|
| عنوان = ملکهٔ ایران
| تصویر = Tadj_olMolouk.jpg
| زیرنویس تصویر = تاج الملوک آیرملو ملکه ایران، همسر [[رضا شاه]] مادر [[محمدرضا پهلوی]] شاه سابق ایران
| دوران =
| تاجگذاری =
| شهبانو =
| همسر =
| همسر ۱ = [[رضاشاه پهلوی]]
| همسر ۲ = [[غلامحسین صاحب دیوانی]]<ref>http://www.iichs.ir/Picture-3358/همسران-رضاشاه/?id=3358</ref>
| همسر ۲ =
| همسر ۳ =
| کاخ =
== زندگی‌نامه ==
[[پرونده:Rezaschahwifedaughters.jpg|بندانگشتی|در روز ۱۷ دی ۱۳۱۴ تاج‌الملوک آیرُملو، همسر [[رضاشاه]] و دخترانشان [[شمس پهلوی|شمس]] و [[اشرف پهلوی|اشرف]] بدون حجاب به [[دانشسرای تربیت معلم]] رفتند. این نخستین‌بار بود که خانواده شاه بدون حجاب و روبنده در مجمعی عمومی ظاهر می‌شدند.{{سخ}}از نزدیکان رضاشاه نقل شده‌است که [[کشف حجاب در ایران|فرمان کشف حجاب]] برای رضاشاه کبیر بسیار دردآور بود، اما برای اعتلای زنان ایرانی و آزادکردن و رهایی آنان از اسارت و فرهنگ عرب این فرمان را ضروری می‌دانستند.<ref>{{یادکرد وب |نام خانوادگی=Hakakian|نام=Roya|عنوان=The Iran-Saudi Arabia Rivalry Has a Silver Lining|نشانی=https://www.nytimes.com/2017/12/27/opinion/iran-saudi-rivalry-women.html?ribbon-ad-idx=4&rref=opinion&module=Ribbon&version=context®ion=Header&action=click&contentCollection=Opinion&pgtype=article|بازبینی=27-12-2017 |اثر=نیویورک تایمز |تاریخ= ۷ دی ۱۳۹۶|ناشر= |نشانی بایگانی= |تاریخ بایگانی= |کد زبان=en}}</ref>|جایگزین=|262x262پیکسل]]
[[پرونده:Namzadi.jpg|بندانگشتی|چپ|264x264px|از راست: [[اشرف پهلوی]]، [[شهناز پهلوی]]، تاج‌الملوک، [[محمدرضا پهلوی]] و [[فرح دیبا]] در مراسم نامزدی محمدرضا و فرح پهلوی]]
نیم‌تاج خانم یا تاج‌الملوک دختر یاور ([[سرگرد]]) [[تیمورخان آیرملو]] و از سران قزاق بود. وی در سال ۱۲۹۵ خورشیدی به عقد [[رضاشاه|رضاشاه پهلوی]] درآمد. تاج‌الملوک مادر [[محمدرضا پهلوی|محمدرضا]] و [[اشرف‌الملوک پهلوی|اشرف]] و علیرضا و شمس پهلوی است. وی پس از پادشاهی محمدرضاشاه پهلوی، «ملکه مادر» لقب گرفت.
=== ازدواج اول با [[رضا شاه]] ===
او زمانی که هنوز [[رضاشاه پهلوی]] افسر آتریاد قزاق بود، با وی ازدواج کرد. [[رضا شاه پهلوی]] برای تشکیل خانواده خود در محله [[سنگلج]] خانه‌ای اجاره نمود و ظرف مدت ۵ سال، صاحب چهار فرزند (دو دختر و دو پسر) شد. این چهار فرزند [[شمس پهلوی]]، محمدرضا ([[محمدرضا پهلوی]])، [[اشرف پهلوی]] و [[علیرضا پهلوی (اول)|علیرضا پهلوی]] نام دارند. تاج‌الملوک پس از به سلطنت رسیدن [[رضاشاه پهلوی]]، به علت اینکه مادر [[ولیعهد]] محسوب می‌شد از اعتبار و نفوذ ویژه‌ای برخوردار شد که آن را در دوران [[پادشاهی|سلطنت]] پسرش نیز حفظ کرد.
