ویکی‌پدیا

کردستان: تفاوت میان نسخه‌ها

نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
→ تفاوت قدیمی‌ترتفاوت جدیدتر ←
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
دیداریویکی‌متن
Exescie (بحث | مشارکت‌ها)
۲۹۰ ویرایش‌ها
بازگردانی به نسخهٔ قبل از خرابکاری Exescie
خط ۱:
 
{{pp|small=yes}}
 
[[پرونده:Kurdish-inhabited area by CIA (1992) box inset removed.jpg|بندانگشتی|نقشهٔ کردستان بزرگ که در سال [[۱۹۹۲ (میلادی)]] توسط سازمان سیا ارائه شده‌است.]]
[[پرونده:Kurdish Areas Sorani.png|بندانگشتی|مناطق کرد نشین]]
 
{{Coord|۳۷|۰۰|N|۴۳|۰۰|E|type:country_source:dewiki|display=title}}
خط ۳۴:
|}
 
'''کردستان''' به منطقه‌ای تعریف‌شده به صورت تقریبی از نظر جغرافیایی و فرهنگی گفته می‌شود که بیشتر ساکنین آن [[مردمان کرد|کرد]] هستند<ref name="Zaken">{{cite book |last1=Zaken |first1=Mordechai |year=2007 |month= |title=Jewish Subjects and Their Tribal Chieftains in Kurdistan: A Study in Survival|quote="Kurdistan was never a sovereign state, though the area with an ethnic and linguistic majority of Kurdish population is defined as Kurdistan." |edition= |publisher=BRILL |location=Leiden, The Netherlands |isbn=9789004161900 |pages=1–2}}</ref> و [[فرهنگ کردی|فرهنگ]]، زبان و آداب و رسوم کردی در آن بنا شده‌است.<ref>M. T. O'Shea, ''Trapped between the map and reality: geography and perceptions of Kurdistan'', 258 pp. , Routledge, 2004. (see p.77)</ref> کردستان منطقه‌ای را از شمال غربی [[زاگرس]] تا شرق [[توروس]] را دربردارد.<ref>[http://concise.britannica.com/ebc/article-9046469/Kurdistan Kurdistan]{{پیوند مرده|date=سپتامبر ۲۰۱۹ |bot=InternetArchiveBot}}, ''[[دانشنامه بریتانیکا|Britannica Concise]]''.</ref> این منطقه در حدود ۵۰۰٬۰۰۰۳۱۰٬۰۰۰ کیلومتر مربع مساحت دارد.{{مدرک}} همچنین واژهٔ <nowiki>''کورد''</nowiki> در اصل از طرف یکجانشینان به طوائف و اجتماعاتی که کوچرو بودند اطلاق می‌شده‌است. واژهٔ کردستان می‌تواند از دگرگون شدن واژهٔ پارس یا پارت به وجود آمده باشد (Pars/purs/kurs).{{مدرک}} هنوز هم کردهای استان‌های کردستان و کرمانشاه واژهواژهٔ کردستان را به صورت ''کورسان'' تلفظ می‌کنند که جمع واژهواژهٔ کورس (kurs) با (ان) واژهواژهٔ کورسان را می‌سازد. در تاریخ اولین اشاره به کردستان در زمان سلطان [[سلطان سنجر|سنجر]] سلجوقی و به نواحی [[سنندج]] و کرمانشاه بوده‌است.<ref name="artsanandaj.ir">{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وبگاه=|نشانی=http://www.artsanandaj.ir/Page/3847/Default.aspx|عنوان=http://www.artsanandaj.ir/Page/3847/Default.aspx|accessdate=۲۹ مارس ۲۰۱۹|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190329162916/http://www.artsanandaj.ir/Page/3847/Default.aspx|archivedate=۲۹ مارس ۲۰۱۹|dead-url=yes}}</ref>
 
