خورشیدی]] در نخستین کابینه [[محمدولی تنکابنی|محمد ولی خان تنکابنی]] به وزارت مالیه منصوب شد.

 

 

دولت چهارمش در ۲۸ دی ۱۲۹۶ تشکیل شد و سه ماه و نیم ادامه داشت. پنجمین و آخرین دوره نخست‌وزیری او در دوران قاجاریه، از ۲۵ بهمن ۱۳۰۱، در حدود دو سال بعد از [[کودتای ۱۲۹۹]] آغاز شد. [[رضاخان]] که در کابینه‌های بعد از کودتا وزیر جنگ بود در دولت مستوفی‌الممالک نیز همین سمت را داشت. با قدرت یافتن رضاخان که خود داوطلب مقام نخست‌وزیری بود، مستوفی‌الممالک در طول این دوره زیر فشار جناح اکثریت مجلس به رهبری [[مدرس]] بود که سرانجام در ۲۱ [[خرداد]] ۱۳۰۲ او را به سبب آنچه قصور در سیاست خارجی می نامیدند به [[استیضاح]] کشیدند. روز استیضاح مدرس در زمینه سیاست خارجی دولت مستوفی‌الممالک تنها به عدم انعقاد معاهده تجاری به شوروی اشاره کرد و بقیه انتقاداتش به او کلیاتی بود بدون ذکر مورد مشخص. مستوفی‌الممالک در میانه جلسه استیضاح اعلام استعفا کرد و این سخنان مشهور را خطاب به مدرس گفت:

== زندگی شخصی و میراث ==

[[پرونده:Mostowfi-01.jpg|چپ|بندانگشتی|حسن مستوفی (اولین نفر، ایستاده از سمت راست) به همراه خانواده‌اش در فرودگاه شخصی در [[دوشان تپه]]]]

 

 

مستوفی [[زبان فرانسه]] را به خوبی می‌دانست و مانند پدرش درویش مسلک بود. رفتار بزرگ‌منشانه و گرایش‌های ملی او را نزد عموم طبقات مردم محبوب ساخته بود.<ref name="iichs"/><ref name=":0"/> او به شکار علاقه بسیار داشت و بخش زیادی از ثروت موروثی خود را در این راه خرج کرد. بخش دیگر ثروت وی خرج سفر هفت ساله‌اش به اروپا شد.<ref name=":0"/> مستوفی بخش بزرگی از املاک پدری خود را [[وقف]] کرد و از جمله باغ‌هایی را در [[ونک]] برای احداث [[دانشگاه]] برای دختران اختصاص داد. «مدرسه عالی دختران» که بعدها [[دانشگاه الزهرا]] نام گرفت، در این زمین‌ها ساخته شد.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=http://www.sanayenews.com/content/view/6062/1/|عنوان=دانشگاه الزهرا بین‌المللی می‌شود|تاریخ بازدید=۶ خرداد ۱۳۹۰|ناشر=صنایع‌نیوز|زبان=فارسی|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120114135512/http://www.sanayenews.com/content/view/6062/1/|archivedate=۱۴ ژانویه ۲۰۱۲|dead-url=yes}}</ref>

 

== مرگ ==

 

== تبارنامه ==