رأی بدیل: تفاوت میان نسخه‌ها

 

== محاسن و معایب ==

 

یکی از مزایای رأی بدیل از بین بردن معضل [[نامزد رأی‌شکن|نامزدهای رأی‌شکن]] در [[نظام دوحزبی|نظام‌های دوحزبی]] است. نامزد رأی‌شکن نامزدی مستقل یا از احزاب کوچک است که عملاً شانسی برای پیروزی ندارد ولی با حضورش در انتخابات، نتیجهٔ نهایی را سهواً یا تعمداً به نفع یکی از دو حزب بزرگ رقم می‌زند. از معروف‌ترین نامزدهای رأی‌شکن، [[رالف نیدر]] در [[انتخابات ریاست‌جمهوری ایالات متحده آمریکا (۲۰۰۰)|انتخابات جنجال‌برانگیز ریاست‌جمهوری ۲۰۰۰ آمریکا]] است که با کسب بیش از ۲٫۷ درصد آرا، مقصر اصلی شکست [[ال گور]] از [[جرج دابلیو بوش|جورج بوش]] به زعم [[حزب دموکرات (ایالات متحده آمریکا)|دموکرات‌ها]] بود. در واقع پس از آن انتخابات و کش‌مکش‌های فراوان آن بود که موجی از درخواست‌های تغییر در نظام انتخاباتی در شهرهای مختلف آمریکا از [[کالیفرنیا]] تا [[مین (ایالت)|مین]] به راه افتاد. ممکن است نامزدهای رأی‌شکن در دور اول شمارش، رأی یکی از نامزدهای اصلی را بشکنند (تصاحب کنند) ولی چون در دورهای بعدی شمارش سرانجام حذف و آرایشان منتقل خواهد شد، نخواهد توانست بر نتیجهٔ نهایی اثر بگذارند.<ref>{{پک|Amy|2000|ک=Behind the Ballot Box|کد=en|ص=52}}</ref>

 

رأی بدیل از میزان [[رأی بی‌اثر|هدررفت آرا]] می‌کاهد. در این روش همچون نظام دومرحله‌ای بیش از نیمی از آرا در دور نهایی مؤثر خواهند بود. با این حال، رأی بدیل به عنوان یک نظام اکثریتی همچنان آرای زیادی را هدر می‌دهد (گاهی تا ۴۹ درصد آرا) و این در تقابل با نظام‌های تناسبی است که میزان آرای بی‌اثر در آن‌ها اغلب بین ۱۰ تا ۱۵ درصد است. رأی بدیل با مشکل [[آرای فرسوده]] نیز مواجه است. گرچه می‌توان با ترغیب (یا اجبار) رأی‌دهندگان به اولویت‌بندی همهٔ گزینه‌ها (یا هر چند تا که مجازند)، از میزان فرسایش آرا به میزان قابل توجهی کاست، اما این کار باعث افزایش تعداد [[رأی مخدوش|آرای مخدوش]] خواهد شد چون نفس رتبه‌بندی همهٔ نامزدان برای برخی رأی‌دهندگان دشوار است. برخی منتقدان با اشاره به میزان بالای آرای فرسوده، تضمین کسب اکثریت مطلق آرا توسط برنده در روش رأی بدیل را به چالش می‌کشند. مثلاً در انتخابات ۲۰۱۱ شهرداری سان فرانسیسکو که رأی‌دهندگان مجاز به ذکر حداکثر سه اولویت بودند، برنده در نهایت فقط ۸۴٬۴۵۷ رأی از مجموع ۱۹۷٬۲۴۲ رأی را کسب کرده‌است و ۵۲٬۵۲۴ رأی در دور نهایی فرسوده شده‌اند (برنده فقط اکثریت مطلق آرای پیش‌رونده را کسب کرده‌است). طرفداران رأی بدیل، با بهتر دانستن فرسایش آرا نسبت به غیبت رأی‌دهندگان، به اُفت شدید میزان مشارکت در دور دوم انتخابات دومرحله‌ای نسبت به دور اول اشاره می‌کنند. گاهی در انتخابات دو مرحله‌ای، میزان آرای برندهٔ دور دوم از بازندگان دور اول هم کمتر است. در واقع رأی بدیل ذاتاً میزان مشارکت در انتخابات را افزایش می‌دهد. این روش گزینه‌های بیشتری را در اختیار رأی‌دهندگان می‌گذارد و به آن‌ها امکان رأی‌دهی صادقانه و حمایت از نامزد محبوبشان را نیز می‌دهد و به این ترتیب حضور حداکثری پای صندوق‌های رأی را تشویق می‌کند.<ref>{{پک|Amy|2000|ک=Behind the Ballot Box|کد=en|ص=52–53}}</ref>

