ترکیه: تفاوت میان نسخهها
محتوای حذفشده محتوای افزودهشده
بدون خلاصۀ ویرایش برچسبها: متن دارای ویکیمتن نامتناظر ویرایشگر دیداری |
خنثیسازی ویرایش 29414845 از 5.78.159.195 (بحث)ممنوعیت تبلیغات برچسبها: خنثیسازی متن دارای ویکیمتن نامتناظر |
||
خط ۱:
{{pp-semi-indef|small=yes}}
{{coord|۳۹٫۱۶۶۷|۳۵٫۶۶۶۷|type:country_region:TR_source:dewiki|format=dms|display=title}}'''تُرکیه''' {{به ترکی استانبولی|Türkiye}} با نام رسمی '''جمهوری ترکیه''' {{به ترکی استانبولی|Türkiye Cumhuriyeti}}، کشوری [[اوراسیا]]یی است که بخش بزرگ کشور یعنی [[آناتولی]] یا [[آسیای کوچک]] در شمال غرب [[آسیا]] و [[خاورمیانه]] واقع است و بخش کوچکی نیز به نام [[تراکیه]] در منطقهٔ [[بالکان]] (منطقهای در جنوب شرق [[اروپا]]) قرار دارد.▼
{{coord|۳۹٫۱۶۶۷|۳۵٫۶۶۶۷|type:country_region:TR_source:dewiki|format=dms|display=title}}{{جعبه اطلاعات کشور|
ترکیه در شرق با کشورهای [[ایران]]، [[نخجوان]]، [[ارمنستان]]، و [[گرجستان]]؛ در جنوب شرقی با [[عراق]] و [[سوریه]]؛ و در شمال غربی (بخش اروپایی) با [[بلغارستان]] و [[یونان]] همسایه است. همچنین ترکیه از شمال با [[دریای سیاه]]، از غرب با دو دریای کوچک [[دریای مرمره|مرمره]] و [[دریای اژه|اژه]] و از جنوب غرب با [[دریای مدیترانه]] مرز آبی دارد. دو تنگهٔ راهبردی [[بسفر]] و [[داردانل]] نیز در اختیار ترکیه است.▼
پهناوری ترکیه ۷۸۳٬۳۵۶ کیلومتر مربع ([[فهرست کشورها بر اساس مساحت|سی و هفتم]]) است. ترکیه کشوری کوهستانی و نسبتاً پرباران است. شکل این کشور مانند یک مستطیل است که از سوی شرق و غرب امتداد یافتهاست. ترکیه با قرار گرفتن در یکی از حسّاسترین مناطق جهان، دارای موقعیّت جغرافیایی راهبردی و بسیار خوبی است و گذرگاه شمال غرب آسیا و اروپا بهشمار میآید و کشورهای بسیاری، به ویژه [[کشور ایران]] از خاک ترکیه برای ترانزیت کالا و انرژی استفاده میکنند. ترکیه از آب و هوای خوب و جلگهای برخوردار است و مکانهای جالب و دیدنی دارد به دلیل همین سالانه تعداد زیادی توریست به این کشور مسافرت میکنند.▼
جمعیت کشور ترکیه حدود ۸۴ میلیون نفر (برآورد ۲۰۲۰) میباشد<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Turkey Population (2020) - Worldometer|نشانی=https://www.worldometers.info/world-population/turkey-population/|وبگاه=www.worldometers.info|بازبینی=2020-05-10|کد زبان=en}}</ref>، که حدوداً ۷۵ تا ۸۵ درصد مردم [[سنی]] و ۱۵ تا ۲۵ درصد هم [[علویان (ترکیه)|علوی]] هستند. حکومت ترکیه [[لائیک]] است ولی بسیاری از مردم به دین [[اسلام]] پایبند هستند و [[عید فطر]] و [[عید قربان]] در این کشور تعطیل رسمی است. همچنین ترکیب نژادی در ترکیه حدود ۷۰٪-۷۵٪ درصد مردم [[ترکهای استانبولی|ترک]]، ۱۸٪ درصد [[مردم کرد|کرد]] و ۷٪-۱۲٪ را سایر باشندگان قومی ترکیه تشکیل میدهند.<ref name="autogenerated1">[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/tu.html#People The Word factbook- CIA]</ref>▼
زبان رسمی ترکیه، [[ترکی استانبولی|ترکی (استانبولی)]] است که در گذشته با [[خط عربی]] (عثمانی) نوشته میشد و پس از [[جنگ جهانی اول]] و فروپاشی امپراتوری عثمانی، و تشکیل جمهوری ترکیه توسط [[آتاترک|آتاتورک]] در سال ۱۹۲۳ با [[خط لاتین]] نوشته میشود.▼