به‌طور کلی کردستانات از چهار بخش [[کردستان ایران]] (ڕۆژههڵات کوردستان/شرق کردستان)، [[کردستان ترکیه]] (باکور کوردستان/شمال کردستان)، [[کردستان عراق]] (باشور کوردستان/جنوب کردستان) و [[کردستان سوریه]] (ڕۆژئاوا کوردستان/غرب کردستان) تشکیل شده‌است. تمامی این سرزمین در اصل بخشی از [[دودمان صفویان|ایران صفوی]] بود که طی [[جنگ چالدران]] طی سال‌های ۱۵۱۲–۱۵۲۰ میلادی، بخش بزرگی از آن (در حدود ۸۰ درصد کل کردستانات) به [[دولت عثمانی]] واگذار شد. [[امپراتوری عثمانی]] در اوایل قرن بیستم فروپاشید و در نتیجه در حال حاضر بخش‌هایی از این سرزمین علاوه بر [[ایران]]، در سه کشور [[ترکیه]]، [[عراق]] و [[سوریه]] نیز وجود دارد.<ref>http://akharinkhabar.ir/book/3740725</ref>
خط ۴۱:
[[پرونده:photo ilam.jpg|بندانگشتی|200px|[[ایلام]] از شهرهای مهم کردنشین]]
 
امروز کردستان را اغلب با عنوان جمع مناطقی با اکثریت قومی‌کرد،قومی کُرد، توصیف می‌کنند. بر اساس [[اطلاعات‌نامه جهان]] ۳۰ میلیون کرد در جهان وجود دارد.<ref name="CIAonline">{{cite book|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/|title=World Factbook|date=2015|publisher=US [[Central Intelligence Agency]]|accessdate=2 August 2015|edition=Online|location=Langley, Virginia|issn=1553-8133}} A rough estimate in this edition has populations of 14.3 million in Turkey, 8.2 million in Iran, about 5.6 to 7.4 million in Iraq, and less than 2 million in Syria, which adds up to approximately 28–30 million Kurds in Kurdistan or adjacient regions. CIA estimates are {{as of|2015|08|lc=y}} – Turkey: Kurdish 18%, of 81.6 million; Iran: Kurd 10%, of 81.82 million; Iraq: Kurdish 15%-20%, of 37.01 million, Syria: Kurds, Armenians, and other 9.7%, of 17.01 million.</ref> برخی منابع مانند، مؤسسه کردی پاریس جمعیت آن‌ها را بین ۳۶ تا ۴۵ میلیون برآورد می‌کنند.<ref name="mesop.de">{{یادکرد وب|تاریخ=۲۲ مرداد ۱۳۹۴|نشانی=http://www.mesop.de/a-people-without-a-voice-syrian-kurds-and-the-future-of-the-middle-east-saif-badrakhan/|ناشر=mesop|تاریخ بازدید=13 اوت 2015|mesop=A people without a voice: Syrian Kurds and The future of the Middle East /Saif Badrakhan}}</ref> البته آمارهای بیشتر از این مقدار هم منتشر شده‌است.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://www.ekurd.net/mismas/articles/misc2012/9/turkey4166.htm |عنوان=turkey | ناشر =ekurd |تاریخ = |تاریخ بازبینی=2015 jul 5}}</ref> جمعیت زیادی از کُردها نیز به عنوان اقلیت در خارج از مناطق کردنشین در شهرهای بزرگی همچون [[استانبول]]، [[تهران]]، [[آنکارا]]، [[کرج]] و کشورهای [[آلمان]]، [[سوئد]]، [[نروژ]] و [[اسرائیل]] سکونت دارند.
 
== جغرافیای طبیعی ==
خط ۴۹:
|-
!۱
|[[کردستان ترکیه]]||[[دیاربکر]]|| ۲۳۰٬۰۰۰۱۷۰٬۰۰۰ || ۲۰٬۰۰۰٬۰۰۰۱۵٬۰۰۰٬۰۰۰
|-
!۲
|[[کردستان ایران]]||[[کرمانشاه]]|| ۷۰٬۰۰۰۶۰٬۰۰۰ || ۴٬۵۰۰٬۰۰۰
|-
!۳
|[[کردستان عراق]]||[[اربیل]]|| ۶۰٬۰۰۰۵۰٬۰۰۰ || ۶٬۵۰۰٬۰۰۰
|-
!۴
|[[کردستان سوریه]]||[[حسکه]]|| ۵۰٬۰۰۰۳۰٬۰۰۰ || ۲٬۰۰۰٬۰۰۰
|- style="background:#9acdff;"
!کل
|کردستان||[[دیاربکر]] (بزرگ‌ترین شهر)|| ۴۱۰٬۰۰۰۳۱۰٬۰۰۰ || ۳۳٬۰۰۰٬۰۰۰۳۰٬۰۰۰٬۰۰۰
|}
 
