تخت جمشید: تفاوت میان نسخه‌ها

[نسخهٔ بررسی‌شده][نسخهٔ بررسی‌شده]
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
Persia (بحث | مشارکت‌ها)
←‏لید: ۵ ساعت
خط ۱:
{{Infobox ancient site
| name = تخت‌جمشید{{سخ}}<small>پرسپولیس</small>
| native_name = {{Lang|peo|𐎱𐎠𐎼𐎿}} {{Transl|peo|Pārsa}} ([[زبان فارسی باستان]]){{سخ}}
| native_name_lang =
| alternate_name =
خط ۶۰:
| designation1_criteria = i, iii, vi
| designation1_type = فرهنگی
| designation1_free1name = بخشی‌بخشی از
| designation1_free1value = [[ایران]]
| designation1_free2name = عضو
خط ۸۰:
این [[مکان تاریخی]] از سال ۱۹۷۹ یکی از آثار ثبت شدهٔ ایران در [[میراث جهانی یونسکو]] است.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|نشانی=http://whc.unesco.org/en/list/114 |عنوان=Persepolis |ناشر=whc.unesco |تاریخ=|تاریخ بازدید=۲۷ فروردین ۲۰۱۱| پیوند بایگانی = http://www.webcitation.org/6EWcyv3j6 | تاریخ بایگانی = ۱۸ فوریه ۲۰۱۳}}</ref>
 
پادشاهان [[ساسانیان|ساسانی]] نیز کتیبه‌هایی در تخت جمشید در کاخ تچر بر جای گذاشته‌اند. پس از [[ورود اسلام به ایران]] نیز این مکان را محترم می‌شمردند و آن را هزار ستون یا چهل منار می‌گفتند و با شخصیت‌هایی همچون [[حضرت سلیمان|سلیمان نبی]] و [[جمشید]] ارتباطش می‌دادند. [[عضدالدوله دیلمی]] در تخت جمشید دو کتیبه به [[خط کوفی]] بر جای گذاشته‌است. همچنین کتیبه‌های دیگری هم به [[زبان عربی|عربی]] و هم به فارسی در تخت جمشید وجود دارد که جدیدترین آن مربوط به دوره [[قاجار]] است این کتیبه به فرمان [[مظفرالدین‌شاه قاجار|مظفرالدین]] شاه قاجار نوشته شده‌است که در دیوار شمالی [[کاخ تچر]] قرار دارد.<ref>{{یادکرد |فصل=|کتاب=راهنمای مستند تخت جمشید|نویسنده = علیرضا شاهپور شهبازی|ترجمه=|ناشر =انتشارات سفیران و انتشارات فرهنگسرای میردشتی|شهر=تهران |کوشش=بنیاد پژوهشی پارسه-پاسارگاد |ویرایش= |صفحه=11|سال=۱۳۸۴|شابک=964-91960-6-4}}</ref>
 
تخت جمشید در شمال [[شهرستان مرودشت]]، شمال [[استان فارس]] (شمال شرقی [[شیراز]]) جای دارد.<ref>{{یادکرد|فصل=شهر پارسه و مقام آن در تاریخ هخامنشی|کتاب=راهنمای مستند تخت جمشید|نویسنده = [[علیرضا شاپور شهبازی]]|ترجمه=|ناشر =بنیاد پژوهشی پارسه پاسارگاد|شهر=تهران|کوشش=|ویرایش= |صفحه=۲۵|سال=۱۳۸۴|شابک=964-91960-6-4}}</ref>
خط ۱۰۰:
}}</ref> به معنای «شهر پارسیان» است زیرا به ایالت پارس منسوب بود.<ref name="wood">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=nV2lycRCxPQC&pg=PA27&dq=Persepolis+means&hl=en&sa=X&ei=hY84U-beC6a-sQTM_IH4Dw&ved=0CEIQ6AEwBA#v=onepage&q=Persepolis%20means&f=false|title=Seven Wonders of the Ancient Middle East|author=Michael Woods, Mary B. Woods|publisher=Twenty-First Century Books|year=2008|pages=26–8}}</ref><ref>Bailey, H.W. (1996) "Khotanese Saka Literature", in Ehsan Yarshater (ed), ''The Cambridge History of Iran, Vol III: The Seleucid, Parthian, and Sasanian Periods'', Part 2 (reprint edition), Cambridge: Cambridge University Press, p. 1230.</ref>
 