 

یکی دیگر از مزایایی که برای رأی بدیل ذکر می‌شود، ترویج رأی‌دهی صادقانه و از بین بردن انگیزهٔ [[رأی‌دهی تاکتیکی]] است. در نظام‌های دوحزبی، بسیاری از طرفداران احزاب سوم یا نامزدهای مستقل که می‌دانند نامزد مورد نظرشان در عمل شانسی برای پیروزی ندارد، برای آنکه رأیشان هدر نرود مجبورند با اکراه به یکی از نامزدهای احزاب اصلی رأی دهند. در روش رأی بدیل، رأی‌دهندگان بدون ترس از هدر رفتن رأیشان می‌توانند نامزد محبوبشان را، فارغ از اینکه واقعاً شانسی برای پیروزی دارد یا نه، در صدر اولویت‌هایشان بنشانند، و نامزد مطلوبی را که گمان می‌کنند از شانس واقعی برای پیروزی برخوردار است در ادامهٔ اولویت‌بندی‌شان ذکر کنند. اگر نامزد محبوب حذف شد، رأیشان هدر نخواهد رفت، به نامزد مطلوب خواهد رسید.<ref>{{پک|Amy|2000|ک=Behind the Ballot Box|کد=en|ص=52}}</ref> به گفتهٔ [[انجمن اصلاحات انتخاباتی]] از هر پنج رأی‌دهنده در [[انتخابات در بریتانیا|بریتانیا]]، یک نفر به هنگام رأی دادن «دماغش را می‌گیرد» (کنایه از اکراه).<ref>{{یادکرد وب |نشانی=https://www.electoral-reform.org.uk/the-scourge-of-tactical-voting/ |عنوان=The scourge of tactical voting |ناشر=Electoral Reform Society |تاریخ=7 Jun 2017 |کد زبان=en}}</ref> علاوه بر از بین رفتن انگیزهٔ رأی‌دهی تاکتیکی، امکان تاکتیکی رأی دادن نیز کاهش می‌یابد. رأی‌دهی تاکتیکی در روش رأی بدیل نیازمند خبرگی و ریسک‌پذیری بالاست. طرفداران نامزد A برای ضرر رساندن به نامزد B (نزدیک‌ترین رقیب)، مجبورند از طرفداران یک نامزد ثالث مثلاً C بخواهند که B را در رتبهٔ بالاتری قرار دهند (سوء استفاده از نقض معیار یکنوایی). این تاکتیک خلاف [[عقل سلیم]] است و شاید جواب ندهد و پیروزی قاطعانه‌تری را نصیب B کند.<ref>{{پک|Grofman|Feld|2003|ف=If you like the alternative vote|ص=651–52|کد=en}}</ref>

 

روش رأی بدیل گزینه‌های متنوع‌تری را در اختیار رأی‌دهندگان می‌گذارد و چون مشکل هدررفت و شکستن آرا در آن به حادی سایر نظام‌های اکثریتی نیست، نامزدهای مستقل و احزاب کوچک به خود جرئت نامزد شدن می‌دهند. از مزایای آرای منتقل‌شدنی، ایجاد امکان انباشت آرای چند نامزد روی هم است، در نتیجه نامزدانی با علایق گوناگون اما به‌اندازهٔ کافی مشابه، می‌توانند با هم جمع شوند و صاحب یک کرسی نمایندگی شوند.<ref>{{پک|Reynolds|Reilly|Ellis|2005|ک=Electoral System Design|کد=en|ص=49}}</ref>

