رشیدالدین وطواط: تفاوت میان نسخه‌ها

'''رشیدالدین وطواط''' ([[۱۰۸۸ (میلادی)|۱۰۸۸]]–[[۱۱۸۲ (میلادی)|۱۱۸۲م]]) (نسب: محمد بن محمد بن عبدالجلیل) از نسل عمر بن خطاب (۵۸۲_۶۴۴۵۸۲-۶۴۴ میلادی)، [[ادیب]]، [[نویسنده]]، [[شاعر]] و [[زبان‌شناس]] [[بلخ]]ی [[ایران]]ی در [[سده ۶ (قمری)|سدهٔ ششم هجری]] بود که به [[فارسی]] و [[عربی]] اثر می‌آفرید.<ref>{{یادکرد کتاب|نشانی=http://ia801405.us.archive.org/14/items/tadab/tadab03.pdf|عنوان=تاریخ الأدب العربی|نام خانوادگی=فروخ|نام=عمر|ناشر=[[دارالعلم للملایین]]|سال=[[۱۹۸۴ (میلادی)|۱۹۸۴]]|شابک=|جلد=سوم|مکان=[[بیروت]]|صفحه=|صفحات=۳۶۷|پیوند نویسنده=عمر فروخ}}</ref>

همدوره با [[خوارزمشاهیان]] و دبیر دیوان [[اتسز خوارزمشاه]] بود. برای اندام کوچکش به او لقب ''وطواط'' (به معنای [[خفاش]] یا نوعی [[پرستو]]) دادند.<ref>[http://www.mibosearch.com/word.aspx?wName=وطواط وطواط]{{پیوند مرده|date=دسامبر ۲۰۱۹ |bot=InternetArchiveBot }} دهخدا</ref> رشید از شاهان خوارزمی، آتسز و ارسلان و تکش را درک کرد.<ref>[http://mibosearch.com/Dictionary.aspx?wId=163988&DicName=dehkhoda&word=رشيدالدين+وطواط رشیدالدین وطواط]{{پیوند مرده|date=دسامبر ۲۰۱۹ |bot=InternetArchiveBot }} دهخدا</ref>

چون سلطان سنجر پس از رنج و سختی بسیار شهر را فتح کردکرد، سوگند خورد که اگر به وطواط دست یابدیابد، وی را هفت پاره کند. وطواط مدت‌ها فراری بود و به دنبال شفیعی که شفاعتش کند تا این که [[منتجب‌الدین بدیع‌الکتاب]] رئیس دیوان انشا توانست موجب عفو وی توسط سلطان سنجر شود.<ref>جهانگشای جوینی - [[نشر هرمس]] -شابک ۶-۱۲۴-۳۶۳-۹۶۴-۹۷۸ صفحهٔ ۳۶۰</ref>

زمانی که وطواط در سنین نزدیک به هشتاد سالگی بودبود، [[علاءالدین تکش|تکش]] در خوارزم به تخت پادشاهی نشست و وطواط را در یک تخت روان به خدمتش آوردند. وطواط گفت که به دلیل کهولت سن تنها به گفتن یک رباعی برای تبرک بسنده می‌کند. رباعی این است<ref>جهانگشای جوینی - نشر هرمس -شابک ۶-۱۲۴-۳۶۳-۹۶۴-۹۷۸ صفحهٔ ۳۷۰</ref>:

میان رشید وطواط و جارالله زمخشری، ادیب و متکلم و مفسر بزرگ قرن ششم، دوستی و مباحثه و مکاتبه بوده‌است و آن دو مباحثاتی بر سر مسائل لغوی و ادبی داشته‌اند. علاوه بر دیوان شعر، منشآت فارسی رشید وطواط که مجموعه‌ای است از رسائل سلطانی و اخوانی، حدائق السحر فی دقایق الشعر در بدیع و صنایع شعری و فصل الخطاب من کلام عمر بن الخطاب ، تحفه الصدیق الی الصدیق من کلام ابی بکر الصدیق، انس اللهفان من کلام عثمان بن عفان ، نثر اللآلی من کلام امیرالمؤمنین علی و مجموعه رسائل عربی وی نیز معروف است. دیوان این شاعر که مشتمل بر ۸۵۶۳ بیت و شامل قصاید ، ترجیعات ، ترکیبات ،یک قصیده [[مسمط]] مصنوع، غزلیات ، مقطعات و رباعیات است در آذرماه ۱۳۳۹ هجری شمسی از سوی کتابفروشی بارانی به طبع رسیده‌است و از آنجا که دیوانش را قریب دوازده هزار بیت نوشته‌اند، چاپ مذکور در بردارنده تمامی اشعار این شاعر نیست. این چاپ مشتمل بر مقدمه‌ای درباره زندگی و شرح احوال شاعر و مطالب برخی از تذکره نویسان (غیر ازمواردی که مرحوم عباس اقبال آشتیانی در مقدمه کتاب حدایق السحرفی دقایق الشعر نوشته‌اند) و نیز تألیفات رشید وطواط و معرفی نسخ در دسترس مصحح می‌باشد. آنچنان که مصحح نیز در مقدمه دیوان متذکر شده‌اند، اکثر نسخ در دسترس ایشان نسخه‌هایی است که پس از قرن یازدهم کتابت گردیده است.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=احمدرضا يلمه ها|کد زبان=|تاریخ=|وبگاه=|نشانی=http://fa.journals.sid.ir/ViewPaper.aspx?id=137847|عنوان=ضرورت تصحيح مجدد ديوان رشيد وطواط}}</ref>