[[یونانیان]] آن را '''«پِرس[[پولیس (یونان)|پولیس]]»''' (به یونانی {{lang|grc|[[wikt:Περσέπολις|Περσέπολις]]}} یعنی «پارسه‌شهر» ؛(''Pérsēs'') {{lang|grc|Πέρσης}}:پارسی و(''pólis'') {{lang|grc|πόλις}}:شهر) خوانده‌اند. واژه یونانی یادشده امروزه در بیشتر [[زبان‌های اروپایی]] بازتاب یافته‌است.
 
در زمان [[ساسانیان]] به تخت جمشید سَدْستون (صد ستون) می‌گفتند.<ref>{{یادکرد |فصل=|کتاب=راهنمای مستند تخت جمشید|نویسنده = علیرضا شاهپور شهبازی|ترجمه=|ناشر =انتشارات سفیران و انتشارات فرهنگسرای میردشتی|شهر=تهران |کوشش=بنیاد پژوهشی پارسه-پاسارگاد |ویرایش= |صفحه=155|سال=۱۳۸۴|شابک=964-91960-6-4}}</ref> چنانچه در [[کتیبه شاپور سگانشاه|سنگنبشته شاهپور سگانشاه]] این نام بدیسه '''«سَدستون»''' {{به پهلوی|𐭮𐭲𐭮𐭲𐭥𐭭𐭩|sadstūn}} در بند پنجم نوشتار هویداست<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=[[تورج دریایی]]|کد زبان=en|تاریخ=|وبگاه=ساسانیکا|نشانی=https://www.sasanika.org/inscriptions-posts/sabuhr-sakansah-inscription-persepolis-sps/|عنوان=سنگنبشته شاهپور سکانشاه در پارسه|accessdate=۲۸ ژوئیه ۲۰۱۸|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180708020105/https://www.sasanika.org/inscriptions-posts/sabuhr-sakansah-inscription-persepolis-sps/|archivedate=۸ ژوئیه ۲۰۱۸|dead-url=yes}}</ref> .{{سخ}}در فارسی معاصر این بنا را '''«تخت جمشید»''' یا قصر شاهی [[جمشید]] پادشاه اسطوره‌ای ایران می‌نامند. تاورنیه جهانگرد فرانسوی که در [[عصر صفوی]] چندین بار به ایران سفر کرد، از تخت‌جمشید با نام «چهل منار» یاد می‌کند.<ref>سفرنامه تاورنیه، ترجمه حمید ارباب شیرانی، نشر نیلوفر، صفحات 326 تا 333</ref>
 