== ازدواج دوم [[غلامحسین صاحب دیوانی]] ==
=== در دوران پادشاهی === ▼ک سال پس از مرگ [[رضا شاه]] تاج‌الملوک آیرملو با فرزند یکی از مالکان بزرگ فارس یعنی [[غلامحسین صاحب دیوانی]] از خاندان قوام شیرازی ازدواج کرد. [[غلامحسین صاحب دیوانی]] که از نظر سنی از تاج الملوک کوچکتر بود بعد از چند سال از او جدا شد.<ref>http://www.iichs.ir/Picture-3358/همسران-رضاشاه/?id=3358</ref>
▲=== در دوران پادشاهی =خاندان پهلوی ==
تاج‌الملوک در دوران پادشاهی رضاشاه یک بانوی درباری و ملکه بود و اجازه دخالت در مسائل سیاسی را نداشت و تنها در امور مالی فعالیت می‌کرد. وی در سال ۱۳۱۲ برای دیدار ولیعهد جوان '''محمدرضا''' سفرهایی به آلمان، سوئیس و [[فرانسه]] داشت.{{مدرک}}
به دستور محمدرضاشاه،[[محمدرضا پهلوی]]، کاخی در منطقه مازوپشته زوات در جنوب غرب شهر [[چالوس]] برای سکونت و استراحت وی تحت مدیریت [[اسدالله علم]] ساخته شد. مادر محمدرضاشاه حدود یک ماه در سال به ویژه زمانی که پسرش در [[کاخ رامسر]] به سر می‌برد در این کاخ زندگی می‌کرد. این کاخ به [[کاخ مادر]] مشهور است.
تاج‌الملوک همچنین در روستای مردآباد کرج ویلایی ساخت و این روستا را شاه‌دشت ([[ماهدشت]] امروزی) نامید. این ویلا امروزه ساختمان شهرداری ماهدشت است.{{مدرک}} تاج‌الملوک آیرملو در زمان [[انقلاب ۱۳۵۷]] به ویلای خود در آمریکا هجرت کرد و همراه فرزندش شمس در آنجا ساکن شد.{{مدرک}}
=== مرگ ===
او در آکاپولکو، مکزیک، در ۱۰ مارس ۱۹۸۲ (۱۹ اسفند ۱۳۶۰) پس از یک جنگ طولانی با [[سرطان خون]] هشت روز قبل از زادروز ۸۶ سالگی خود، در گذشت. جسد او به نیویورک منتقل شده و در آنجا به خاک سپرده شد.
== جعل مصاحبه و چاپ کتاب ==
کتابی با عنوان [[خاطرات ملکه پهلوی]] که به خاطرات تاج الملوک نیز معروف است توسط مؤسسه انتشارات به آفرین به چاپ رسیده که تاکنون چند بار تجدید چاپ نیز شده‌است. مصاحبه‌کنندگان این کتاب ملیحه خسروداد و تورج انصاری و محمدعلی باتمانقلیج بوده‌اند که مدعی مصاحبه با تاج‌الملوک آیرملو در آخرین روزهای حیاتش شده بودند.<ref>{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی۱=خسروداد |نام۱=ملیحه |نام خانوادگی۲=انصاری |نام۲=تورج |نام خانوادگی۳=باتمانقلیچ |نام۳=محمدعلی |عنوان=خاطرات ملکه پهلوی |تاریخ=1380 |ناشر=موسسه انتشارات به آفرین |مکان=تهران |شابک=9646760333 |صفحه=صفحه مشخصات کتاب|ویرایش=چاپ دوم}}</ref> مورخین و پژوهشگرانی چون [[خسرو معتضد]] و [[عبدالله شهبازی]] و [[یعقوب توکلی]] با ذکر دلایلی مصاجبه‌ها را فاقد مدرک و صحت تاریخی دانسته و اصالت کتاب را صرحتا رد کرده و کتاب را کاملاً [[جعل ادبی|جعلی]] دانسته‌اند. ▼[[خسرو معتضد]] تاریخ‌نگار در این ارتباط عنوان داشته:محقق محترم آقای رسولی که این مصاحبه را با خانم [[عصمت الملوک دولتشاهی]] انجام داده در این قسمت نقل قولی از خاطرات منتسب به ملکه [[تاج‌الملوک آیرملو|تاج الملوک پهلوی]] همسر [[رضا شاه]] که در ایران نشر یافته، کرده‌است. از آنجا که نویسنده (معتضد) کتاب [[خاطرات ملکه پهلوی]] را مشکوک و حتی مجعول می‌داند زیرا [[تاج‌الملوک آیرملو|تاج الملوک]] در دوران اخیر حیات خود دچار [[بیماری آلزایمر]] بود و قادر به سخن گفتن نبود از ذکر این نقل قول خودداری کردم. به نظر نمی‌رسد اصلاً چنین مصاحبه ای انجام شده باشد و ملکه پهلوی چنان مطالبی بیان کرده باشد.