ترکیه با نام [[امپراتوری عثمانی]] در چند سدهٔ گذشته، بخشهای بزرگی از [[خاورمیانه]] و جنوب شرقی اروپا را در دست داشتهاست.▼
== جغرافیا ==▼
ترکیه در بین شش کشور آسیایی و دو کشور اروپایی قرار گرفتهاست. کشورهای هممرز ترکیه عبارتاند از: در خاور با [[ایران]] ۴۹۹ کیلومتر، [[جمهوری آذربایجان]] ۹ کیلومتر، [[ارمنستان]] ۲۶۸ کیلومتر، و [[گرجستان]] ۲۵۲ کیلومتر؛ در جنوب خاور با [[عراق]] ۳۵۲ کیلومتر و [[سوریه]] ۸۲۲ کیلومتر؛ در شمال باختر با [[یونان]] ۲۰۶ کیلومتر و [[بلغارستان]] ۲۴۰ کیلومتر.▼
ترکیه از سه طرف به دریا راه دارد. دریاهای سیاه و مرمره، اژه و [[مدیترانه]] از طریق دو تنگه بسفر و داردانل به دریاهای آزاد مرتبط میشوند و از لحاظ جغرافیایی موقعیت مناسبی به این کشور میدهند. بزرگترین و مهمترین شهر آن استانبول میباشد.▼
=== بزرگترین شهرها ===▼
بزرگترین [[فهرست شهرهای ترکیه|شهرهای ترکیه]] به ترتیب: [[استانبول]]، [[آنکارا]]، [[ازمیر]]، [[بورسا]]، [[آدانا]]، [[غازی عینتاب]]، [[آنتالیا]]، [[قونیه]] و [[قیصریه (ترکیه)|قیصریه]] هستند. بیشتر شهرهای این کشور دارای پارکهای ملی و شهری سطح بالا هستند و همانند کشورهای غربی، هر شهر بزرگ در ترکیه دارای [[ناحیه تجاری مرکزی|ناحیه تجاری]] است.{{اصلی|استانهای ترکیه}}▼
== تقسیمات کشوری و شهرها ==▼
کنگره جغرافیای اول که در سال ۱۹۴۱ در [[آنکارا]] برگزار شد، در پایان بررسیهای طولانی خود ترکیه را به هفت ناحیه جغرافیایی (به [[زبان ترکی استانبولی|ترکی]]: bölge) تقسیم نمود. در بررسیهای کنگره نامبرده ویژگیهای مختلف جغرافیایی ترکیه در نظر گرفته شد. هر یک از این نواحی شامل چندین استان (به ترکی: il) میشوند.▼
کشور ترکیه ۸۱ [[استان]] دارد. مراکز همه استانها به جز سه استان با خود استان همنام هستند. سه استان نامبرده عبارتاند از: ختای (مرکز: [[انتاکیه]])، قوجاایلی (مرکز: [[ایزمیت]])، سقاریه (مرکز: [[آداپازاری]]). هرکدام از استانهای ترکیه به چندین بخش تقسیم شدهاست.{{جعبه اطلاعات کشور|▼
نام اصلی = ''Türkiye Cumhuriyeti'' |
نام فارسی رسمی = جمهوری ترکیه|
سطر ۸۱ ⟵ ۴۹:
پیششماره تلفنی = ۹۰ |
}}
▲
▲ترکیه در شرق با کشورهای [[ایران]]، [[نخجوان]]، [[ارمنستان]]، و [[گرجستان]]؛ در جنوب شرقی با [[عراق]] و [[سوریه]]؛ و در شمال غربی (بخش اروپایی) با [[بلغارستان]] و [[یونان]] همسایه است. همچنین ترکیه از شمال با [[دریای سیاه]]، از غرب با دو دریای کوچک [[دریای مرمره|مرمره]] و [[دریای اژه|اژه]] و از جنوب غرب با [[دریای مدیترانه]] مرز آبی دارد. دو تنگهٔ راهبردی [[بسفر]] و [[داردانل]] نیز در اختیار ترکیه است.
▲پهناوری ترکیه ۷۸۳٬۳۵۶ کیلومتر مربع ([[فهرست کشورها بر اساس مساحت|سی و هفتم]]) است. ترکیه کشوری کوهستانی و نسبتاً پرباران است. شکل این کشور مانند یک مستطیل است که از سوی شرق و غرب امتداد یافتهاست. ترکیه با قرار گرفتن در یکی از حسّاسترین مناطق جهان، دارای موقعیّت جغرافیایی راهبردی و بسیار خوبی است و گذرگاه شمال غرب آسیا و اروپا بهشمار میآید و کشورهای بسیاری، به ویژه [[کشور ایران]] از خاک ترکیه برای ترانزیت کالا و انرژی استفاده میکنند. ترکیه از آب و هوای خوب و جلگهای برخوردار است و مکانهای جالب و دیدنی دارد به دلیل همین سالانه تعداد زیادی توریست به این کشور مسافرت میکنند.