در [[شاهنامه فردوسی]] آمده‌است: {{نقل قول|[[جمشید]] پادشاهی عادل و زیبارو بود که [[نوروز]] را بر پا داشت و هفتصد سال بر [[ایران]] پادشاهی کرد. اورنگ یا تخت شاهی او چنان بزرگ بود که [[دیو]]ان به دوش می‌کشیدند.}}
صدها سال پس از حمله [[اسکندر]] و [[حمله اعراب به ایران|اعراب]] و در زمانی که یاد و خاطره پادشاهان هخامنشی فراموش شده بود، مردمی که از نزدیکی خرابه‌های پارسه عبور می‌کردند، تصاویر حکاکی شدهٔ تخت شاهی را می‌دیدند که روی دست مردم بلند شده‌است و از آنجا که نمی‌توانستند [[خط میخی]] کتیبه‌های حک شده روی سنگ‌ها را بخوانند، می‌پنداشتند که این همان اورنگ جمشید است که [[فردوسی]] در [[شاهنامه]] خود از آن یاد کرده‌است. به همین خاطر نام این مکان را تخت جمشید نهادند. بعدها که باستان‌شناسان توانستند خط میخی کتیبه را ترجمه کنند، متوجه شدند که نام اصلی آن پارسه بوده‌است.<ref name="kohndiar"/>{{سخ}}
در دوره اسلامی این مکان را محترم شمرده و آن را هزار ستون و چهل منار می‌نامیدند و با شخصیت‌هایی چون سلیمان نبی و جمشید ربطش می‌دادند.<ref name="ReferenceA">[[راهنمای مستند تخت جمشید (کتاب)]]، [[علیرضا شاپور شهبازی]]، ص ۱۱</ref>
نام مشهور غربی این محل یعنی پِرسِه پلیس ریشه غریبی دارد. در [[زبان یونانی]]، پِرسِه پلیس یا به صورت شاعرانه آن پِرسِپ تولیس (Perseptolis) لقبی است برای [[آتنه]] الهه خرد، صنعت و جنگ که ویران‌کنندهٔ شهرها معنی می‌دهد.<ref>H.G.Liddle and R.Scott.A Greek-English Lexicon (1968 ed) s.v. A.T.Olmstead-History of Persian Empire-Chicago-1948-p173</ref><ref>م. قزوینی، یادداشتها، به اهتمام ایرج افشار، جلد دوم، ص تهران۱۳۳۳، صص ۳۱۲ تا ۳۲۰.</ref> این لقب را آشیل، شاعر یونانی سده پنجم پیش از [[میلاد مسیح،مسیح]]، به حالت تجنیس و بازی با لغات، در مورد شهر پارسیان به کار برده‌است.<ref>سوگنامه پارسیان بیت ۶۵، آشیل، چکامه پارسیان</ref>
 
== تاریخچه ==
خط ۱۵۴:
پولیپیوس مورخ یونانی سده سوم پیش از میلاد متذکر شده‌است که در زمان هخامنشیان آن کس که کاریزی حفر یا زمینی را آباد می‌کرد یا کاریز خشکی را بازسازی می‌نمود مالیات ۵ نسل بر او بخشوده می‌شد. در سیاحتنامه فیثاغورس به باغ‌های مصفا که با دولاب آبیاری می‌شده اشاره شده که داریوش و کوروش خود ساعتی را در آن به کشاورزی می‌پرداخته‌است. او از اسب‌های تربیت شده که آن‌ها را پارس می‌خواندند یاد کرده‌است.<ref>.[[اسناد نام خلیج فارس، میراثی کهن و جاودان]]. ص 42-50</ref> [http://www.aftabir.com/articles/view/science_education/technical/c3c1183387267p1.php/قنات-میراث-فرهنگی-و-علمی-ایرانیان]
 
