جدول تناوبی: تفاوت میان نسخهها
[نسخهٔ بررسیشده] | [نسخهٔ بررسینشده] |
محتوای حذفشده محتوای افزودهشده
آخرین تغییر متن رد شد (توسط 5.123.62.27) و برگردانده شد به نسخهٔ 29592900 توسط Mpj7: در ایران بیشتر با این نام شناخته می شود برچسب: واگردانی دستی |
بدون خلاصۀ ویرایش برچسبها: متن دارای ویکیمتن نامتناظر ویرایشگر دیداری |
||
خط ۱:
{{مقاله خوب}}
{{همچنین ببینید|جدول تناوبی با جزئیات}}
[[پرونده:مندلیف.jpg|جایگزین=|بندانگشتی|500x500پیکسل]]
'''جدول تناوبی عنصرهای شیمیایی یا جدول مندلیف''' {{به انگلیسی|Periodic table یا periodic table of elements}}، نمایش جدولی [[عنصر (شیمی)|عنصرهای شیمیایی]] بر پایهٔ [[عدد اتمی]]، [[آرایش الکترونی]] و [[خواص شیمیایی|ویژگیهای شیمیایی]] آنها است. ترتیب جایگیری عنصرها در این جدول از عدد اتمی (شمار پروتونهای) کمتر به سوی عدد اتمی بالاتر است. شکل استاندارد این جدول {{عبارت چپچین|۱۸ × ۷}} است؛ عنصرهای اصلی در بالا و دو ردیف کوچکتر از عنصرها در پایین جای دارد. میتوان این جدول را به چهار مستطیل شکست، این چهار بلوک مستطیلی عبارتند از: [[بلوک اس]] در سمت چپ، [[بلوک پی]] در راست، [[بلوک دی]] ([[فلزات واسطه]]) در وسط و [[بلوک اف]] ([[فلزات واسطهٔ داخلی]]) در پایین. ردیفهای این جدول، [[دوره (جدول تناوبی)|دوره]] و ستونهای آن، [[گروههای جدول تناوبی]] نام دارند. همچنین گاهی برخی از این گروهها نامهای ویژهای دارند. برای نمونه گروه [[هالوژن]]ها و [[گاز نجیب|گازهای نجیب]] از آن جملهاند. هدف از ساخت جدول تناوبی، چه به شکل مستطیلی و چه به شکلهای دیگر، بررسی بهتر ویژگیهای شیمیایی عنصرها بودهاست. این جدول، کاربرد زیادی در [[دانش شیمی]] و پردازش رفتار عنصرها دارد.
سطر ۱۷۳ ⟵ ۱۷۲:
== پرسشها و تناقضهای امروز جدول ==
=== عنصرهای دارای ویژگیهای شیمیایی ناشناخته ===
با وجود آنکه عنصرهای جدول تا [[اوگانسون]] شناسایی شدهاند اما تنها تا عنصرهای [[هاسیم]] (عنصر ۱۰۸) و [[کوپرنیسیم]] (عنصر ۱۱۲) ویژگیهای شیمیایی شناخته شده دارند. در حالی که دیگر عنصرها رفتاری متفاوت از آنچه برایشان از راه برونیابی پیشبینی میشود از خود نشان میدهند. برای نمونه برخی پژوهشها میگوید که با اینکه عنصر [[فلروویوم]] در [[گروه کربن]] جای دارد<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=The Chemistry of Superheavy Elements|نام خانوادگی=Schändel|نام=Matthias|سال=۲۰۰۳|ناشر=Kluwer Academic Publishers|مکان=Dordrecht|شابک=1-4020-1250-0|page=۲۷۷}}</ref> اما باید رفتاری همانند گاز بیاثر [[رادون]] از خود نشان دهد،<ref name="tanm">[http://lch.web.psi.ch/files/lectures/TexasA&M/TexasA&M.pdf Gas Phase Chemistry of Superheavy Elements] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120220090755/http://lch.web.psi.ch/files/lectures/TexasA%26M/TexasA%26M.pdf |date=۲۰ فوریه ۲۰۱۲ }}, lecture by Heinz W. Gäggeler, Nov. 2007. Last accessed on 12 Dec 2008.</ref> البته آزمایشهای تازهتر همانندیهایی در رفتار شیمیایی فلروویوم و عنصر [[سرب]] پیدا کردهاند که این با جدول تناوبی همخوانی بیشتری دارد.<ref>Scerri 2011, pp. 142–143</ref>
=== گسترش بیشتر جدول تناوبی ===
سطر ۱۷۹ ⟵ ۱۷۸:
=== بالاترین عدد اتمی ممکن ===
