|
'''جانکی گرمسیر'''، طایفه‌ای از [[ایل بختیاری]] شاخه [[چهارلنگ]]، باب [[کیان‌ارثی]] می‌باشد. این طایفه بخشی از باب کیان ارثی بوده که این باب از دو شاخهٔ جانکی و کیان ارثی تشکیل می‌شود جانکی در اواسط سده ششم، از [[شام]] که در آن زمان بخشی از خاک ایران بود و برای همیاری صلاح الدین ایوبی و شرکت در جنگ‌های صلیبی آنجا اقامت داشتند با دیگر طوایف بختیاری به فلات زاگرس کوچ کردند و بعدها به دو بخش [[جانکی سردسیر]] و جانکی گرمسیر تقسیم شدند.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://www.iranicaonline.org/uploads/files/Bakhtiari/v3f5a081_t1_300.jpg |عنوان=نمودار اجتماعی طوایف بختیاری| ناشر =[[دانشنامه ایرانیکا]] |تاریخ = |تاریخ بازبینی=}}</ref><ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/49583/Bakhtyari |عنوان=Bakhtyārī | ناشر =[[دانشنامه بریتانیکا]]}}</ref><ref name=iranicaonline>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = http://www.iranicaonline.org/articles/baktiari-tribe |عنوان =BAḴTĪĀRĪ TRIBE | ناشر =Encyclopaedia Iranica |تاریخ = |تاریخ بازدید = ۸ ژانویه ۲۰۱۴}}</ref>
==تاریخ ایل جانکی==
جانکی در اواسط سده ششم، از [[شام]] که در آن زمان بخشی از خاک ایران بود و برای همیاری صلاح الدین ایوبی و شرکت در جنگ‌های صلیبی آنجا اقامت داشتند با دیگر طوایف بختیاری به فلات زاگرس کوچ کردند و بعدها به دو بخش [[جانکی سردسیر]] و جانکی گرمسیر تقسیم شدند.
پس از جانکی، طایفه شیرعلی که جزو ایلات کهگیلویه به‌شمار می‌روند، پیش از سده دهم به منطقه جانکی گرمسیری کوچ کردند و در قسمت جنوبی آن ساکن شدند و به رغم درگیری‌های پراکنده میان آنان و طایفه جانکی، ییلاق و قشلاق طایفه جانکی برقرار بود. در سده دهم نیز طایفه مکوندی، از ایل مَمَسَنیِ فارس، در قسمت غربی خاک جانکی ساکن شدند. در اواخر این سده، طایفه ممبینی (از ایلات کهگیلویه) در سرزمین میان طوایف جانکی و شیرعلی قرار گرفتند. این جا به جایی‌ها موجب شد، تا جنوب و مغرب منطقه جانکی از تسلط طایفه جانکی خارج و اراضی آن‌ها به سرگچ منحصر شود.
در زمان نادرشاه طایفه کردزنگنه از کرمانشاهان به منطقه جانکی کوچ کردند و در ناحیه سرگچ، میان طوایف ممبینی و جانکی، ساکن شدند. همچنین طایفه کیان ارثی، که جزو گروه چهارلنگ بختیاری بودند، توانستند به قسمت سرگچ جانکی نفوذ کنند. با این تغییرات، علاوه بر پراکنده شدن بسیاری از جانکی‌ها، عده‌ای در ییلاق ساکن شدند، که به طایفه جانکی سردسیر معروف گردیدند. در ۱۱۴۵، نادرشاه حکومت جانکی سردسیری و گرمسیری را به علیرضابیک، از سران ایل زنگنه، سپرد. ظاهراً از همین سده تا اوایل حکومت کریم خان زند، منطقه جانکی تنها به جانکی سردسیر اطلاق می‌شد، اما پس از آن، با تسلط خان‌های کیان ارثی بر جانکی گرمسیری، به تدریج جانکی‌ها به دو شاخه تقسیم شدند، که بخش گرمسیری آن‌ها جزو چهارلنگ بختیاری قلمداد شدند.