در کتاب‌های مورخان دوران اسلامی از سده چهارم به بعد از بنای تخت جمشید به عنوان بنایی عظیم یاد شده و شگفتی حاصل از بزرگی بنا، سبب شد که تا مدت‌های طولانی آن را به جمشید یا [[سلیمان|سلیمان نبی]]، که هر دو را یکی می‌پنداشتند، و بنّایان آن را دیو و اجنه<ref>اصطخری، از اولین افراد در این دوره است که این بنا را دیده‌است، ص ۱۲۳</ref> منسوب نمایند، و حتی نوشته‌اند که [[دیو]]ها مجسمه و تصویر شاهان خود را بر دیوارها کنده‌اند! در زمان مسعودی (سده چهارم هجری قمری) آن را [[مسجد سلیمان]] بن داوود می‌نامیدند، ولی مسعودی فکر می‌کرد که آنجا بنایی کهن بوده که بعدها همای، دختر [[بهمن پسر اسفندیار،اسفندیار]]، آن را آتشکده کرده‌است.<ref>''تاریخ مسعودی''، جلد ۴، ص ۷۶–۷۷</ref> [[دیلمیان]] تخت جمشید را ساختهٔ اجداد خود می‌دانستند و [[عضدالدوله دیلمی]] در کاخی که به اسم فرزندش ابونصر در شیراز ساخت، تعدادی از در و درگاه‌های [[کاخ تچر|کاخ تچر (کاخ داریوش بزرگ)]] را به آنجا منتقل کرد و در آنجا نصب کرد.<ref>ویلکینسون، ص ۳۴۱–۳۴۵؛ تیلیا، ۱۹۷۲، ص ۳۱۶</ref> [[محمد بن محمود طوسی]] در [[سده ششم]] [[هجری قمری]] از استخر ([[اصطخر]]) به عنوان دارالملک سلیمان یاد کرده و از مسجد سلیمان و نقوش و حجاری‌های آن سخن به میان آورده<ref>ویلکینسون، ص ۳۴۱–۳۴۵؛ تیلیا، ۱۹۷۲، ص ۱۶۹–۱۷۸</ref> و مانند اصطخری<ref>ویلکینسون، ص ۱۵۰؛ تیلیا، ۱۹۷۲، ص ۳۱۶</ref> احداث این بنای سترگ را به دیوها و پریان نسبت داده‌است.<ref>ویلکینسون، ص ۳۴۱–۳۴۵؛ تیلیا، ۱۹۷۲، ص ۴۹۸</ref> در همان زمان، [[ابن بلخی]] این مکان را کاخ جمشید دانسته و ضمن توصیف آن، برخی ویژگی‌های طبیِ موجود در مصالح به‌کاررفته در آن را، که در بین مردم آن دوره شناخته‌شده بوده، برشمرده‌است.<ref>ویلکینسون، ص ۳۴۱–۳۴۵؛ تیلیا، ۱۹۷۲، ص ۳۲و۱۲۷</ref> آنچه [[حمداللّه مستوفی]]<ref>ویلکینسون، ص ۳۴۱–۳۴۵؛ تیلیا، ۱۹۷۲، ص ۱۲۱</ref> در [[سده هشتم]] هجری قمری دربارهٔ تخت جمشید از نویسندگان پیش از خود نقل کرده، گویای استمرار عقاید پیشین در اینباره است.
 
<gallery mode="packed" heights="120px">
خط ۱۷۹:
[[سد سیوند]] در ۹۵ کیلومتری شمال [[شیراز]]، ۵۰ کیلومتری شهر باستانی تخت جمشید و حدود ۱۰ کیلومتری [[پاسارگاد]] بر روی [[رودخانه سیوند|رودخانهٔ سیوند]] ساخته شده‌است. [[رودخانه پلوار|رودخانهٔ پلوار]] بین این دو محوطهٔ باستانی ثبت شده در [[فهرست میراث جهانی یونسکو]] (تخت جمشید و پاسارگاد) در کنار [[آرامگاه کورش]] و در دل تنگه بلاغی جریان داد. با آب‌گیری این سد مخالفت‌های بسیاری صورت گرفته‌است. معترضان به آب‌گیری سد سیوند معتقدند آب‌گیری این سد پیامدهای ناگواری را برای [[میراث فرهنگی]] و طبیعی منطقهٔ [[دشت پاسارگاد]] و [[تنگه بلاغی]] به همراه خواهد داشت. شوربختانه سر انجام این سد در فروردین ۱۳۸۶ هـ.ش. آب‌گیری شد. شایان ذکر است که عمر مفید سد ۳۰ سال تخمین زده شده‌است اما کارشناسان تأثیر تخریبی این سد را بسیار زیاد دانسته و اعلام می‌داشتند یک پروژه سی ساله عمر مفید باعث تخریبی در آثار ملی و ضربه به آن‌ها خواهد شد.
 
به خاطر خشکسالی‌های متعدد و همین‌طور استفاده غلط از منابع [[آب زیرزمینی،زیرزمینی]]، در اطراف مجموعهٔ تخت جمشید و نقش رستم فرونشست بحرانی زمین رخ داد که در آینده می‌تواند برای این مجموعه خطرساز باشد.<ref>{{یادکرد خبر | نشانی=http://www.bbc.com/persian/iran/2015/09/150907_me_persepolis_land_subsidence | عنوان=وضعیت تخت‌جمشید به دلیل فرونشست زمین 'بحرانی' است}}</ref>
 
<gallery mode="packed" heights="250px">
خط ۳۲۶:
 
تچر یا تچرا به معنای خانه زمستانی است. این کاخ نیز به فرمان داریوش کبیر بنا شده و کاخ اختصاصی وی بوده‌است. روی کتیبه‌ای آمده: «من داریوش این تچر را ساختم.»
همچنین از این کاخ به عنوان موزه خط نیز یاد می‌شود. به علت آنکه از زمان هخامنشی تا [[دوران قاجار]] می‌توان کتیبه‌های گوناگونی از [[زبان پارسی]] را در این کاخ دید.
 