▲جمعیت کشور ترکیه حدود ۸۴ میلیون نفر (برآورد ۲۰۲۰) میباشد<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Turkey Population (2020) - Worldometer|نشانی=https://www.worldometers.info/world-population/turkey-population/|وبگاه=www.worldometers.info|بازبینی=2020-05-10|کد زبان=en}}</ref>، که حدوداً ۷۵ تا ۸۵ درصد مردم [[سنی]] و ۱۵ تا ۲۵ درصد هم [[علویان (ترکیه)|علوی]] هستند. حکومت ترکیه [[لائیک]] است ولی بسیاری از مردم به دین [[اسلام]] پایبند هستند و [[عید فطر]] و [[عید قربان]] در این کشور تعطیل رسمی است. همچنین ترکیب نژادی در ترکیه حدود ۷۰٪-۷۵٪ درصد مردم [[ترکهای استانبولی|ترک]]، ۱۸٪ درصد [[مردم کرد|کرد]] و ۷٪-۱۲٪ را سایر باشندگان قومی ترکیه تشکیل میدهند.<ref name="autogenerated1">[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/tu.html#People The Word factbook- CIA]</ref>
▲زبان رسمی ترکیه، [[ترکی استانبولی|ترکی (استانبولی)]] است که در گذشته با [[خط عربی]] (عثمانی) نوشته میشد و پس از [[جنگ جهانی اول]] و فروپاشی امپراتوری عثمانی، و تشکیل جمهوری ترکیه توسط [[آتاترک|آتاتورک]] در سال ۱۹۲۳ با [[خط لاتین]] نوشته میشود.
▲ترکیه با نام [[امپراتوری عثمانی]] در چند سدهٔ گذشته، بخشهای بزرگی از [[خاورمیانه]] و جنوب شرقی اروپا را در دست داشتهاست.
▲== جغرافیا ==
▲ترکیه در بین شش کشور آسیایی و دو کشور اروپایی قرار گرفتهاست. کشورهای هممرز ترکیه عبارتاند از: در خاور با [[ایران]] ۴۹۹ کیلومتر، [[جمهوری آذربایجان]] ۹ کیلومتر، [[ارمنستان]] ۲۶۸ کیلومتر، و [[گرجستان]] ۲۵۲ کیلومتر؛ در جنوب خاور با [[عراق]] ۳۵۲ کیلومتر و [[سوریه]] ۸۲۲ کیلومتر؛ در شمال باختر با [[یونان]] ۲۰۶ کیلومتر و [[بلغارستان]] ۲۴۰ کیلومتر.
▲ترکیه از سه طرف به دریا راه دارد. دریاهای سیاه و مرمره، اژه و [[مدیترانه]] از طریق دو تنگه بسفر و داردانل به دریاهای آزاد مرتبط میشوند و از لحاظ جغرافیایی موقعیت مناسبی به این کشور میدهند. بزرگترین و مهمترین شهر آن استانبول میباشد.
▲=== بزرگترین شهرها ===
▲بزرگترین [[فهرست شهرهای ترکیه|شهرهای ترکیه]] به ترتیب: [[استانبول]]، [[آنکارا]]، [[ازمیر]]، [[بورسا]]، [[آدانا]]، [[غازی عینتاب]]، [[آنتالیا]]، [[قونیه]] و [[قیصریه (ترکیه)|قیصریه]] هستند. بیشتر شهرهای این کشور دارای پارکهای ملی و شهری سطح بالا هستند و همانند کشورهای غربی، هر شهر بزرگ در ترکیه دارای [[ناحیه تجاری مرکزی|ناحیه تجاری]] است.
پرونده:İstanbul view from İstanbul Sapphire observation deck Aug 2014, p9.JPG|یک [[ناحیه تجاری مرکزی|ناحیه تجاری]] در [[استانبول]]
پرونده:Istanbul Airport inside hall.jpg|[[فرودگاه جدید استانبول]]
پرونده:Göksupark Ankara 2 - 22294903839.jpg|یک پارک شهری در [[آنکارا]]
پرونده:Izmir Turkey.jpg|[[ازمیر]] سومین شهر بزرگ ترکیه
پرونده:Bursa Turkey panorama 2013 2.jpg|[[بورسا]] در سال ۲۰۱۳
پرونده:Turgut Özal Bulvarı, Adana 01.jpg|یک بلوار در [[آدانا|شهر آدانا]]
</gallery>
▲== تقسیمات کشوری و شهرها ==
{{اصلی|استانهای ترکیه}}
{{محل استانهای ترکیه|froat=left}}
▲کنگره جغرافیای اول که در سال ۱۹۴۱ در [[آنکارا]] برگزار شد، در پایان بررسیهای طولانی خود ترکیه را به هفت ناحیه جغرافیایی (به [[زبان ترکی استانبولی|ترکی]]: bölge) تقسیم نمود. در بررسیهای کنگره نامبرده ویژگیهای مختلف جغرافیایی ترکیه در نظر گرفته شد. هر یک از این نواحی شامل چندین استان (به ترکی: il) میشوند.
▲کشور ترکیه ۸۱ [[استان]] دارد. مراکز همه استانها به جز سه استان با خود استان همنام هستند. سه استان نامبرده عبارتاند از: ختای (مرکز: [[انتاکیه]])، قوجاایلی (مرکز: [[ایزمیت]])، سقاریه (مرکز: [[آداپازاری]]). هرکدام از استانهای ترکیه به چندین بخش تقسیم شدهاست.
{{استانهای ترکیه}}
{{شهرهای ترکیه}}
|