خط ۷۲:
|-
!۱
| align=right|{{flagicon|TUR}} [[کردستان ترکیه]] || Bakurê Kurdistanê‎ (North Kurdistan) || ۳۰۰٬۰۰۰۱۷۰٬۰۰۰ (۳۵٪۲۱٪) || ۱۵٬۰۰۰٬۰۰۰۱۳٬۰۰۰٬۰۰۰ - ۲۰٬۰۰۰٬۰۰۰۱۶٬۰۰۰٬۰۰۰ (۲۵٪۲۱٪) || align=right|[[کردها در ترکیه]]
|-
!۲
| align=right|{{flagicon|IRI}} [[کردستان ایران]] || Rojhilatê Kurdistanê (East Kurdistan) || ۸۰٬۰۰۰۶۰٬۰۰۰ (۵٪) || ۶٬۰۰۰٬۰۰۰ - ۸٬۰۰۰٬۰۰۰ (۱۰٪) || align=right|[[کردها در ایران]]
|-
!۳
| align=right|{{flagicon|IRQ}} [[کردستان عراق]] || Başûrê Kurdistanê (South Kurdistan) || ۷۰٬۰۰۰۵۰٬۰۰۰ (۱۵٪)|| ۷٬۰۰۰٬۰۰۰ - ۹٬۰۰۰٬۰۰۰ (۲۵٪) || align=right|[[کردها در عراق]]
|-
!۴
| align=right|{{flagicon|SYR}} [[کردستان سوریه]] || Rojavaya Kurdistanê (West Kurdistan) || ۵۰٬۰۰۰۳۰٬۰۰۰ (۲۵٪۲۱٪) || ۲٬۰۰۰٬۰۰۰ - ۳٬۰۰۰٬۰۰۰ (۱۰٪) || align=right|[[کردها در سوریه]]
|- style="background:#9acdff;"
!Total
| align=right|{{flagicon|Kurdistan}} [[کردستان بزرگ]] || [[کردستان]] || ۵۰۰٬۰۰۰۳۱۰٬۰۰۰ || ۳۰٬۰۰۰٬۰۰۰۲۵٬۰۰۰٬۰۰۰ - ۴۰٬۰۰۰٬۰۰۰۳۰٬۰۰۰٬۰۰۰ || align=right|[[کردها]]
|-
!۵
خط ۹۶:
|- style="background:#9acdff;"
!Total
| align=right|{{flagicon|Kurdistan}} [[کردها]] || - || ۵۰۰٬۰۰۰۳۱۰٬۰۰۰ || ۳۵٬۰۰۰٬۰۰۰ - ۴۵٬۰۰۰٬۰۰۰۴۰٬۰۰۰٬۰۰۰ || align=right|[[پراکندگی کردها]]
|}
 
