حبیب سماعی: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
مرتب‌سازی
خط ۴۳:
 
حبیب سماعی پس از درگذشت پدرش به تهران بازگشت و با راهنمایی دوستِ هنرمند خود [[ابوالحسن صبا]]، کلاس سنتور خود را افتتاح نمود. شاگردان اندکی نظیر: [[نورعلی برومند]]، [[قباد ظفر]] و [[مرتضی عبدالرسولی]]، با جدیت آموزش‌های او را دنبال کردند. حبیب سماعی در این مورد گفته بود:<ref name="r1"/>
{{گفتاورد|«فقط مهندس قباد ظفر، مرتضی عبدالرسولی و نورعلی برومند شاگردان واقعی من هستند که حوصله به خرج می‌دهند و ابراز علاقه می‌نمایند، وگرنه دیگران فقط هوس نواختنِ سنتور دارند و جز مدت کوتاهی با من کار نمی‌کنددنمی‌کند و هنوز چیزی فرا نگرفته، مجلس درس را ترک می‌گویند»||}}
حبیب سماعی که با نام «سماعی» معرفی می‌شد و تنها شاگردِ یکی از آخرین نوازندگان سنتور (سماع حضور) بود، در سال ۱۳۱۹ پس از افتتاح مرکز پخش فرستندهٔ تهران، از نخستین نوازندگانی بود که در [[سازمان رادیو تلویزیون ملی ایران|رادیو]] به نوازندگی پرداخت. از این زمان به بعد عموم مردم او و هنرش را شناختند. در این هنگام مسئولانِ ادارهٔ موسیقی کشور و [[روح‌الله خالقی]] که معاونت ادارهٔ موسیقی را بر عهده داشت، تلاش کردند تا وی را از مقامِ افسری ارتش به [[وزارت فرهنگ و هنر|وزارت فرهنگ]]، با سِمتِ [[هنرآموز|هنرآموزِ]] سنتور منتقل نمایند. سماعی در ابتدا با این امر موافقت نمود و به تربیت شاگردانی در ادارهٔ موسیقی کشور پرداخت اما به دلیل علاقه به لباسِ افسری، پس از مدت کوتاهی پشیمان شد، به ارتش بازگشت و به [[وزارت جنگ]] منتقل شد.<ref name=":0">{{یادکرد وب|عنوان= «حبیب سماعی» ؛ سنتورنواز نابغه|نشانی=https://www.irna.ir/news/83391926/حبیب-سماعی-سنتورنواز-نابغه|وبگاه=ایرنا|تاریخ=2019-07-13|بازبینی=2020-07-10|کد زبان=fa|نام خانوادگی=2186}}</ref><ref name="r1"/>
 
خط ۴۹:
 
== زندگی شخصی ==
حبیب سماعی رابطه‌ای عاشقانه با خوانندهٔ آن زمان «[[پروانه (خواننده)|پروانه]]» خوانندهٔ آن زمان داشته و این عشق، در نواخته‌های او تأثیرگذار بوده‌است. [[روح‌الله خالقی]]، از پنج [[صفحه گرامافون|صفحه]] به جا مانده از پروانه و حبیب یاد می‌کند که هنوز پس از هفتاد سال که از عمرشان می‌گذرد، سخت تأثیرگذار است. «مرگ نابهنگام و جانگداز پروانه بازار این صفحات را گرم‌تر کرد.»<ref name=":1">{{یادکرد وب|عنوان=حبیب سماعی؛ سنتور و باده و شگفتی|نشانی=https://www.bbc.com/persian/arts/2011/07/110711_l41_music_habib_somaee_anniversary|وبگاه=BBC News فارسی|بازبینی=2020-07-10|کد زبان=fa|نام=محمود خوشنام پژوهشگر|نام خانوادگی=موسیقی}}</ref>
 
