معماری صفوی: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
فارسی سازی ارقام
Tanhabot (بحث | مشارکت‌ها)
جز ربات: ویرایش جزئی
خط ۲:
از عمارات دوران '''[[صفوی]]''' در مقایسه با ابنیه دوران های دیگر ایران ، تعدادی زیاد باقی مانده است. با این همه معماری دوران صفوی نسبت به معماری ادوار [[سلجوقی]] ، [[ایلخانی]] و [[تیموری]] کاملا شناخته نشده است. چند عامل به تعیین این تناقض کمک می کند. یک عامل ، عامل پیش پا افتاده تعصب و پیشداوری است. عمارات زیبای دوران صفوی پیوسته تحسین بی چون و چرا در پی داشته ، از این رو به سادگی در زمره طبقه بندی ناخوشایند جذابیت های توریستی قرار گرفته و به همین دلیل تعدادی از آن ها به صورت جدی ارزیابی مفصل و محققانه نشده است. از طرف دیگر ، می توان مستندات ناقض و ناکامی معماری صفوی را نیز ذکر کرد : یعنی کمبود نسبی تک نگاری ها ، طراحی ها و رسالات فنی در این زمینه به جستار های عموما شتابزده انجامیده است. یک عامل مهم دیگر ، بی حفاظی و در دسترس همگان بودن معدودی از عمارات مهم اصفهان است و این امکان دسترسی بدان ها باعث شده که در مقایسه با آثار غیر غابل دسترس اردبیل ، ماهان ، کرمان و مشهد بطور غیر منصفانه نا شناخته باقی بمانند.<ref>معماری ایران در دوره صفویان ، پژوهش از دانشگاه کمبریج. ترجمه دکتر آژند.چاپ فراین.ص۴۰۳</ref>
 
== زمینه سیاسی معماری دوره صفوی ==
زمینه سیاسی این روزگار در نظر اول حاکی از اوضاع مطلوب برای برنامه ریزیهای عظیم معماری است. هر کدام از شاهان صفوی سلطنت های بیست و پنج ساله و یا بیشتر داشتند.این سلطنت های طولانی شرایط مطلوبی را برای عملیات مطمئن معماری پدید می آورد. اما این عملیات و اقدام ها بطور پراکنده صورت گرفت چون تعدادی از این شاهان یعنی اسماعیل اول و طهماسپ اول نتوانستند محرکه لازم را از بالا تزریق کنند. به همین دلیل در فاصله بین سالهای ۹۰-۱۵۰۰م کارهای معماری عظیمی در ایران صورت نپذیرد، یعنی قرنی که از زمان ورود آل بویه به صحنه سیاسی در ایران بی سابقه بود. این اوضاع با جلوس شاه عباس با پویائی تمام تغییر یافت ، و دلیل آن هم بی تردید در اشتیاق خود شاه و درباریان او به بناسازی و عمارت پردازی بود.بعید نیست که رقبای قبیله ای و گروهی دربار صفوی سنگ بهانه رقابت خویشتن را در برنامه ریزیهای معماری یافته باشند. چنین می نماید که زنان در امر بناسازی چندان دست نداشته اند و زنانی که از برنامه های معماری حمایت کرده اند فقط به امر مدرسه سازی پرداخته اند.در خارج از محدوده دربار ، احتمالا طبقه تجار هم با حمایت مالی خود تعداد معتنابهی بازار (در ''قزوین ، کرمان ، کاشان ، قم ، به غیر از خود اصفهان '') بر پا کرده اند.<ref>استیونس،ص ۴۳۰</ref>
== کمیت و توزیع ابنیه دوره صفوی ==
این امر نیز ارتباطی مستقیم با زمینه سیاسی معماری دوره صفوی دارد. می توان تعمیم هایی را درباره کمیت ، توزیع ، نوع و زمانبندی آنها صورت بندی کرد. کمیت ابنیه شاید عاملی عمده و ناقص نام های جغرافیایی مشکاتی ، آثار زیادی را در مقایسه با سایر ادوار تاریخ ایران به دوره صفوی نسبت داده است. گزارش های منتشره درباره ابنیه اصفهان و یزد ، نقصان و شمول آن را بر عمارات صفوی به ثبوت می رساند . بعید نیست که تعداد ۱۱۱ بنای صفوی که [[دکتر پیکت]] گزارش کرده نیمی از کل آثار واقعی این دوره باشد.<ref>تاریخ ایران ، دوره صفویان.کمبریج. مترجم : دکتر یعقوب آژند.ص ۴۷۵.</ref>
 
== سبک ==
[[پرونده:Ghazvin-kolafarangi2.jpg|thumb|260px|بنای چهل ستون (کلاه فرنگی). قزوین، دوره شاه طهماسپ صفوی]]
 
بهتر آنست که سبک ابنیه صفوی با توجه به کمیت و تنوع آن ها با تمرکز در سه ناحیه عمده بررسی و ارزیابی شود : ابنیه سده هفدهم اصفهان ، آرامگاه های بزرگ ، معماری غیر مذهبی سده هفدهم. بهترین معماری این دوره آنست که مفهومی منسجم از ارزش های فضائی دارد. این مفهوم تماشائی ترین وجه خود را در مناظر کلی به نمایش می گذارد که در آن هر بنائی بناهای مجاور را تکمیل میکنند. این مفهوم در سطح وسیعی از معماری منظرهای چهارباغ بیان شده یعنی جائی که به نظر می آیند و بطور سنجیده فرع بر منظره پردازی خیابان قرار گرفته اند.معماری صفوی محتاط است. این معماری با حجم ها و توده های عظیم سرو کار دارد و سطوح نرم و ساده را بر سطوح پیچیده و بغرنج ترجیح می دهد. طاق بندی که اساس و ذرات هر نوع معماری خط خمیده است ، به جز در چند ساختمان زیارت گاهی نظیر ماهان ، یکنواخت و تکرار شونده است. هنگامی که معمار دوره صفوی تردیدی می کرده ، چند ردیف دیگر از کندو های [[مقرنس]]ی دیگر می ساخته است.گنبد های دوره صفوی از الگوهای دوره تیموری و ایلخانی ، نه جلوتر ، پیروی کرده اند .<ref>تاریخ ایران ، دوره صفویان.کمبریج. مترجم : دکتر یعقوب آژند.ص ۴۸۶-۴۸۸</ref>
== منابع ==
{{پانویس}}