خط ۱۶۵:
مردم کُرد، اقوام آریایی تباری هستند که در تاریخ کهن ایران زمین، با توجه به پیشینه غنی تاریخی فرهنگی، بخشی پراهمیت و انکارناپذیر از تاریخ کهن ۸۰۰۰ ساله سرزمین ایران ویج را تشکیل داده‌است، کردها در سراسر ایران در استان‌های کردستان، ایلام، کرمانشاه، آذربایجان غربی، همدان، لرستان، خراسان شمالی، خراسان رضوی، گیلان، مازندران و استان‌های البرز، قم، قزوین، زندگی می‌کنندفهرستی از ایل‌ها و طوایف ساکن و غیر کوچ گرد کرمانج، گوران، کرد و … که تحت نام کلی کرد جمع‌بندی می‌شوند در زیر می‌آید:
کردهای آذربایجان غربی:
کردهای ماکو و خوی: ایل میلان، شیخکانلو، بلخکانلو، ایل جلالی، حیدرلو،جلالی و ایل مامش
طایفه‌های ایل شکاک در مناطق غربی شهرستان سلماس و غرب شهرستان ارومیه (مامدی، عبدویی، اطمانی، ایوری بیگ‌زاده، کردهای منطقه [[دهستان مرگور|مرگور]] و ترگور ایل هرکی و…)
کردهای منطقه اشنویه: ایل زرزا، ایل هرکی، ایل سادات
کردهای منطقه پیرانشهر: پیران، مامش و منگور
خط ۱۸۸:
کوه‌های این منطقه در زمستان‌ها پوشیده از برف است و در تابستان‌ها با آب شدن برف‌ها به مانند فرشی سبز رنگ از زیباترین مناطق دیدنی جهان می‌شود. چراگاه‌های آن که در دوران‌های دور پرورش دهنده اسب‌های مادی بوده‌اند امروزه نیز برای چرای رمه‌ها و دام‌های ایل‌های کرد ایران از اهمیت به سزایی برخوردارند. مناطق کردستان اگر چه کوهستانی است اما همین مناطق کوهستانی دارای دره‌های وسیع و حاصلخیزی نیز است.
جمعیت: به علت اینکه آمارگیری دقیقی از جمعیت کردها انجام نگرفته تمام آمارهای ارائه شده تخمینی هستند. بنا برین جمعیت کردها را در سال ۲۰۰۹، تا بیست و دو میلیون تن برآورد کرده‌اند که ۶ تا۵/۶ تا میلیون تن از آن‌ها در ایران زندگی می‌کنند.
الف- در قلمروی جمهوری ترکیه: کردهای ساکن قلمرو جمهوری ترکیه، در نشریات آماری و مکاتبات رسمی دولت ترکیه به عنوان «ترک‌های کوهستانی» ؟!، نام برده می‌شوند. جمعیت کردهای ساکن ترکیه میان بیش از ده میلیون تن برآورد می‌گردد. این رقم کمابیش ۱۵ تا ۲۰ درصد از کل جمعیت کشور مزبور را دربرمی‌گیرد کردها در ده استان ترکیه، واقع در خاور و جنوب خاوری کشور مزبور، دارای اکثریت هستند. شهرهای وان، دیاردیاربکر، بکر، ارض روم،ارض‌روم، تبلیس و… در حوزهٔ سرزمین‌های کردنشین ترکیه قرار دارند. در آمارهای رسمی دولت ترکیه، ارقام واقعی مربوط به جمعیت کردها، منتشر نمی‌گردد و در بیشتر نشریان آماری ترکیه، نام «کرد» به چشم نمی‌خورد؛ و از آنان به نام «ترک‌های کوهستانی»، نام برده می‌شود.
ب- در قلمروی جمهوری عراق: جمعیت کردهای ساکن حکومت عراق که بیشتر در شمال کشور مزبور متمرکزند، حدود ۶/۵ میلیون تن برآورد می‌گردداین جمعیت ۵/۲۱ درصد از کل جمعیت کشور مزبور را دربرمی‌گیردشهرهای مهم کردنشین قلمرو حکومت عراق عبارتند از: روانداز، حلبچه، سلیمانیه، کرکوک، موصل و…
پ- قلمروی جمهوری سوریه: بیشتر کردهای ساکن سوریه در سه گوش مرزی عراق، ترکیه و سوریه و هم‌چنین در اطراف دمشق ساکن هستند. جمعیت کردهای ساکن کشور مزبور حدود ۵/۱ میلیون تن برآورد می‌گردد که کمابیش ۹ درصد کل جمعیت کشور مزبور را تشکیل می‌دهد. بخش قابل ملاحظه‌ای از ساکنان بلندی‌های گولان (جولان) نیز کرد هستند.
خط ۲۵۸:
 
=== دژ قمچقای ===
دژ یا [[قلعه قمچقای]] (دره شاهان) مربوط به [[هزاره سوم (پیش از میلاد)]] و [[هزاره اول (پیش از میلاد)]] است. این دژ در [[شهرستان بیجار]]، روستای [[مردم آذری|تُرک‌نشین]] [[قمچقای (بیجار)|قمچقای]] واقع شده و در تاریخ ۴ آبان ۱۳۶۵ با شماره ثبت ۱۷۲۱ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.
 