قسمت اصلی کاخ توسط داریوش بزرگ و ایوان و پلکان سنگی جنوبی توسط خشایارشا و پلکان سنگی غربی توسط اردشیر دوم بنا شده‌است.<ref name="most"/>
خط ۳۵۸:
{{بخش گسترش}}
وسعت این کاخ در حدود ۴۶۰۰۰ [[فوت مربع]] (حدود ۴۳۰۰ متر مربع) است و سقف آن به‌وسیلهٔ صد ستون که هر کدام ۱۴ متر ارتفاع داشته‌اند، بالا نگه داشته می‌شده‌است.<ref name="most"/>
 
 
<gallery mode="packed" heights="90px">
سطر ۴۰۵ ⟵ ۴۰۴:
{{بخش گسترش}}
[[پرونده:Persepolis-horn shaped stones.jpg|بندانگشتی|سنگ‌های شاخ مانند در قسمت جنوب غربی]]
در جنوب غربی سایت ویرانه‌های کاخی وجود دارد که به نظر می‌رسد متعلق به [[اردشیر یکم (هخامنشی)|اردشیر یکم ]] باشد.
 
== عناصر پیوست شده ==
سطر ۴۱۵ ⟵ ۴۱۴:
 
<gallery mode="packed" heights="90px">
Persepolis - Tomb of Artaxerxes II.jpg |آرامگاه‌آرامگاه [[اردشیر دوم (هخامنشی)|اردشیر دوم]]
Persepolis - Tomb of Artaxerxes III 01.jpg|آرامگاه‌آرامگاه [[اردشیر سوم (هخامنشی)|اردشیر سوم]]
Persepolis_Unachieved_Tomb.jpg|آرامگاه‌ آرامگاه [[داریوش سوم]]
Persepolis Artaxerxes III tomb Inside.JPG||درون آرامگاه [[اردشیر سوم (هخامنشی)|اردشیر سوم]]
Persepolis Downtown.jpg|اتاق‌های نیم ساخت
سطر ۴۵۲ ⟵ ۴۵۱:
=== سنگ‌نبشته‌های داریوش بزرگ ===
{{نوشتار اصلی|کتیبه‌های پی‌بنای کاخ آپادانا تخت جمشید|سنگ‌نبشته پی‌بنای دیوار جنوبی تخت جمشید|سنگ‌نبشته یکم پارسی باستان پی‌بنای دیوار جنوبی تخت جمشید|سنگ‌نبشته دوم پارسی باستان پی‌بنای دیوار جنوبی تخت جمشید|سنگ‌نبشته بابلی پی‌بنای دیوار جنوبی تخت جمشید|سنگ‌نبشته ایلامی پی‌بنای دیوار جنوبی تخت جمشید|سنگ‌نبشته پنجره کاخ تچر|سنگ‌نبشته درگاه کاخ تچر}}
* شش رَج به سه زبان چندین بار روی چهارچوب‌های اندرونی کاخ داریوش، بالای نگاره‌های داریوش و همراهانش آمده‌است. «داریوش شاه بزرگ، [[شاه شاهان،شاهان]]، شاه کشورها، پسر [[ویشتاسپ هخامنشی،هخامنشی]]. کسی که این کاخ را ساخت»
* یک رَج به سه زبان روی پوشاک داریوش؛ هم‌اکنون در بخش نشان‌های نسک‌خانهٔ میهنی پاریس نهاده‌است. «داریوش شاه بزرگ، پسر ویشتاسب هخامنشی»
* رَج به سه زبان، هجده بار روی رخبام پنجرهٔ همان اندرونی کاخ داریوش بسامد شده‌است. «رخبام پنجره سنگی ساخته شده در کاخ داریوش شاه»
سطر ۴۶۶ ⟵ ۴۶۵:
 
