ویکی‌پدیا

زبان سغدی: تفاوت میان نسخه‌ها

نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
→ تفاوت قدیمی‌ترتفاوت جدیدتر ←
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
دیداریویکی‌متن
بدون خلاصۀ ویرایش
برچسب‌ها: ویرایشگر دیداری ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه
دستکاری
برچسب: واگردانی دستی
خط ۲۱:
'''زبان سُغدی''' از [[زبان‌های ایرانی]] شاخه شمال شرقی<ref>An Introduction to Sogdian,Prods Oktor Skjrervo ,p1</ref> و زبان ناحیهٔ حاصلخیز سغد، واقع در میان [[آمودریا]] و [[سیردریا]] بوده‌است.<ref>The iranian languages, Gernot Windfuhr, p279</ref> مرکز سغدی‌ها سمرقند ودر قزوین بود .<ref>Compendium Linguarum Iranicarum, Rudiger Schmitt, p173</ref> زبان سغدی در آغاز در دره رودخانه [[زرافشان]] و نواحی پیرامون رایج بود و بعداً به عنوان [[زبان میانجی]] در بخش بزرگی از [[سمرقند]] رواج یافت.<ref name=autogenerated1>اُرانسکی، یوسیف م. زبان‌های ایرانی، ترجمه دکتر علی اشرف صادقی، تهران، انتشارات سخن ۱۳۷۸.</ref> این زبان در طول ده قرن، سده‌های دوم تا دوازدهم میلادی، مهم‌ترین زبان ایرانی در ترکستان امروزی و [[فرارود]]، زبان تجاری جادهٔ ابریشم و از دیرزمان ابزار ارتباط و پیوند بخشی از فرهنگ‌های سرزمین‌های شرقی و غربی آسیا بوده‌ است.
زبان سغدی به عنوان زبان گفتاری و نوشتاری تا سده نهم میلادی فعال بوده و زوال آن پس از سدهٔ ۱۱ آغاز گردیده‌ است.<ref name=autogenerated2>سیم‌الدین‌اف، دادخدا، (رئیس پژوهشگاه زبان و ادبیات فرهنگستان علوم تاجیکستان)، [http://www.bbc.co.uk/persian/arts/story/2004/08/040826_mj-taj-bukhara-oldpoem.shtml خوانش تازه‌ای از سرود اهل بخارا]، بی‌بی‌سی فارسی، پنج‌شنبه ۲۶ اوت ۲۰۰۴.</ref>
زبان سغدی بر اثر نفوذ و توسعه تدریجی [[فارسی میانه]] که برخوردار از پشتیبانی دولت ساسانی بود و نیز استقبالزبان مردمترکی ازکه [[زبانارمغان ترکی]]،هجوم قبایل ترک‌زبان، از رواج افتاد و سیر نابودی آن از سده پنجم هجری به بعد هم‌زمان با رواج زبان فارسی از یک سو و نفوذ زبان عربی و [[ترکی]] از سوی دیگر شتاب بیشتری یافت.<ref name="جدید آن‌لاین">زرشناس، زهره: بدر سغدیانه. در [http://www.jadidonline.com/story/01032009/soghdian جدید آن‌لاین]. ۰۳ ژانویه ۲۰۰۹–۱۴ دی ۱۳۸۷.</ref>
 
امروزه تنها زبان بازمانده از گویش‌های سغدی، زبان [[یغنابی]] است که در کوهستانی در [[تاجیکستان]] صحبت می‌شود.<ref name=autogenerated1 /><ref>An Introduction to Sogdian,Prods Oktor Skjrervo,p1</ref>
خط ۷۶:
W. B. Henning
Bulletin of the School of Oriental Studies, University of London, Vol. 10, No. ۱ (۱۹۳۹), pp. 93-106</ref>
پسوند "-کَند" که در بسیاری از جای‌نام‌هایجاینام‌های ایرانی دیده می‌شود؛می‌شود همچنیننیز واژه‌ای سغدی به معنی ده،دهکده دهکده،و شهر و روستا است.<ref>Barthold, W. «[http://www.brillonline.nl/subscriber/entry?entry=islam_SIM-7133 al- Ṣug̲h̲d or al- Sug̲h̲d]." Encyclopaedia of Islam. Edited by: P. Bearman , Th. Bianquis , C.E. Bosworth , E. van Donzel and W.P. Heinrichs. Brill, 2008. Brill Online. UNIVERSITEITSBIBLIOTHEEK LEIDEN. 11 March 2008</ref> این پسوند را در نام شهرهای مانند [[تاشکند]]، [[سمرقند]]، [[یارکند]]، [[تازه‌کند]] و [[چیمکنت]] و… می‌بینیم. پسوند "-کند" ازبه [[زبان‌هایهمین ترکی|زبان تُرکی]]معنی به اینزبان‌های ترکی زباننیز وارد شده‌است.
 
بررسی وام‌واژه‌های سغدی به کار رفته در [[شاهنامه]] نشان می‌دهد که از میان حدود ۵۶ وام‌واژه سغدی دخیل در فارسی، حدود ۲۷ وام‌واژه، بنابر معجم، شاهنامه، لغت شهنامه، لغت فرس، و غیره، در شاهنامهٔ فردوسی آمده‌است، حال آن که با احتساب موارد مشکوک، یعنی مواردی که در نسخه‌های معتبر نیامده، فقط ۱۳ وام‌واژهٔ سغدی (اعم از اصلی یا هم‌آوا میان فارسی و سغدی یا واژهٔ سانسکریت دخیل در سغدی) در شاهنامه به کار رفته‌است که ۴ مورد آن هم فقط یکبار آمده‌است. اگر ضبط صورت اصلی وام‌واژه را در نسخه‌های معتبر در نظر بگیریم تعداد آن‌ها از این هم کمتر می‌شود.<ref name=ToolAutoGenRef1 />
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/wiki/زبان_سغدی»