مدتی بعد، مرگ نابهنگام کودک خردسالی که از دومین ازدواج خود داشت، وضعیت روحی او را آشفته‌تر نمود. روح‌الله خالقی در این باره گفته‌است: «مزاج او روز به روز ضعیف‌تر می‌شد، چنان‌که بیش از چند کیلو پوست و استخوان نداشت»<ref name=":1"/>
 
== بیماری و درگذشت ==
[[پرونده:آرامگاه حبیب سماعی.jpg|بندانگشتی|upright|آرامگاه حبیب سماعی در [[گورستان ظهیرالدوله]]]]
حبیب سماعی در بهمن سال ۱۳۲۴ در اثر [[سرماخوردگی]] به [[ذات الریه|ذات‌الریه]] مبتلا شد و به بستر بیماری افتاد. یکی از پزشکان گفته بود: «سماعی یک عضو سالم در بدن ندارد و تا آن جا که ممکن بوده در حق خود دشمنی کرده‌است.»<ref name=":1"/>
 
سرانجام حبیب سماعی در ۲۰ تیر سال ۱۳۲۵، در سن ۴۱ سالگی درگذشت و در [[گورستان ظهیرالدوله]] به خاک سپرده شد.<ref name=":0"/><ref name="r1"/>[[پرونده:آرامگاه حبیب سماعی.jpg|بندانگشتی|آرامگاه حبیب سماعی در گورستان ظهیرالدوله]]
== آثار هنری ==
حبیب سماعی علاقه ای به ثبت آثارش نداشت. از او تنها صفحه‌هایی با صدای «پروانه» برجای مانده‌است که مجموعِ زمان آنها به یک ساعت هم نمی‌رسد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=دور از حرکات آکروباتیک و نمایشی|نشانی=https://vista.ir/w/16/idvx5|وبگاه=ویستا|بازبینی=2020-07-10|کد زبان=fa-IR|نام خانوادگی=vista}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=تقویم موسیقی ایران {{!}} درگذشت حبیب سماعی|نشانی=http://www.navayefars.com/calendar/4/20/389|وبگاه=نوای فارس|بازبینی=2020-07-10|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=}}</ref>
* صفحهٔ [[ماهور (دستگاه موسیقی)|ماهور]] و دلکش با مطلعِ شعر: شب دراز به امید صبح بیدارم
* صفحهٔ [[شور (دستگاه موسیقی)|شور]] و شهناز با مطلعِ شعر: خراب‌تر از دل من غم تو جای نیافت
* صفحهٔ [[ابوعطا]] و حجاز با مطلعِ شعر: ندانمت به حقیقت که در جهان به که مانی
* صفحهٔ [[بیات اصفهان|اصفهان]]، بیات راجع با مطلعِ شعر: آب حیات من است خاک سر کوی دوست
* صفحهٔ ضربی شهناز، گریلی با مطلعِ شعر: شبی مجنون به لیلی گفت ای محبوب بی‌همتا
* [[آلبوم موسیقی]] و کتاب «ضربی‌های حبیب سماعی»، حاوی ۲۰ قطعه از ضربی‌های حبیب سماعی، گردآوری و بازنوازی [[مجید کیانی]] (۱۳۶۹)
 