</gallery>
 
 
=== سنگ‌نبشته‌های خشایارشا ===
سطر ۴۹۲ ⟵ ۴۹۰:
== تل آجری ==
{{اصلی|تل آجری}}
تُل آجری بنایی است که در ۳ کیلومتری تخت‌جمشید واقع شده و بخش‌هایی از یک دروازه دوره هخامنشیان است که پیش از تخت‌جمشید ساخته شده و در ساخت آن از هنر و فرهنگ بابلی هم استفاده شده‌است. ابعاد این بنا حداقل ۳۳ در ۳۳ متر است و هزاران آجر لعابدار در ساخت آن بکار گرفته شده‌است. باستان‌شناسان دریافته‌اند که تُل آجری دروازه‌ای است که پیش از تخت‌جمشید و برای کاخی به نام «فیروزی» که امروز به‌طور کامل تخریب شده ساخته شده‌است. میان [[دروازه و]] کاخ هم پردیسی بوده که مطالعات ژئوفیزیک آن را اثبات می‌کند. اما آنچه بیش از همه مهم است، این یافته‌ها نشان می‌دهد تُل آجری و رابطه‌اش با «کاخ فیروزی»، شباهت زیادی به ساختارهای معماری در پاسارگاد دارد. از سوی دیگر، در ساخت تُل آجری از هنر و فرهنگ و معماری بابلیان استفاده شده که نشان از گرایش هخامنشیان به [[هنر بابلی]] دارد. آجرهای لعابدار بکار رفته در این بنا مزین به ترکیبی از نقوش [[اسطوره]]های ایران و [[میان‌رودان]] باستان است. تا آن حدود که حتی قالب‌های بکار رفته در تزئین نقش حیوانات با قالب نقش اسطوره‌های [[دروازه ایشتار]] در بابل میان‌رودان یکسان است. آجرهای لعابدار کشف شده از تُل آجری با نقوشی از [[گاو]] و [[موشخوشو]]، یکی از مهم‌ترین یافته‌های باستان‌شناسی هیئت [[ایران]] و [[ایتالیا]] هستند. این آثار نفیس اکنون در محلی امن نگهداری می‌شوند تا به صورت پازلی، به هم متصل شده و شکلی از تزئینات دروازه هخامنشی را نشان دهند.<ref>[http://www.radiofarda.com/content/f15-iran-fars-takhteh-jamshid/26730074.html کشف یک دروازه هخامنشی در سه کیلومتری تخت جمشید] رادیو فردا</ref>
 
== اختلاف نظر دربارهٔ کارکرد ==
{{بخش گسترش}}
 
== تأثیر ==
=== معماری باستان ===
[[پرونده:Rock relief Bishapur VI.JPG|بندانگشتی|سنگ‌نگاره [[شاپور دوم]] در [[بیشاپور]] که همانند نقش‌های پیشکش‌آوران تخت جمشید الگوبرداری شده‌است.]]
تخت جمشید نه فقط یکی از پایتخت‌های دوره [[هخامنشیان]] و مرکزی تشریفاتی، اداری و اقتصادی به‌شمار می‌رفته، بلکه الگویی برای هنر ملت‌های بعدی هم گشته‌است. بعدها در [[اصطخر]] و [[نقش رستم]] به تقلید از پارسه آثاری به وجود آوردند. پادشاهان فارس از تخت جمشید برای آزادی از سلطه مقدونیان الهام می‌جستند. [[ساسانیان]] به پارسه احترام می‌نهادند و به دستور [[بابک (نیای اردشیر)|بابک]] و دو پسرش، [[اردشیر بابکان|اردشیر]] و [[شاپور یکم|شاپور]]، نقش آنان را به روش سوزنی در دیوار شمالی، تالار حرمسرا کندند و شاپور سگانشاه دو کتیبه از خود در [[کاخ تچر]] که کاخ داریوش بزرگ بود، باقی گذاشت. معماران و هنرمندان [[دوره ساسانی]] از تزیینات و ویژگی‌های هنری و معماری تخت جمشید الگوبرداری کرده‌اند، به عنوان مثال در درگاه‌های [[فیروزآباد]]، پلکان [[کنگاور]]، نقش هدیه پردازان و نجبا در سنگ‌تراشی [[شاپور یکم]] در [[بیشاپور]]، سرستون‌های سنگی کاخی در بیشاپور و شیار ستون‌های گچی شیز (تخت سلیمان آذربایجان). این‌گونه تقلید به خارج از کشور ایران هم رسوخ کرده و حتی در تزیینات و طرح‌های آکروپل [[آتن]] هم مشخص است. تأثیر مستقیم ستون‌ها و تزیینات تخت جمشید بر هنر [[هند]] و بلخ در دوره یونان‌گرایی (هِلِنیسم) روشن است، چنان‌که حتی مظهر مردم و دولت هند، یعنی ستون سَرْنات، نیز تقلیدی از ستون‌های تخت جمشید است.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=علیرضا شاپور شهبازی |نشانی=http://www.encyclopaediaislamica.com/madkhal2.php?sid=3356 |عنوان=تخت جمشید |ناشر=www.encyclopaediaislamica.comدانشنانه اسلامیکا|تاریخ=|تاریخ بازدید=۲۹ فروردین ۱۳۹۰| پیوند بایگانی = http://www.webcitation.org/6EWd3ti7a | تاریخ بایگانی = ۱۸ فوریه ۲۰۱۳}}</ref>
 