دژ قمچقای در فاصله ۶۰ کیلومتری شمال بیجار و یک کیلومتری شمال روستای قم چقا و داخل [[منطقه حفاظت‌شده بیجار]] قرار دارد. به نظر کارشناسان، [[سنگ‌نبشته]] موجود در دژ تاریخی قمچقای بیجار با نقش [[هیروگلیف]] و به خط هراتیک، جزو قدیمی‌ترینسنگ‌نبشته‌های نیمه تصویری ایران قلمداد شده و کتیبه آن با [[خط میخی سومری]] قابل مقایسه است. ارتفاع دیواره‌های این دژ به ۲۰۰ متر می‌رسد و تنها راه ارتباطی دژ با خارج، گذرگاه باریکی است که ساخته و پرداخته دست صاحب هنری است که یک نفر به دشواری می‌تواند از آن عبور کند. گستره دژ بیش از ۵۰۰۰ [[متر مربع]] با مخازن متعدد آب است که در سنگ کنده شده و [[پناهگاه]] زیرزمینی آن با عمق ۴۱ پله به صورت تونلی از سنگ کنده شده و به زیر دژ هدایت می‌شود. از دژ بزرگ قمچقای در دوران [[پارت]]‌ها و [[شاهنشاهی ساسانی]] نیز استفاده شده که هم‌زمان با محاصره [[آتشکده آذرگشسپ]] در [[تخت سلیمان]] (۱۰۰ کیلومتری شمال همین دژ) به وسیله هراکیلوس امپراتور [[امپراتوری روم شرقی|روم شرقی]]، موجبات تخریب آن فراهم شده‌است. این دژ از نظر قدمت بسیار بااهمیت است و در برهه‌های گوناگون مورد استفاده اقوام مختلفی واقع شده‌است؛ بنابراین دژ قمچقای یکی از دژهای با ارزش و تاریخی شناخته شده ایران است. بعضی احتمال می‌دهند که جام مارلینگ در آنجا مدفون است.
خط ۲۸۳:
 
