محمد: تفاوت میان نسخه‌ها

[[پرونده:Uthman Koran-RZ.jpg|بندانگشتی|چپ|''[[قرآن]]'' [[تاشکند]] یا [[قرآن کوفی سمرقند]]، نسخه‌ای از [[مصحف عثمان]] مربوط به قرن هشتم احتمالاً اوائل قرن نهم میلادی که در عراق مدرن به [[خط کوفی]] نوشته شده و در [[ازبکستان]] نگهداری می‌شود. قرآن گرچه اشارات اندکی به زندگی محمد(ص) دارد، اما نزد پژوهشوران، نخستین و بهترین منبع برای شناخت محمد(ص) و ابعاد زندگی او محسوب می‌شود.<ref>{{پک|Welch|1993|ف=Muḥammad|ک=Encyclopaedia of Islam|زبان=en|رف=MuḥammadWelch}}</ref>]]

دربارهٔ زندگانی محمد،محمد(ص)، گزارش‌های فراوان و روشنی در متون تاریخی آمده‌است، ولی مانند هر شخصیت تاریخی پیش از دنیای مدرن، تمام جزئیات زندگی او مشخص نیست. از این‌روی که محمد(ص) از تأثیرگذارترین شخصیت‌های تاریخ است، زندگانی، اعمال و افکار او طی قرن‌ها بین موافقان و مخالفانش مورد بحث بوده‌است و این سبب شده تا نگاشتن یک زندگی‌نامهٔ صریح از او دشوار باشد. برای این منظور هم فهم اسلامی از وی به عنوان یک پیامبر و هم فهم دانشمندان غربی بر مبنای [[فلسفه جدید|فلسفه‌های مدرن]] باید در نظر گرفته شود.<ref>{{پک|Nasr|2005|ف=Muhammad|ک=Britannica|زبان=en}}</ref>

[[منبع دست اول|منابع دست اول]] شناخت زندگانی محمد(ص) عبارت است از [[قرآن]]، گفته‌های محمد(ص) در قالب [[حدیث]] و آنچه از کردار وی به صورت [[سنت]] ثبت شده‌است. همچنین زندگی‌نامه‌هایی تحت عنوان [[سیره نبوی]] در سده‌های دوم و سوم هجری (۸ و ۹ میلادی) نگاشته شده‌است.<ref>{{پک|Nasr|2005|ف=Muhammad|ک=Britannica|زبان=en}}</ref> قابل‌اطمینان‌ترین منبع برای بازسازی زندگی محمد،محمد(ص)، قرآن است.<ref>{{پک|Welch|1993|ف=Muḥammad|ک=Encyclopaedia of Islam|زبان=en|رف=MuḥammadWelch}}</ref> قرآن اشاراتی اندک<ref>{{پک|Nigosian|2004|ک=Islam: Its History|ص=6|زبان=en}}</ref> و غیر منسجم<ref>{{پک|Zeitlin|2007|ک=The historical Muhammad|ص=1–2|زبان=en}}</ref> دربارهٔ زندگی محمد(ص) دارد، اما در مواجهه با رخدادهای تاریخی متغیر روزگار محمد،محمد(ص)، تصویری باثبات و صریح از او به دست داده و دربرگیرندهٔ اطلاعات نهان فراوانی از زندگانی محمد(ص) است.<ref>{{پک|Welch|1993|ف=Muḥammad|ک=Encyclopaedia of Islam|زبان=en|رف=MuḥammadWelch}}</ref> [[مصحف عثمان]]، قرآنی که هم‌اکنون در دسترس است، عموماً در محافل آکادمیک به عنوان همان کلام خارج‌شده از زبان محمد،محمد(ص)، در نظر گرفته می‌شود؛ زیرا تلاش‌ها برای یافتن آنچه متن دست‌نخورده و اولیهٔ قرآن، متنی که تفاوتی پراهمیت نسبت به متن امروزی قرآن داشته‌باشد، ناموفق بوده‌است.<ref>{{پک|Peters|1991|ک=The Quest for Historical Muhammad|ص=291–315|زبان=en}}</ref>