<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://www.iranicaonline.org/uploads/files/Bakhtiari/v3f5a081_t1_300.jpg |عنوان=نمودار اجتماعی طوایف بختیاری| ناشر =[[دانشنامه ایرانیکا]] |تاریخ = |تاریخ بازبینی=}}</ref><ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/49583/Bakhtyari |عنوان=Bakhtyārī | ناشر =[[دانشنامه بریتانیکا]]}}</ref><ref name=iranicaonline>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = http://www.iranicaonline.org/articles/baktiari-tribe |عنوان =BAḴTĪĀRĪ TRIBE | ناشر =Encyclopaedia Iranica |تاریخ = |تاریخ بازدید = ۸ ژانویه ۲۰۱۴}}</ref>
== پیشینه ==
طایفه جانکی گرمسیر بختیاری بین شهرستان [[شهرستان فارسان|فارسان]]- [[شهرستان اردل|اردل]]- [[شهرستان لردگان|لردگان]]- [[شهرستان خانمیرزا|خانمیرزا]]- ایذه- مسجد سلیمان- باغملک و رامهرمز قرار گرفته است واژه جانکی تحریف شده نام طایفه جوانکی می‌باشد. (البته در تاریخ گزیده از طوایف جانکی با نام خوانکی نیز یاد شده است) بنا به قول شرف خان بدلیستی در قرن ششم و هفتم هجری در زمان اتابکان با چند طایفه دیگر از سوریه به ایران کوچیده و در این ناحیه مسکن گزیده‌اند. طوایف جانکی گرمسیر برخلاف سایر طوایف بختیاری از انشعابات بعضی از اقوام و ایلات مهاجر تشکیل یافته که بعضی از آنان به دلایل نامطلوبی در قرون گذشته به قلمرو جانکی مهاجرت کرده‌اند و برخی را نیز سلاطین وقت به این منطقه جانکی از توابع و متعلقات مالمیر بوده است که همان «ایذج » قدیم است.
== محل جغرافیایی ==
در باب قدمت باغملک می‌توان از کتاب سفرنامة جنوب ایران نوشتة بابن و هوسه فرانسوی نقل کرد که نوشته‌اند: «آثار خرابه و بیوتات مقبره در باغملک دیده می‌شود. و آن آثار را اهل بلد منجنیق می‌خوانند. تپه‌ای در بالای سر منجنیق هست و بقعه‌ای دارد که آن را امیرالمؤمنین می‌نامند که ظاهراً مقبره یکی از خلفای عباسی است. و بقعه دیگر نیز در آنجا هست یکی معروف به دانیال خلیل است و دیگری مشهور به قاسم علی. رودخانه کوچکی از کوه منگشت از طرف قبله سرازیر و جاری می‌باشد که از میانه باغملک می‌گذرد.» لایارد در سفرنامه خود آثار باقی مانده نواحی باغملک را متعلق به عهد اتابک می‌داند. باغملک امروزی دارای بخشهای صیدون، قلعه تل و میداود است
== محل سکونت ==
== جغرافیای طايفه جانکی گرمسیر ==
محل سکونت طوایف جانکی گرمسیر در شهرستان های اردل لردگان خانمیرزا ایذه باغملک رامهرمز هفتکل و دشموک می باشد.
[[چهارمحال و بختیاری|استان چهارمحال و بختیاری]]: در شهرستان هاي [[شهرستان فارسان|فارسان،]] [[شهرستان اردل|اردل،]] [[شهرستان لردگان|لردگان]] و [[شهرستان خانمیرزا|خانمیرزا]] سكونت يافته اند.
[[استان خوزستان]]: در شهرستان هاي [[شهرستان ایذه|ایذه،]] [[شهرستان باغملک|باغملک،]] [[شهرستان مسجدسلیمان|مسجدسلیمان،]] [[شهرستان گتوند|گتوند،]] [[شهرستان هفتکل|هفتکل]] و [[شهرستان رامهرمز|رامهرمز]] سكونت يافته اند.
[[استان کهگیلویه و بویراحمد]]: در شهر [[دیشموک]] سكونت يافته اند.
== طوایف و تیره های جانکی گرمسیر ==
== منابع ==
{{پانویس}}
* امان، دیتر. ''بختیاری‌ها: عشایر کوه نشین ایرانی در پویه تاریخ''.
* اسکندربیک منشی، عالم آرای عباسی، به کوشش ایرج افشار، تهران، ۱۳۵۰ش.
* اعتمادالسلطنه، محمدحسن، مرآةالبلدان، به کوشش عبدالحسین نوایی و هاشم محدث، تهران، ۱۳۶۸ش.
| 