|
'''جنگهای ایران و سلوکیان''' که در صدسالگی سلوکیان آغاز شد مجموعه‌ای از جنگهای میان [[اشکانیان]] (پارتیان) و [[سلوکیان]] بود که به خروج سلوکیان از ایران انجامید و بنیاد پادشاهی اشکانیان شکل گرفت.
خاستگاه این جنگها کوچ قبیله هایقبیله‌های ایرانی به [[فرارود]] و ناتوانایی سلوکیان در نگاهداری یا دفاع از امپراتوری گسترده خود بوده استبوده‌است.
در سال ۳۲۳ پیش از میلاد ،میلاد، امپراتوری [[سلوکیان]] از سوی [[سلوکوس یکم]]، سردار [[اسکندر مقدونی]] پایه گذاریپایه‌گذاری شد. دولت سلوکی که از [[سوریه]] تا [[سند (رود)]] گستردگی داشت و دربردانده بیشتر متصرفات اسکندر بود، نیرومندترین پادشاهیِ بازمانده اسکندر به شماربه‌شمار میرفتمی‌رفت.
با این حال [[سلوکیان]] بخاطر جنگ پیوسته با دیگر كشورهایکشورهای [[عصر هلنیستی|هلنیستی]] در باختر و رویارویی با ناآرامی هاناآرامی‌ها و شورشها در میان مردمان ایرانیِ خود در خاور، در تلاش برای نگاهداری چنین قلمرو گسترده ای ،گسترده‌ای، خیلی زود با مشكلمشکل روبرو شدند.
با بهره گیریبهره‌گیری از دغدغهدغدغه‌های های سلوکی هاسلوکی‌ها در جنگ علیه یورشِ سلتیک هاسلتیک‌ها به آسیای صغیر در خاور [[سلوکیان]] و هرج و مرج [[جنگهای سوری|جنگ سوم سوریه]] پیرامون سال ۲۴۵ پیش از میلاد ،میلاد، [[دیودوت]] و [[آندراگوراس]] که به ترتیب ساتراپ ایالتهای [[باختر (بلخ)|باختر]] و [[پارت]] بودند ، استانبودند، هایاستان‌های دور افتاده خود را مستقل اعلام کردند.
با این همه، پیرامون سال ۲۳۸ پیش از زایش، [[پرنی]] ها‌ها که یک قبیله ایرانی از استپ هایاستپ‌های آسیای میانه بودند زیر رهبری [[ارشک یکم|ارشک]] ، به قلمرو [[آندراگوراس]] ساتراپِ استانِ [[پارت]] یورش بردند ،بردند، وی را شکست دادند و کشتند و سرزمینش را به دست گرفتند. سپس [[پرنی]] ها‌ها به عنوان [[پارتیان]] (که نام خود را از استان سلوکی ای که گشوده بودند گرفته بودند) نامـــــوَرناموَر شدند.
آنها پس از گشایش استان [[پارت]] کوشیدند تا آنجا که ممکن است [[سلوکیان|امپراتوری سلوکی]] شرقی را بگشایند و تا سال ۲۳۸ شهر [[هکاتومپیلوس]] یا [[صددروازه]] را به دست گرفتند که [[پایتخت]] آنها شد. در این یورش استانِ حال مستقل شدهٔ [[باختر (بلخ)|باختر]] به آنها پیوسته بود. [[سلوکوس دوم]] نیز در آن زمان سرگرم جنگ با [[بطلمیوسیان]] بود ،بود، بدین گونه [[سلوکیان]] بیشتر قلمرو خود را در خاور ایران و [[سرزمین ماد]] از دست دادند.