=== کردستان ترکیه ===
{{اصلی|کردستان ترکیه}}در ترکیه، کردها در سرتاسربرخی از نقاط ناحیه شرقی و جنوب‌شرقی کشور زندگی می‌کنند. بنا بر تروتر، حد محدوده‌شان به شمال خط دیویغی-ارزروممرادیه-قارصارزروم–الازیغ بود. در ناحیه ارزروم خصوصاً در شرق و جنوب شرق یافت می‌شوند. کردها همچنین شیب‌های غربی [[کوه آرارات]]، باشندگان اصلی بخش‌های [[کاقیزمان]] و [[توزلوجا]]‌اند. در غرب، آن‌ها در کمربند پهنی ماورای [[فرات]] و در ناحیه [[سیواس]]، بخش‌های [[کانغالی]] و [[دیوریغی]] حضور دارند. کل منطقه شامل نواحی شرق و جنوب شرقی این حدود می‌شود. برخی گروه‌های مهم کرد در [[هیمنه]] و در شهرهای بزرگ استانبول، [[آنکارا]] و [[ازمیر]] هستند. به اختصار از ۸۱ ایل یا استان ترکیه کردها در ۲۱ ایل زندگی می‌کنند؛ که در شمال شرقی، استان‌های ارزنجان، ارزروم و قارص، در مرکز، از غرب به شرق و شمال به جنوب استان‌های [[ملطیه]]، [[استان تونج‌ایلی|تونج‌ایلی]]، [[الازیغ]]، [[موش (شهر)|موش]]، کاراکوزه (اغری)، سپس [[آدیامان]]، دیاربکر، [[سعرد]]، [[بیتلیس]]، و وان، نهایتاً استان‌های جنوبی [[استان شانلی‌اورفه|شانلی‌اورفه]]، [[استان ماردین|ماردین]] و چلامریک ([[حکاری]]) هستند.<ref name="referenceworks.brillonline.com"/>
[[پرونده:Kurdish majority Turkey-es.svg|بندانگشتی|Kurdish majority Turkey-es]]
همچنین جمعیت شایان توجهی از کردها در سراسر فلات [[آناتولی]] تا کرانه‌های دریای مدیترانه پراکنده‌اند. این جمعیت که بیش‌تر [[کردهای آناتولی مرکزی]] خوانده می‌شوند بیش‌تر باشندگان برخی استان‌های مرکزی آناتولی چون [[استان قونیه]] را شکل می‌دهند. بیشتر جمعیت کردهای ترکیه [[شافعی|سنی‌مذهب]] هستند، اما جمعیت قابل توجهی از آنان را نیز [[علویان (ترکیه)|علوی‌ها]] تشکیل می‌دهند.<ref>سعیدیان، عبدالحسین، سرزمین ومردم ایران،انتشارات علم وزندگی، تهران1377، شابک:7_7_90052_964</ref><ref>دانشنامه دانش گستر، تهران مؤسسه علمی فرهنگی دانش گستر</ref><ref>ایرج افشار سیستانی، تاریخ تمدن اقوام آریایی،انتشارات نگارستان، چاپ اول، زمستان1387</ref>
خط ۲۹۰:
{{اصلی|کردستان ایران}}
 