<ref>{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی۱=معتضد |نام۱=خسرو| پیوند نویسنده =خسرو معتضد | |عنوان=تاجهای زنانه |تاریخ=1387 |ناشر=نشر البرز |مکان=تهران |شابک=9789644425974 |صفحه=202|جلد=جلد اول |ویرایش=اول}}</ref>[[عبدالله شهبازی]]، نویسنده، مورخ و پژوهشگر ایرانی ضمن جعلی دانستن کتاب [[دخترم فرح]] گردآورنده آن را فردی معین با اهداف «سودجویانه» خوانده که به جعل کتب خاطرات به‌نام برخی چهره‌های سرشناس [[دوران پهلوی]] دست می‌زند. [[عبدالله شهبازی]] همچنین با انتقاد از [[وزارت ارشاد]] به خاطر صدور مجوز می‌گوید «این فرد بعد از کتاب [[دخترم فرح]]، خاطراتی به نام [[تاج‌الملوک آیرملو|تاج‌الملوک پهلوی]] (مادر [[محمدرضا شاه]] پهلوی) به بازار عرضه کرده و بعد هم خاطراتی به نام [[اردشیر زاهدی]] منتشر کرده‌است.»<ref>{{یادکرد وب |نام خانوادگی۱=شهبازی |نام۱=عبدالله |عنوان=جعل خاطرات فریده دیبا و دیگران |نشانی=http://www.shahbazi.org/blog/Archive/8301.htm#جعل%20خاطرات%20فريده%20ديبا%20و%20ديگران |ناشر=[[عبدالله شهبازی]] |تاریخ بازبینی=10 ژوئن 2020}}</ref>[[یعقوب توکلی]]، محقق و مورخ و استاد دانشگاه در مطلبی می‌افزاید:در مواردی شاهد جعل در تاریخ‌نگاری تجاری نویسان هستیم؛ هر چند ما نمی‌توانیم کسی را متهم نمائیم، اما توجه به ادبیـات تجـاری نویسی در کتاب‌های تاریخی کشور را نمی‌توانستیم نادیده بگیریم و رضایت دهیم هر نوشته‌ای تبدیل به متن تاریخی شود و مورد استفاده قرار گیرد. کتاب [[دخترم فرح]] از جمله کتاب‌هایی است که به‌طور چشم‌گیری در ایران به فروش رفت و مورد اعتنا واقع شد و حداقل، حدود هشت بار تجدید چاپ شده‌است، اما به این موضوع کمتر توجه شده‌است که کتابی که در ایران آن قدر به فروش رفت، اساساً جعلی است. چرا که نویسنده این کتاب مشخص نیست و واضح است که خانم [[فریده قطبی|فریده دیبا]] مادر [[فرح دیبا|فرح]] این اطلاعات را نداشته‌است. ایشان مطالبی را در این کتاب عنوان کرد که مثلاً افرادی چون ارتشبد [[حسین فردوست|فردوست]] یا ارتشبد [[حسن طوفانیان|طوفانیان]] به عنوان یک چهره امنیتی اطلاعاتی، بدان دسترسی داشته‌اند. یکی از ویژگی‌های این دسته از تاریخ نویسان بحث تاریخ سازی و جعل تاریخ است که متأسفانه به نوعی در بخش‌های مختلف این کتاب‌ها وجود دارد. کتاب [[دخترم فرح]] که تا حدود زیادی طی سال‌های اخیر در بورس کارهای تاریخی بوده، همچون [[خاطرات ملکه پهلوی|خاطرات تاج الملوک]] کاملاً جعلی است و هیچ سندی برای اینکه این کتاب توسط خانم [[فریده قطبی|فریده دیبا]] به عنوان مادر فرح یا [[تاج‌الملوک آیرملو|تاج الملوک]] نوشته شده باشد در دست نیست. واقعیت قصه این است که در جامعه، این دسته از کتاب‌ها را از حوزه تاریخ‌نگاری و منابع قابل استناد خارج نکردند و خارج از تاریخ نمی‌دانند به این دلیل که بعضی معتقدند برخی از مفاسد رژیم پهلوی را نمی‌توانیم بیان کنیم، بگذارید کسان دیگر بگویند. از این رو این آثار گسترش می‌یابند.