=== معماری مدرن ===
با روی کار آمدن [[رضاشاه]] و نیاز به راه‌اندازی نهادهای مدرن مانند بانک‌ها، دادگستری، اداره‌های دولتی و مانند آن‌ها گونه‌ای نوین از معماری پدیدار شد. بر پایه این‌گونه از معماری ساختار و سازه ساختمان بر پایه [[معماری مدرن]] طراحی شده اما در تزئینات و نماسازی‌هایش از [[معماری ایران]] باستان و به ویژه تخت جمشید بهره گرفته شده‌است. [[کاخ شهربانی]]، [[ساختمان صندوق بانک ملی ایران]] و ساختمان [[دبیرستان انوشیروان دادگر]] نمونه‌های برجسته‌ای برای این‌گونه معماری هستند. نما، سرستون‌های با نماد جانوران اساطیری، سنگتراشی‌ها و نقش سربازان هخامنشی و سنگ نبشته‌ها این ساختمان‌ها کاملاً از روی معماری دوران [[هخامنشی]] از «تخت جمشید» الگوبرداری شده‌است و پلکان‌های دو طرفه سنگی آن‌ها یادآور معماری [[کاخ آپادانا]] است.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده =بیژن روحانی |نشانی=http://zamaaneh.com/special/2007/01/post_109.html |عنوان=آغاز مدرنیسم در معماری تهران | ناشر =[[رادیو زمانه]] |تاریخ = ۱ بهمن ۱۳۸۵ |تاریخ بازبینی=۲۵ دی ۱۳۹۲}}</ref><ref name="bbc1">{{یادکرد وب |نویسنده =حمیدرضا حسینی |نشانی=http://www.bbc.co.uk/persian/iran/story/2006/05/060517_h_museum.shtml |عنوان=طرح بلندپروازانه ایران برای ساخت یکی از پنج موزه بزرگ جهان | ناشر =[[بی‌بی‌سی فارسی]] |تاریخ =۱۷ مه ۲۰۰۶ |تاریخ بازبینی=۲۵ دی ۱۳۹۲}}</ref>
 
معماران در آن دوره می‌کوشیدند «شکوه ازدست‌رفته» ایران را با الگو گرفتن از معماری باستان بازسازی کنند. ساختمان کاخ شهربانی را کامل‌ترین نمونه‌برداری از کاخ‌های [[پارسه]] و تخت جمشید دانسته‌اند.<ref name="tatilat">{{یادکرد وب |نویسنده= |نشانی=http://www.newholidays.ir/pages/266#id=138 |عنوان=اینجا میدان مشق نیست، اینجا میدان مشق بود |ناشر=تارنمای تعطیلات نو |تاریخ=۲۲ مرداد ۱۳۹۰ |تاریخ بازبینی=۲۵ دی ۱۳۹۲ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140117041659/http://www.newholidays.ir/pages/266#id=138 |archivedate=۱۷ ژانویه ۲۰۱۴ |dead-url=yes}}</ref>
سطر ۵۱۸ ⟵ ۵۱۶:
پرونده:Dariush Grand Hotel - 2.jpg|{{کوچک}}[[هتل بزرگ داریوش]]{{پایان کوچک}}
</gallery>
 
