آیو اندکی از ماه زمین بزرگتربزرگ‌تر است. با سطحی پر از حفره و لرزش‌های مداوم ناشی از فورانات آتشفشانی، آیو یک جهنم آتشین در [[منظومه شمسی|سامانهٔ خورشیدی]] محسوب می‌شود. علی‌رغم سرمای کافی برای پوشاندن سطح قمر با لایه‌هایی از دی‌اکسید گوگرد منجمد وجود دارد، این قمر داخلی بزرگ مشتری، آتشفشانی‌ترین دنیای شناخته شدهشدهٔ منظومهسامانهٔ شمسیخورشیدی است و از سطحی که تنها یک دوازدهم سطح زمین مساحت دارد، ۱۰۰ برابر بیشتر از تمام آتشفشان‌های زمین گدازه به بیرون پرتاب می‌کند. سطح آیو به واسطهواسطهٔ وجود چشمه‌های جوشان صخره‌های مذاب، چهره‌ای لکه لکه دارد و بزرگ‌ترینِبزرگ‌ترین این دریاچه‌ها که لوکی‌پاترا نامیده می‌شود، بیش از ۲۰۰ کیلومتر عرض دارد. آیو بیش از ۱۰۰ کوه در سطح خود دارد که ارتفاع برخی از آنهاآن‌ها از قلهقلهٔ اورست بیشتر است.
در سطح این قمر، ماگما با اعمال فشار ناگهانی راه خود را از بینمیان شکاف‌های موجود در پوستهپوستهٔ صخره‌ای باز می‌کند و خطوطی از مواد مذاب را تشکیل می‌دهد که ۵۰ کیلومتر یا بیشتر طول دارد. فضاپیمای نیوهوریزنز{{به انگلیسی|New Horizons}} ناسا، تصویری حرارتی از یکی از این رودخانه‌های آتشین را در سال ۲۰۰۷ (۱۳۸۶) در حین سفر خود به سمت پلوتو و هنگام عبور از کنار مشتری، ثبت کرده‌است.
برخی از فوران‌های آتشفشانی آیو آنقدر شدید هستند که تودهتودهٔ عظیمی از گاز و خاکستر را به ارتفاع ۵۰۰ کیلومتر به داخل فضا پرتاب می‌کنند. این اتفاق وقتی رخ می‌دهد که یک جریان مواد مذاب، لایه‌های سطحی دی‌اکسید گوگرد منجمد را تبخیر کند؛ یا گاز محلول موجود در ماگما با تشکیل حباب، توده‌های پرسرعت مواد مذاب را از سطح سیاره به خارج پرتاب کند.
تمام این رفتارهای خشن آتشفشانی، نتیجهنتیجهٔ جاذبهجاذبهٔ هم‌زمان مشتری و دو خواهر آیو، اروپا و گانیمد است. مدت گردش مداری این قمرها دقیقاً ۲ و ۴ برابر گردش مداری آیو هست. در نتیجه، این سه قمر به‌طور متناوب در یک خط قرار می‌گیرند. در طول زمان کشش گرانشی آرام این اجتماع دوره‌ای، مدار آیو را تدریجاً به صورت بیضوی درآورده است.
اتمسفر آیو بیشتر از دی‌اکسید گوگرد تشکیل شده است و اندکی دارای سدیم کلرید، منواکسید گوگرد، گوگرد و اکسیژن نیز می‌باشد.
هنگامی‌که آیو این مدار را طی می‌کند، تأثیر جاذبه مشتری بر روی آیو قوی و ضعیف می‌شود. تنش‌های ناشی از این پدیده طی فرایندیفرآیندی که گرمایش جزر و مدی نامیده می‌شود، قمر را از درون گرم می‌کند. این اثر بر روی آیو چنان قدرتمند است که می‌تواند صخره‌ها را ذوب کند و آتشفشان‌ها را به وجود آورد.
چنین شرایط آتشفشانی شدیدی ممکن است در عالم بسیار متداول باشد. به عنوان مثال، سیارهسیارهٔ کوروت-۷بی {{به انگلیسی|COROT-7b}} که جدیداً کشف شده‌است، دارای مداری بسیار نزدیک به ستارهستارهٔ مادر است و کشش گرانشی بسیار قدرتمندی را تحمل می‌کند. اگر مدار آن تنها اندکی بیضوی باشد، گرمایش جزر و مدی کافی برای تبدیل این سیاره به یک دنیای آتشفشانی وجود دارد؛ بنابراین آیو می‌تواند تصویری اجمالی از شرایط موجود بر روی میلیون‌ها سیارهسیارهٔ فرازمینی را در اختیار ما قرار دهد.
با این وجود، به نظر می‌رسد که آیو در حال سرد شدن است. دلیل این امر نیز به احتمال زیاد ناشی از کاهش تدریجی حالت بیضوی مدار آن، نسبت به زمان‌های گذشته‌است. ده‌ها یا شاید صدها میلیون سال بعد، تشدید مداری اروپا و گانیمد باعث خواهد شد که آیو در یک مدار تقریباً دایروی، بدون گرمایش جزر و مدی قرار گیرد.