<ref>[http://www1.jamejamonline.ir/papertext.aspx?newsnum=100898548249 نگرش‌شناسی تاریخ‌نگاری انقلاب اسلامی] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131010022422/http://www1.jamejamonline.ir/papertext.aspx?newsnum=100898548249 |date=۱۰ اکتبر ۲۰۱۳}}، روزنامه جام جم – ویژه نامه انقلاب ماندگار</ref><ref>[http://www.shareh.com/persian/magazine/15_khordad/03/09.htm موج جدید تاریخ‌نگاری رسمی در ایران، کتاب «دخترم فرح» مدلی متفاوت از مبتذل نویسی] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130104003948/http://shareh.com/persian/magazine/15_khordad/03/09.htm |date=۴ ژانویه ۲۰۱۳}}، شبکه شارح - مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی</ref>[[فرح دیبا|فرح پهلوی]] همچنین در مصاحبه‌ای گفته‌است: «باید به هموطنانم یادآوری کنم که ظاهراً کتاب‌های زیادی به اسم من، [[فریده دیبا|مادرم]]، [[تاج‌الملوک آیرملو|ملکه مادر]] و برادران شاه، در [[جمهوری اسلامی]] چاپ می‌شود که همه ساختگی است. کتاب [[دخترم فرح]] که به اسم مادرم چاپ شده جعلی است و مادرم هرگز خاطراتی ننوشت. تازه در این کتاب نوشتند ترجمه انگلیسی، که مادرم هیچ‌گاه انگلیسی صحبت نمی‌کرد. اسم خانمی هم که به عنوان مترجم نوشته‌اند اصلاً چنین مترجمی و چنین ناشری در انگلیس وجود ندارد. من خواستم این مسئله را هم وطنانم بدانند.»<ref>[http://www.radiofarda.com/content/f4_Farah_pahlavi_memoirs/445411.html فرح پهلوی: کتاب خاطرات من در ایران ساختگی است], رادیو فردا</ref>
== دانستنی‌ها ==
به گفته [[اردشیر زاهدی]]، ملکه مادر دستپخت خوشمزه‌ای داشت و با وجود آن‌که ملکه ایران بود، برای همسر و فرزندانش خود آشپزی می‌کرد.<ref>[http://www.bbc.com/persian/iran/2010/08/100729_shah_annive30_zahedi اوقات فراغت شاه چگونه سپری می‌شد؟]، ''بی‌بی‌سی فارسی''</ref>
==جعل خاطرات==
▲کتابی با عنوان [[خاطرات ملکه پهلوی]] که به خاطرات تاج الملوک نیز معروف است توسط مؤسسه انتشارات به آفرین به چاپ رسیده که تاکنون چند بار تجدید چاپ نیز شده‌استرسید. مصاحبه‌کنندگان این کتاب ملیحه خسروداد و تورج انصاری و محمدعلی باتمانقلیج بوده‌اند که مدعی مصاحبه با تاج‌الملوک آیرملو در آخرین روزهای حیاتش شده بودند.<ref>{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی۱=خسروداد |نام۱=ملیحه |نام خانوادگی۲=انصاری |نام۲=تورج |نام خانوادگی۳=باتمانقلیچ |نام۳=محمدعلی |عنوان=خاطرات ملکه پهلوی |تاریخ=1380 |ناشر=موسسه انتشارات به آفرین |مکان=تهران |شابک=9646760333 |صفحه=صفحه مشخصات کتاب|ویرایش=چاپ دوم}}</ref> مورخین و پژوهشگرانی چون [[خسرو معتضد]] و [[عبدالله شهبازی]] و [[یعقوب توکلی]] با ذکر دلایلی مصاجبه‌ها را فاقد مدرک و صحت تاریخی دانسته و اصالت کتاب را صرحتا رد کرده و کتاب را کاملاً [[جعل ادبی|جعلی]] دانسته‌اند.
[[فرح دیبا|فرح پهلوی]] همچنین در مصاحبه‌ای گفته‌است: «باید به هموطنانم یادآوری کنم که ظاهراً کتاب‌های زیادی به اسم من، [[فریده دیبا|مادرم]]، [[تاج‌الملوک آیرملو|ملکه مادر]] و برادران شاه، در [[جمهوری اسلامی]] چاپ می‌شود که همه ساختگی است. کتاب [[دخترم فرح]] که به اسم مادرم چاپ شده جعلی است و مادرم هرگز خاطراتی ننوشت. تازه در این کتاب نوشتند ترجمه انگلیسی، که مادرم هیچ‌گاه انگلیسی صحبت نمی‌کرد. اسم خانمی هم که به عنوان مترجم نوشته‌اند اصلاً چنین مترجمی و چنین ناشری در انگلیس وجود ندارد. من خواستم این مسئله را هم وطنانم بدانند.»<ref>[http://www.radiofarda.com/content/f4_Farah_pahlavi_memoirs/445411.html فرح پهلوی: کتاب خاطرات من در ایران ساختگی است], رادیو فردا</ref>
== منابع ==
{{پانویس|۲}}
{{درگاه|پهلوی}}
{{سلسله پهلوی}}
| 