اکی‌والان: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
ویرایش به‌وسیلهٔ ابرابزار: |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۱:
'''اکی‌والان''' یا '''هم‌ارز''' {{انگلیسی|Equivalent}} به مقداری از یک ماده که لازمست تا با مقدار مشخصی از یک ماده دیگر وارد فعل و انفعال شیمیایی شود گویند. این در واقع نوعی [[یکا|یکای]] اندازه گیری قدیمی است که در شیمی و زیست شناسی قبل از دورانی که دانشمندان طریقه تعریف [[فرمول شیمیایی]] برای یک [[ترکیب شیمیایی|ترکیب]] را بدانند مورد استفاده قرار می گرفت.
در تعریفی رسمی‌تر مقدار مورد نیاز از یک ماده برای یکی از دو کار زیر است:
اکی‌والان در تعریف برابر است با تعداد مول‌های یک یون در یک محلول ضرب در مقدار مطلق بار آن. برای نمونه یک مول <sup>+</sup>Na برابر یک اکی‌والان و یک مول <sup>2+</sup>Ca برابر دو اکی‌والان است. هر مقدار از [[یون]]های تک‌ظرفیتی، برابر همان مقدار اکی‌والان می‌دهند؛ درحالی‌که همان مقدار یون دوظرفیتی به میزان دوبرابر اکی‌والان می‌دهد.▼
* با یک مول یون یون هیدروژن (H +) در [[واکنش اسید و باز]] واکنش نشان دهد یا آنرا تامین کند.
* با یک مول الکترون در واکنش [[اکسایش-کاهش|اکسایش کاهش]] واکنش نشان دهد یا آنرا تامین کند.
▲
تعیین وزن اکی والانی یک ماده برای تهیه محلول با غلظت نرمال از آن ترکیب ضروری است. وزن اکی والان یک ماده بستگی به واکنشی دارد که ماده در آن شرکت کرده است. پس تعریف وزن اکی والانی برای یک ماده همواره مبتنی بر چگونگی رفتار آن ماده در واکنش شیمیایی ویژه است. چنانچه نوع واکنش دقیقا مشخص نباشد ارزیابی وزن اکی والانی غیر ممکن خواهد بود و بدون در اختیار داشتن این اطلاعات نمی‌توان غلظت محلولی را بر حسب نرمالیته بیان کرد. با توجه به نوع واکنشی که یک ماده می‌تواند در آن شرکت کند می‌توان وزن اکی والان آنرا تعیین کرد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=: وزن اکی والان|نشانی=http://danesh.roshd.ir/mavara/mavara-index.php?page=%D9%88%D8%B2%D9%86+%D8%A7%DA%A9%DB%8C+%D9%88%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%86&SSOReturnPage=Check&Rand=0|وبگاه=danesh.roshd.ir|بازبینی=2020-08-02}}</ref>
اکی‌والان را {{اختصاری|eq}} نشان می‌دهند. باتوجه به اینکه در مقیاس آزمایشگاهی، مقادیر مورد استفاده از مواد قابل‌توجه نیست، استفاده از ''میلی اکی‌والان'' {{اختصاری|mEq}} که یک‌هزارم یک اکی‌والان به‌شمار می‌رود، مرسوم‌تر است. برای [[حلال]]ها بیشتر از واحد ''میلی‌اکی‌والان بر لیتر'' حلال (یا به عبارتی ''[[نرمالیته|میلی‌نرمال]]'' برای [[ظرفیت شیمیایی|تک‌ظرفیتی‌ها]]) استفاده می‌گردد. استفاده از میلی‌اکی‌والان بر لیتر در اندازه‌گیری [[ترکیب شیمیایی|ترکیبات سیال زیستی]] (نظیر مقدار [[پتاسیم]] مجاز در [[خون]] انسان که مابین ۳٫۵ تا ۵ میلی‌اکی‌والان بر لیتر تعریف می‌شود) معمول‌تر است.
| |||