برای کشف و فهم تاریخی رویدادهای زندگی محمد،محمد(ص)، در درجهٔ دوم، آثار تاریخی مورخان در قرن سوم و چهارم هجری در دنیای اسلام می‌باشد<ref>{{پک|Watt|1953|ک=Muhammad at Mecca|ص=14|زبان=en}}</ref> که شامل زندگی‌نامه‌های سنتی نوشته‌شده توسط مسلمانان و گفتارهای منسوب به اوست ([[سیره نبوی]]).<ref>{{پک|Reeves|2003|ک=Muhammad in Europe|ص=6–7|زبان=en}}</ref> قدیمی‌ترین زندگی‌نامه از محمد،محمد(ص)، نوشتهٔ [[محمد بن اسحاق بن یسار|ابن اسحاق]] با عنوان «زندگی رسول خدا» (نوشته‌شده در ۱۲۰ تا ۱۳۰ سال پس از درگذشت محمد) است که متن اصلی آن از بین رفته‌است،<ref>{{پک|Zeitlin|2007|ک=The historical Muhammad|ص=1–2|زبان=en}}</ref> ولی بخش‌هایی از آن در آثار نوشته‌شده توسط تاریخ‌نگاران بعدی همانند [[ابومحمد عبدالملک بن هشام|ابن هشام]] و [[محمد بن جریر طبری|طبری]] برجای مانده‌است.<ref>{{پک|Nigosian|2004|ک=Islam: Its History|ص=6|زبان=en}}</ref><ref>{{پک|Donner|1998|ک=Narratives of Islamic Origins|ص=132|زبان=en}}</ref> بسیاری، گرچه نه همهٔ محققین، درستی و صحت این زندگی‌نامه‌های قدیمی را پذیرفته‌اند، با این وجود میزان صحت آن‌ها قابل تعیین نیست.<ref>{{پک|Nigosian|2004|ک=Islam: Its History|ص=6|زبان=en}}</ref> به نوشته [[برنارد لوئیس]] در درجهٔ آخر اهمیت، مجموعهٔ [[حدیث|احادیث]] (شامل گزارش‌هایی از گفتارها و رفتارهای محمد(ص)) هستند که چندین قرن پس از درگذشت محمد نگاشته شده‌است و اکنون در دسترس‌اند<ref>{{پک|Lewis|1993|ک=The Arabs in History|ص=33–34|زبان=en}}</ref> که می‌توان به آن‌ها به عنوان آنچه که در حافظهٔ طولانی‌مدت جامعهٔ مسلمانان با انگیزهٔ تقلید و پیروی از محمد باقی مانده‌است، نگریست.<ref name="brit-hadith">«Ḥadīth» (2010), ''Encyclopædia Britannica''</ref> اغلب تاریخ پژوهان غربی به احادیث به عنوان منابع دقیق تاریخی، با احتیاط می‌نگرند.<ref>{{پک|Lewis|1993|ک=The Arabs in History|ص=33–34|زبان=en}}</ref> اما به تعبیر [[سید حسین نصر]] هرچند محققان [[پوزیتیویسم|پوزیتیوست]]، احادیث شفاهی روایت شده توسط مسلمان را معمولاً بی‌اعتبار می‌دانند، این احادیث نقشی اصلی را در فهم مسلمانان از محمد(ص) ایفا می‌کند.<ref>{{پک|Nasr|2005|ف=Muhammad|ک=Britannica|زبان=en}}</ref>

تعداد اندکی از منابع نگاشته‌شده توسط غیرمسلمانان نیز موجود است که به گفتهٔ نیگوسیان وجود تاریخی محمد(ص) را تأیید کرده و برای تقویت صحت آنچه توسط مورخان مسلمان نوشته شده‌است، سودمندند.<ref>{{پک|Nigosian|2004|ک=Islam: Its History|ص=6|زبان=en}}</ref> دسته دیگری از منابع، نوشته‌های [[مسیحی]] [[سده‌های میانه]] است که با شیوه جدلی محمد(ص) را به عنوان خارج از دین یا حتی [[ضدمسیح]] تصویر کرده‌است. به نوشته نصر، آثار محققان غربی مدرن که از سده ۱۸ به بعد تألیف شده‌است دسته دیگری از آثار است که رویکردی تاریخی‌تر به موضوع دارند، متأثر از مکاتب فلسفی و کلامی مدرن غرب هستند و پیامبری محمد(ص) را رد می‌کنند. این نوشته‌ها بیشتر بر جنبه‌ها و عوامل انسانی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی توجه دارند نه امور دینی، اعتقادی و روحانی. تنها در اواخر سده بیستم نویسندگان غربی روش‌های علمی مدرن غربی را با یکدلی نسبت به موضوع مطالعه تلفیق کردند و به‌خصوص به واقعیت‌های دینی و روحانی درگیر در مطالعه زندگی محمد توجه کردند.<ref>{{پک|Nasr|2005|ف=Muhammad|ک=Britannica|زبان=en}}</ref>

از مهم‌ترین دشواری‌ها در نوشتن زندگی‌نامه محمد،محمد(ص)، نبود منابع کافی و ابهامات پیرامون عربستان پیش از اسلام است که امکان مطالعه تطبیقی و بررسی فضایی که اسلام به آن پاسخ می‌داد را سلب می‌کند. هیچ تاریخ‌نگاری برای شرح فضای سیاسی رایج و هیچ متن مقدسی برای شرح فضای دینی و هیچ طوماری برای شرح اختلافات فرقه‌ای، در پیش از اسلام، موجود نیست. به جای آن مقادیر معتنابهیمتنابهی شعر وجود دارد که استفاده و بررسی صحت آن‌ها دشوار است.<ref>{{پک|Peters|1991|ک=The Quest for Historical Muhammad|ص=291–293|زبان=en}}</ref> به نوشته [[چیز رابینسون|چِیس رابینسون]] تقریباً اطلاعات معتبر تاریخی دربارهٔ تولد، کودکی و آغاز بزرگسالی محمد(ص) در دست نیست و نسل نخستین مسلمانان توجهی به زندگی محمد(ص) قبل از پیامبری نداشته‌اند و داستان‌های موجود در طی دو سده بعدی ساخته شده‌اند.<ref>{{پک|Robinson|2011|ک= The New Cambridge History of Islam|زبان=en|ص=183}}</ref> حتی به نوشته [[رسول جعفریان]] تعیین تاریخ دقیق تحولات ابتدای دوره پیامبری دشوار است زیرا وقایع به دقت ثبت نشده‌است و همچنین اشتباهات غیرعمدی و اغراض قبیله‌ای و سیاسی دخالت در نقل وقایع آن دخالت داشته‌است.<ref>{{پک|جعفریان|۱۳۸۲|ک=تاریخ سیاسی اسلام|ج=۱|ص=}}</ref>