=== ردیفصفحه حبیبو سماعیآلبوم ===
حبیب سماعی علاقه ایعلاقه‌ای به ثبت آثارش نداشت. از او تنها [[صفحه گرامافون|صفحه‌هایی]] با صدای «پروانه» برجای مانده‌است که مجموعِ زمان آنها به یک ساعت هم نمی‌رسد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=دور از حرکات آکروباتیک و نمایشی|نشانی=https://vista.ir/w/16/idvx5|وبگاه=ویستا|بازبینی=2020-07-10|کد زبان=fa-IR|نام خانوادگی=vista}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=تقویم موسیقی ایران {{!}} درگذشت حبیب سماعی|نشانی=http://www.navayefars.com/calendar/4/20/389|وبگاه=نوای فارس|بازبینی=2020-07-10|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=}}</ref>
* صفحهٔ [[ماهور (دستگاه موسیقی)|ماهور]] و [[دلکش (گوشه موسیقی)|دلکش]] با مطلعِ شعر: ''شب دراز به امید صبح بیدارم''
* صفحهٔ [[شور (دستگاه موسیقی)|شور]] و شهناز با مطلعِ شعر: ''خراب‌تر از دل من غم تو جای نیافت''
* صفحهٔ [[ابوعطا]] و [[حجاز (گوشه موسیقی)|حجاز]] با مطلعِ شعر: ''ندانمت به حقیقت که در جهان به که مانی''
* صفحهٔ [[بیات اصفهان|اصفهان]]، بیات راجع با مطلعِ شعر: ''آب حیات من است خاک سر کوی دوست''
* صفحهٔ ضربی شهناز، گریلی با مطلعِ شعر: ''شبی مجنون به لیلی گفت ای محبوب بی‌همتا''
* [[آلبوم موسیقی]] و کتاب «ضربی‌های حبیب سماعی»، حاوی ۲۰ قطعه از ضربی‌های حبیب سماعی، گردآوری و بازنوازی [[مجید کیانی]] (۱۳۶۹)
 
=== ردیف حبیب سماعی ===
در دست‌نوشته‌ای از حبیب سماعی که برای شاگردش «مرتضی عبدالرسولی» نوشته بوده‌است، روایتِ او از [[ردیف (موسیقی)|ردیف]] که برگرفته از ردیف «[[محمدصادق‌خان]] (سرورالملک)» بوده، به ۱۲ [[دستگاه (موسیقی)|دستگاه]] تقسیم‌بندی شده‌است و شامل دستگاه‌هایی است که امروزه متداول نیستند.
 
سطر ۷۲ ⟵ ۷۹:
* [[هانری ماسه]]، خاورشناس و نویسندهٔ فرانسوی که در مراسم هزارهٔ [[ابوالقاسم فردوسی]] ساز حبیب سماعی را شنید، ضمن تحسینِ وی چنین گفت: «موسیقی ایرانی همان‌طور که منشأ موسیقی مشرق‌زمین است باید روزی موجب افتخار ایران باشد و این همان روزی است که موسیقی ایرانی جایگزین موسیقی تمام دنیا شود، ایرانی‌ها به جای تقلید از موسیقی فرنگی باید همت کنند، امثال سماعی و دیگر نوازندگان را به جهانیان معرفی کنند و این نوای جانبخش را به گوش عالمیان برسانند.»<ref name="r1"/>
* نورعلی برومند، تنوع در نوازندگی را از ویژگی‌های هنر حبیب سماعی دانسته و معتقد بود که قطعات تکراری هیچ‌گاه در نوازندگی حبیب شنیده نمی‌شود. او در این باره گفته بود: «سماعی هربار حداقل سه ربع ساز می‌زد و در هر بار تازگی، نوآوری و خلاقیت جدیدی در سازش شنیده می‌شد.»<ref name=":0"/>
 
== بیماری و درگذشت ==
حبیب سماعی در بهمن سال ۱۳۲۴ در اثر [[سرماخوردگی]] به [[ذات الریه|ذات‌الریه]] مبتلا شد و به بستر بیماری افتاد. یکی از پزشکان گفته بود: «سماعی یک عضو سالم در بدن ندارد و تا آن جا که ممکن بوده در حق خود دشمنی کرده‌است.»<ref name=":1"/>
 
سرانجام حبیب سماعی در ۲۰ تیر سال ۱۳۲۵، در سن ۴۱ سالگی درگذشت و در [[گورستان ظهیرالدوله]] به خاک سپرده شد.<ref name=":0"/><ref name="r1"/>[[پرونده:آرامگاه حبیب سماعی.jpg|بندانگشتی|آرامگاه حبیب سماعی در گورستان ظهیرالدوله]]
 
== پانویس ==