== لشگرکشی سلوکوس دوم == ▼پس از درگذشت پدرش [[آنتیوخوس دوم]] در سال ۲۴۶ پیش از میلاد ،میلاد، [[سلوکوس دوم]] به عنوان شاه جانشین وی شد.شد؛ ولی بخاطر جنگ با [[بطلمیوسیان]] نتوانست به یورشهای [[اشکانیان]] در بخش خاوری امپراتوری و متعاقباً یورشهای برادر کوچکترش هیراکس که تلاش میکردمی‌کرد تا فرمانروایی خود در آسیای صغیر را مستقل اعلام کند، پاسخ درخور دهد. ▼
سرانجام ،سرانجام، این دو برادر به آتش بسآتش‌بس رسیدند و [[سلوکوس دوم| سلوكوسسلوکوس]] توانست یكیک اردوکشی تازه را علیه [[پارتیان]] آغاز كندکند. ▼
با وجود کامیابی هایکامیابی‌های نخستین و بیرون راندن [[اشکانیان]] از [[پارت]] و [[هیرکانی]] ، [[سلوکوس دوم]] احتمالاً از [[پارتیان]] که بنظر می آیدمی‌آید بهرمند از کمک دیودوتوس دوم حاکم باختر نیز بودند، شکست خورده و اسیر شد. ▼▲پس از درگذشت پدرش [[آنتیوخوس دوم]] در سال ۲۴۶ پیش از میلاد ، [[سلوکوس دوم]] به عنوان شاه جانشین وی شد. ولی بخاطر جنگ با [[بطلمیوسیان]] نتوانست به یورشهای [[اشکانیان]] در بخش خاوری امپراتوری و متعاقباً یورشهای برادر کوچکترش هیراکس که تلاش میکرد تا فرمانروایی خود در آسیای صغیر را مستقل اعلام کند، پاسخ درخور دهد.
پس از آزادی، [[سلوکوس دوم|سلوکوس]] به [[آسیای صغیر]] بازگشت تا بار دیگر با هیراکس که دشمنی علیه برادرش را از سر گرفته بود، رویارویی کند. ▼▲سرانجام ، این دو برادر به آتش بس رسیدند و [[سلوکوس دوم|سلوكوس]] توانست یك اردوکشی تازه را علیه [[پارتیان]] آغاز كند.
▲با وجود کامیابی های نخستین و بیرون راندن [[اشکانیان]] از [[پارت]] و [[هیرکانی]] ، [[سلوکوس دوم]] احتمالاً از [[پارتیان]] که بنظر می آید بهرمند از کمک دیودوتوس دوم حاکم باختر نیز بودند، شکست خورده و اسیر شد.
▲پس از آزادی، [[سلوکوس دوم|سلوکوس]] به [[آسیای صغیر]] بازگشت تا بار دیگر با هیراکس که دشمنی علیه برادرش را از سر گرفته بود، رویارویی کند.
▲== تلاش انتخونیوس سوم ==
[[آنتیوخوس سوم]] پادشاه بلندپرواز سلوکی بود که خیال یکپارچگی دوباره امپراتوری [[اسکندر مقدونی]] زیر فرمانروایی [[سلوکیان]] را در سر داشت.
وی در سال ۲۰۹ پیش از میلاد ،میلاد، تلاشی را برای به دست آوردن دوباره کنترل استانهای خاوری آغاز کرد و پس از شکست دادن [[اشکانیان]] در نبرد ،نبرد، وی با کامیابی، دوباره کنترل منطقه را بدست آورد.
اشکانیان ناچار شدند وضعیت خراجگزاری را بپذیرند و اکنون فقط سزمینِ مطابق با استان پیشینِ [[پارت]] (که یکی از استانهای سلوکیان بود) را کنترل می کردندمی‌کردند.
با این حال ،حال، پیروی [[پارت]] در بهترین حالت فقط اسمی بود و تنها به دلیل حضور ارتش سلوکی در یک قدمی آنها بود.
بخاطر کار بزرگ [[آنتیوخوس سوم|آنتوخونیوس]] در بازپس گیریبازپس‌گیری استانهای خاوری و رساندن مرزهای سلوکی تا آنجا که در زمان [[سلکوس یکم]] بوده است،بوده‌است، به این پادشاه توسط اشراف کشور عنوان عالی اعطا شد.
از بخت خوش [[اشکانیان]] ، امپراتوری سلوکی دشمنان فراوانی داشت ، داشت، و چندی نگذشت که آنتیوخوس نیروهای خود را به سمت غرب فرستاد تا با [[بطلمیوسیان]] مصر و ظهور [[جمهوری روم]] روبرو شوند.
