[[پرونده:Amu_Darya_map.png|بندانگشتی|چپ|250px|رودخانهٔ آمو پس از سرچشمه گرفتن در کوه‌های مرزی تاجیکستان و افغانستان با گذر از مرز افغانستان و پس از گذر از ترکمنستان و ازبکستان با پیوستن به رود [[سیر دریا]] به دریاچهٔ آرال می‌ریزد.]]
'''آمودریا''' (رود [[وخش]] به معنی شتابان/ Oxus)، '''رودخانه آمو''' یا '''جیحون''' (به [[زبان یونانی باستان|یونانی باستان]]: '''Oxus/Ὄξος/اُکسوس'''<ref>Encyclopaedia of Islam, 'ĀMŪ DARYĀ'</ref><ref>[http://loghatnaameh.com/dehkhodaworddetail-79a88de154384f06be1e4612ac5baced-fa.html وبگاه لغتنامه دهخدا]{{پیوند مرده|date=اکتبر ۲۰۱۹ |bot=InternetArchiveBot}}، بازیابی در ۳۰ دسامبر ۲۰۰۸.</ref> که یونانی‌شدهٔ نام [[پارسی باستان]] رود: '''وَخش'''<ref>حسن پیرنیا، ''تاریخ ایران باستان''، جلد سوم، چاپ پنجم، تهران: دنیای کتاب، ۱۳۷۰، ص ۲۲۰۵</ref> است) پرآب‌ترین رود [[آسیای میانه]] است که رود دوم [[سیر دریا]] است. تاجیک ها به رود، دریا می گویند. آمودریا از کوه‌های [[پامیر]] سرچشمه گرفته و حدود ۱٬۱۲۶ کیلومتر از آن در قسمت مرزهای شمالی [[افغانستان]] با [[تاجیکستان]]، [[ازبکستان]] و [[ترکمنستان]] جاری است. بخش‌هایی از آن قابل کشتیرانی است. در سواحل آن [[شیرخان بندر]] و [[حیرتان|بندر حیرتان]] قرار گرفته، که کالاهای صادراتی یا وارداتی افغانستان به کشورهای [[آسیای میانه]] از این طریق مبادله می‌شود.
این رود به‌طور تاریخی در حدود یا سرحد سرزمین باستانی [[ایران]] قرار داشته و در آثار اساطیری نیز مرز [[ایران]] و [[توران]] به‌شمار می‌رود. در گذشته در دوره‌ای به [[دریای خزر|دریای کاسپی]] می‌ریخته بعدها مسیر آن تغییر کرده و با پیوستن به رود [[سیر دریا]] به [[دریاچه آرال]] می‌ریزد. امروزه هرچند مسیر اصلی رود به سوی [[آرال]] است اما تمامی آب آن در طول مسیر و با کانال‌کشی‌هایی که برای کشاورزی صورت گرفته به مصرف می‌رسد.