 
=== نمادهای امروزی ===
سطر ۵۲۶ ⟵ ۵۲۳:
Iran Air logo.svg|نشان هواپیمایی [[ایران ایر]]
FC Persepolis Official Logo.svg|نشان باشگاه پرسپولیس تهران که از سرستون هما در پارسه الهام گرفته‌است.
Parsian bank logo.png|نشان بانک پارسیان
پرونده:Boshghab-ghalamkari-takhtjamshid.JPG|بشقاب قلم‌کاری‌شده با نقش الهام گرفته‌شده از کاخ‌های تخت جمشید
</gallery>
سطر ۵۵۲ ⟵ ۵۴۹:
[[ابوریحان بیرونی]] درکتاب «التفهیم» می‌گوید:
 
''عقاب زرین نشان [[پرچم ایران]] باستان بوده‌است نقش شاهین بر درفش هخامنشی نشانه‌ای از پیروزی و نمادی از اهورامزدا در پرندگان می‌باشد.<ref name="pourabdolah">{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی=پورعبدالله |نام=حبیب‌الله |کتاب=تحت جمشید از نگاهی دیگر | ناشر=انتشارات کلهر |سال=۱۳۸۶}}</ref>
 
;شیر
سطر ۵۵۹ ⟵ ۵۵۶:
;سرو
;دیوارهای کنگره‌دار
[[آرتور پوپ]] دیوارهای کنگره‌دار را نماد کوهستان‌ها و ستون‌های پرشمار را نماد جنگل مقدس تفسیر کرده‌است.<ref>{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی=Pope|کتاب=Persepolis as a Ritual City|سال=1957|فصل=|صفحه=128|جلد=|زبان=}}</ref>
 
== جستارهای وابسته ==
سطر ۵۸۰ ⟵ ۵۷۷:
{{Div col end}}
 
== پانویس ==
{{پانویس|30em|چپ‌چین=بله}}
 
== منابع ==
* {{یادکرد|کتاب=تاریخ ایران باستان|نویسنده =[[حسن پیرنیا|پیرنیا، حسن]] (مشیرالدوله)|ترجمه=|ناشر =انتشارات نگاه|شهر=[[تهران]]|کوشش=|سال=۱۳۸۵|شابک=964-351-195-2}}
* {{یادکرد |فصل=|کتاب=راهنمای مستند تخت جمشید|نویسنده = علیرضا شاهپور شهبازی|ترجمه=|ناشر =انتشارات سفیران و انتشارات فرهنگسرای میردشتی|شهر=تهران |کوشش=بنیاد پژوهشی پارسه-پاسارگاد |ویرایش= |صفحه=|سال=۱۳۸۴|شابک=964-91960-6-4}}
سطر ۶۳۱ ⟵ ۶۲۸:
{{نمادهای ملی ایران}}
{{داده‌های کتابخانه‌ای}}
 
 
[[رده:تخت جمشید]]
[[رده:باستان‌شناسی ایران]]
[[رده:بناهای تاریخی استان فارس]]
[[رده:محوطه‌های باستان‌شناختی در ایران]]
[[رده:بناهای تاریخی شهرستان مرودشت]]
[[رده:تاریخ ایران باستان]]
سطر ۶۵۱ ⟵ ۶۴۶:
[[رده:کاخ‌های تخت‌جمشید|مجموعه کاخ‌هایی]]
[[رده:کاخ‌های دودمان هخامنشی|تخت جمشید]]
[[رده:محوطه‌های باستان‌شناختی در ایران]]
[[رده:معماری ایرانی]]
[[رده:معماری در سده ۶ (پیش از میلاد)]]
سطر ۶۶۱ ⟵ ۶۵۷:
[[رده:ویرانه‌ها در ایران]]
[[رده:هنر در ایران باستان]]
[[رده:ویکی‌سازی رباتیک]]