 

همچنین این نظام به نامزدانی که بخت اندکی برای انتخاب شدن دارند، این امکان را می‌دهد که از طریق ترجیحات دوم و مابعدشان روی نتیجهٔ انتخابات تأثیر بگذارند. به همین دلیل برخی دانشمندان، مانند دانالد هارویتز، استاد علوم سیاسی [[دانشگاه دوک]]، معتقدند که این نظام انتخاباتی بهترین روش برای ترویج [[میانه‌روی سیاسی]] و اعتدال است. چون نامزدان علاوه بر جلب نظر طرفدارانشان، باید درصدد جلب اولویت دوم سایر رأی‌دهندگان نیز باشند. بنابراین نامزدان مجبورند برنامه‌ها و سیاست‌هایی را دنبال کنند که نزد اقشار وسیعی از مردم پذیرفته است، نه فقط اقشار خاصی. [[کارزار تخریبی|کارزارهای تخریبی]] و سمپاشی به سوی رقبا، در نهایت به ضرر نامزد تمام خواهد شد چون او را از دریافت ترجیح دوم هواداران نامزد رقیب و حتی بی‌طرفان و مرددان نیز دور می‌کند. در نتیجه نامزدها بیشتر روی توضیح و تشریح برنامه‌ها، ارزش‌ها و سیاست‌های خود تمرکز خواهند کرد. [[انتخابات در استرالیا|انتخابات استرالیا]] شاهدی بر این مدعاست. احزاب بزرگ در استرالیا قبل از برگزاری انتخابات تلاش می‌کنند با احزاب کوچک وارد معامله شوند تا اولویت‌های دوم طرفداران آن احزاب کوچک را نصیب خود کنند. بدین ترتیب نظام رأی بدیل در جهت ارتقای سیاست تعاملی و سازشکارانه مؤثر است. از آن طرف برخی دیگر، نظیر جان فرنکل<!-- Jon Fraenkel -->، استاد دانشگاه پاسیفیک جنوبی در فیجی، معتقدند ادعای افزایش همبستگی در جوامع به‌شدت متکثر (مذهبی، قومی، نژادی، زبانی و . . .) تا حد زیادی بستگی به ساختارهای اجتماعی و جمعیتی جامعهٔ میزبان دارد. گرچه بکارگیری این نظام در دهه‌های ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ در [[پاپوآ گینه نو|پاپوا گینهٔ نو]] موفق بود و همبستگی را بین اقوام گوناگون افزایش داد، اما کشور [[فیجی]] تجربهٔ رضایت‌بخشی در استفاده از آن نداشت و در نهایت آن را کنار گذاشت.<ref>{{پک|Reynolds|Reilly|Ellis|2005|ک=Electoral System Design|کد=en|ص=49}}</ref>

 

نیاز به سطحی از سواد برای رأی دادن (رتبه‌بندی نامزدان) و نیز شمارش به‌نسبت دشوار آرا از معایب کلی نظام‌های ترجیحی ذکر شده‌اند. اگر شمارش آرا دستی باشد، لاجرم اعلام نتایج مدتی طول می‌کشد. برای انتخاباتی که در سطح استان یا ایالت برگزار می‌شوند، مدت جمع‌آوری و شمارش آرا شاید به چند روز برسد. با این حال، زمان لازم برای اعلام نتیجهٔ نهایی در روش رأی بدیل احتمالاً کمتر از مدت زمان لازم برای برگزاری دور دوم انتخابات در نظام‌های دومرحله‌ای است. می‌توان زمان لازم برای اعلام نتایج را با شمارش آرا با ماشین یا برگزاری انتخابات به صورت الکترونیک کاهش داد ولی همهٔ این‌ها نیازمند صرف هزینه است.<ref>{{پک|Amy|2000|ک=Behind the Ballot Box|کد=en|ص=54}}</ref>