==ظهور اشکانیان و پایان امپراتوری سلوکی== ▼
▲== ظهور اشکانیان و پایان امپراتوری سلوکی ==
توان سلوکیان پس از شکست آنتیوخوس سوم از رومیان در نبرد ماگنزیا شروع به تضعیف کرد و در واقع قدرت سلوکی و به ویژه ارتش سلوکی را در هم شکست.
پس از این شکست ، آنتیوکس یک لشگرکشی به ایران را آغاز کرد ،کرد، اما در الیایی کشته شد
سپس اشکانیان قدرت را در پارت به دست گرفتند و استقلال کامل خود را از امپراتوری سلوکی اعلام کردند.
در سال ۱۴۸ پیش از میلاد ،میلاد، پادشاه اشکانی ،اشکانی، مهرداد یکم، به ماد که قبلاً علیه امپراتوری سلوک به پا خاسته بود یورش برد ،برد، و در ۱۴۱ پیش از میلاد ،میلاد، اشکانیان شهر بزرگ سلوکیه که پایتخت خاوری سلوکیان بود را به چنگ آوردند.
این پیروزیها میان رودان و بابل زیر کنترل مهرداد در آورددرآورد.
در سال ۱۳۸ پیش از میلاد ،میلاد، اشکانیان یكیک ضد حمله بزرگ سلوكیسلوکی را شکست دادند ،دادند، بر ارتش سلوكیسلوکی پیروز گشتند و پادشاه سلوكی ،سلوکی، دیمیتریوس دوم را به اسارت گرفتند ،گرفتند، بدین گونه به طوربه‌طور مؤثر ادعاهای سلوكیسلوکی دربارهدربارهٔ هر سرزمینی در خاور رود فرات، پایان یافت.
برای بازپس گیریبازپس‌گیری این قلمرو ، آنتیوخوس هفتم ،هفتم، در سال ۱۳۰ پیش از میلاد ضد حمله علیه اشکانیان را آغاز کرد و در ابتدا آنها را دو بار در نبرد شکست داد.
اشکانیان در این شرایط ضعف و با هدف وقت کشی گروهی را برای گفتگو دربارهدربارهٔ پیمان صلح گسیل داشتند ،داشتند، ولی سرانجام شرایط پیشنهادی آنتیوخوس را رد کردند. اینگونه ارتش سلوکی به زمستان برخورد.
با دیدن فرصت بدست آمده برای وارد آوردن ضربه ،ضربه، پارتیان زیر فرماندهی فرهاد دوم ،دوم، در نبرد اكباتانااکباتانا در سال ۱۲۹ پیش از میلاد ، آنتیوخوس را شکست دادند و به قتل رساندند و اقدام به نابودی و تسخیر بقیه ارتش بزرگ او كردندکردند و این گونه به تلاش سلوكیهاسلوکیها برای بازپس گیریبازپس‌گیری پارس پایان دادند.
از دست دادن قلمرو بسیار زیاد ،زیاد، امپراطوری که پیش از این نیز آسیب دیده بود را به سرازیری ای انداخت که هرگز نتوانست از آن برهد.
امپراتوری سلوکیان تبدیل به یک کشور برهم خورده شد که گستره اش کمی بیشتر از انطاکیه و سرزمینهای پیرامون بود.
تنها دلیل ادامه حیات سلوکیان این بود که اشکانیان آنان را به عنوان یک سپر و میانگیر سودمند میان خود و امپراتوری روم می دیدندمی‌دیدند.
هنگامی که پومپه یک لشگرلشکر رومی را به سوریه راهبری کرد ،کرد، امپراتوری سلوکی را به روم پیوست کرد و عرصه برای جنگهای رومی-اشکانی آماده شد. ▼
▲هنگامی که پومپه یک لشگر رومی را به سوریه راهبری کرد ، امپراتوری سلوکی را به روم پیوست کرد و عرصه برای جنگهای رومی-اشکانی آماده شد.
== منابع ==
{{پانویس}}
| 