در ایران، کردها در بخش‌هایی از شمال غربی و غرب کشور زندگی می‌کنند. در [[استان آذربایجان غربی]] در شهرهای [[پیرانشهر]]، [[مهاباد]]، [[اشنویه]]، [[نقده]]، [[سردشت]]، [[بوکان]]، [[شاهین‌دژ]] و [[تکاببوکان]]؛ در [[استان کردستان]] به مرکزیت [[سنندج]] در [[سقز]]، [[بانه]]، [[مریوان]]، [[قروه]]، [[بیجار]]، [[دیواندره]] ،[[کامیاران]]، [[دهگلان]]، [[سروآباد]] و [[اورامان (سروآباد)|اورامان]]؛ و در [[استان همدان]] در شهرهای [[اسدآباد (همدان)|اسدآباد]]، [[ایل چهاردولی|ایل چهاردولی؛]] در [[استان کرمانشاه]] به مرکزیت [[کرمانشاه]] در [[اسلام‌آباد غرب]]، [[گیلانغرب]]، [[سرپل ذهاب]]، [[پاوه]]، [[سنقر]]، [[جوانرود]]، [[روانسر]]، [[شهرستان دالاهو|دالاهو]]، [[شهرستان ثلاث باباجانی|ثلاث باباجانی]] و [[قصر شیرین]] و در [[استان ایلام]] به مرکزیت [[ایلام]] در شهرستان‌های [[ایلام]]، [[آبدانان]]، [[شهرستان بدره|بدره]]، [[شهرستان ایوان|ایوان]]، [[شهرستان ملکشاهی|ملکشاهی]]، [[شهرستان مهران|مهران]]، [[سیروان]] و[[چرداول]] کردنشین هستند.
همچنین در گروه‌های جداگانه دیگری از کردها در [[خراسان]] نظیر [[بجنورد]]، [[قوچان]]، [[درگز]]، [[شهرستان کلات|کلات]]، [[شیروان]]، [[اسفراین]] و در [[استان فارس]] مانند آباده و [[استان کرمان|کرمان]] نیز رندگی می‌کنند. کردهای زیادی در شهرهای بزرگی چون حومه [[تهران]] و [[مشهد]] زندگی می‌کنند. در شرق و خارج از ایران، ایل مهم کردی در [[بلوچستان]] یافت می‌شود.<ref name="referenceworks.brillonline.com"/><ref>طرح بررسی و سنجش شاخص‌های فرهنگ عمومی کشور (شاخص‌های غیرثبتی){گزارش}:استان ایلام/به سفارش شورای فرهنگ عمومی کشور؛ مدیر طرح و مسئول سیاست گذاریی:منصور واعظی؛ اجرا:شرکت پژوهشگران خبره پارس -شابک:۳–۴۰–۶۶۲۷–۶۰۰–۹۷۸ *وضعیت نشر:تهران-موسسه انتشارات کتاب نشر ۱۳۹۱ *وضعیت ظاهری:۲۹۶ ص:جدول (بخش رنگی)، نمودار (بخش رنگی)</ref><ref>علیرضایی، کرم، [http://anthropology.ir/node/12511 بونگ‌های مادرانه]، تهران: پازینه، ۱۳۸۶.</ref><ref name="zaban">{{یادکرد وب|عنوان=شهر الکترونیک ایلام|ناشر=شهرداری ایلام|نشانی=http://e-ilam.ir/index.aspx?siteid=76&pageid=505|تاریخ بازدید=۲۸ مارس ۲۰۱۰|archiveurl=https://web.archive.org/web/20111009103235/http://e-ilam.ir/index.aspx?siteid=76&pageid=505|archivedate=۹ اکتبر ۲۰۱۱|dead-url=yes}}</ref><ref>فرهنگ تطبیقی گویش کردی ایلامی با زبان ایرانی میانه (پهلوی اشکانی و پهلوی ساسانی) به انضمام تاریخ و زبان استان ایلام قبل از اسلام. علیرضا اسدی. ایلام: انتشارات جوهر حیات، ۱۳۹۱. ص۱۰۶.</ref><ref>طرح بررسی و سنجش شاخص‌های فرهنگ عمومی کشور (شاخص‌های غیرثبتی){گزارش}:استان ایلام/به سفارش شورای فرهنگ عمومی کشور؛ مدیر طرح و مسئول سیاست گذاری:منصور واعظی؛ اجرا:شرکت پژوهشگران خبره پارس -شابک:۳–۴۰–۶۶۲۷–۶۰۰–۹۷۸ *وضعیت نشر:تهران-موسسه انتشارات کتاب نشر ۱۳۹۱ *وضعیت ظاهری:۲۹۶ ص:جدول (بخش رنگی)، نمودار (بخش رنگی)</ref> شهر کرمانشاه پرجمعیت‌ترین شهر کردنشین ایران است.<ref>{{cite web|title=کرمانشاه؛ پرجمعیت‌ترین شهر کردنشین ایران|url=http://www.mehrnews.com/news/1563659/کرمانشاه-پرجمعیت-ترین-شهر-کردنشین-ایران|website=خبرگزاری مهر|language=fa|date=23 March 2012}}</ref>
 
خط ۳۰۵:
 
=== حدود کردستان ===
حدود نادقیق سرحدات کردستان از تخمین دقیق مساحت آن جلوگیری می‌کند. [[دانشنامه بریتانیکا]]، طول کردستان را ۶۰۰۴۰۰ [[مایل]] (۹۶۰۶۴۰ کیلومتر) و پهنایش را ۱۵۰ مایل (۲۴۰ کیلومتر) تخمین می‌زند. قاموس العالم، استانبول ۱۸۹۶ که دربارهٔ ولایات کرد عثمانیست طول آن را ۹۰۰ کیلومتر و پهنایش را بین ۱۰۰ تا ۲۰۰ کیلومتر می‌نویسد. در حال حاضر، استان‌های مختلف کردستان ۱۹۰۰۰۰ کیلومتر مربع را در ترکیه، ۱۲۵۰۰۰ کیلومتر مربع را در ایران، ۶۵۰۰۰ کیلومتر مربع را در عراق، و ۱۲۰۰۰ کیلومتر مربع را در سوریه در بر می‌گیرند. کل مساحت کردستان حدوداً ۳۹۲۰۰۰ کیلومتر تخمین زده می‌شود.<ref name="referenceworks.brillonline.com"/>
 
== دین در کردستان ==
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/wiki/کردستان»