بالاترین عدد اتمی ممکن هنوز روشن نیست. نخستین بار الیوت آدامز در ۱۹۱۱ با توجه بهشمار عنصرهای جای گرفته در هر ردیف به این نتیجه رسیده بود که وزن اتمی بالاتر از {{عبارت چپچین|۲۵۶±}} (یعنی عنصرهای ۹۹ و ۱۰۰ امروز) ناممکن است و وجود ندارد.<ref>{{یادکرد ژورنال |نام خانوادگی=Elliot|نام=Q. A. |عنوان=A modification of the periodic table|ژورنال=Journal of the American Chemical Society|سال=۱۹۱۱|جلد=۳۳ |issue=۵ |صفحات=۶۸۴–۶۸8 (688)|ندش=۱۰٫۱۰۲۱/ja02218a004}}</ref> پس از آن گفته شد که جدول تناوبی به زودی پس از [[جزیره پایداری|جزیرهٔ پایداری]] به پایان خواهد رسید.<ref name="EB">{{یادکرد وب|نویسنده=Glenn Seaborg|پیوند=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/603220/transuranium-element|عنوان=transuranium element (chemical element)|ناشر=Encyclopædia Britannica|تاریخ=ca. ۲۰۰۶|تاریخ بازبینی=2010-03-16}}</ref> بر پایهٔ این پیشبینی باید نزدیک به عنصر ۱۲۶ ام جدول به پایان میرسید. پس از آن [[جان امزلی]]<ref name="emsley" /> و [[ریچارد فاینمن]]<ref name="RF">{{یادکرد وب
|نام=G.|نام خانوادگی= Elert
|تاریخ=
سطر ۲۰۰ ⟵ ۱۹۹:
[[گروه ۳ جدول تناوبی|گروه سه جدول]] از چهار عنصر ساخته شدهاست که دو عنصر نخست یعنی [[اسکاندیم]] و [[ایتریم]] مورد پذیرش همه است. اما بر سر دو عنصر بعدی اختلاف است، برخی میگویند دو عنصر بعدی، [[لانتان]] و [[اکتینیم]] هستند و برخی دیگر اعتقاد دارند، دو عنصر باید [[لوتتیم]] و [[لارنسیم]] باشند. بر سر ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی این عنصرها در نظم جدول بحث است که هنوز همگان را قانع نکردهاست.<ref>{{یادکرد ژورنال|نام خانوادگی=Scerri|نام=E|سال=۲۰۱۲|ژورنال=Chemistry International|جلد=34|issue= 4|پیوند=http://www.iupac.org/publications/ci/2012/3404/ud.html|عنوان=Mendeleev's Periodic Table Is Finally Completed and What To Do about Group 3?}}</ref>
بهطور سنتی، لانتان و اکتینیم به عنوان دو عضو بعدی گروه ۳ در نظر گرفته میشدند.<ref>{{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=Emsley |نام=J. |تاریخ=2011 |عنوان=Nature's Building Blocks |ناشر=Oxford University | ویرایش=new|مکان =Oxford |شابک=978-0-19-960563-7|صفحه=651|زبان= en}}</ref> به نظر میرسد که این انتخاب، از دههٔ ۱۹۴۰ میلادی با ظهور جدولهای تناوبی که وابسته به آرایش الکترونی بودند، آغاز شدهاست. آرایش الکترونی سزیم، باریم و لانتان به صورت {{چر}}[Xe]6s<sup>1</sup> و{{چر}}[Xe]6s<sup>2</sup> و {{چر}}[Xe]5d<sup>1</sup>6s<sup>2</sup> است. آخرین الکترون لانتان در لایهٔ 5d قرار میگیرد که آن را به عنوان نخستین عنصر بلوک d دورهٔ ششم در گروه ۳ قرار میدهد.<ref name="Jensen">{{یادکرد ژورنال|عنوان=The Positions of Lanthanum (Actinium) and Lutetium (Lawrencium) in the Periodic Table |نویسنده=William B. Jensen |ژورنال=J. Chem. Educ. |سال=1982 |جلد=59 |شماره = 8|صفحات=634–636 |doi=10.1021/ed059p634|زبان=en}}</ref> دو عنصر دیگر گروه ۳، یعنی اسکاندیم و ایتریم نیز چنین آرایش الکترونی را در لایهٔ آخر خود دارند. از سوی دیگر، آرایش الکترونی لوتتیم به صورت {{چر}}[Xe]4f<sup>14</sup>5d<sup>1</sup>6s<sup>2</sup> است و آخرین الکترون آن در لایهٔ f قرار میگیرد؛ بنابراین لوتتیم آخرین عنصر بلوک f در دورهٔ ششم است.<ref name=Jensen />
در جدولهای دیگر، لوتتیم و لارنسیم به عنوان دو عضو دیگر گروه ۳ نشان داده میشوند. از اوایل سدهٔ بیستم شباهت میان ویژگیهای شیمیایی اسکاندیم و ایتریم با لوتتیم و سایر عنصرهای کمیاب خاکی شناخته شدهبود.<ref name=Jensen /> به همین دلیل، برخی از شیمیدانان در دههٔ ۱۹۲۰ و ۱۹۳۰ لوتتیم را به جای لانتان در گروه ۳ قرار دادند. مطالعات طیفبینی در سالهای بعد، نشان داد که آرایش الکترونی ایتربیم به صورت {{چر}}[Xe]4f<sup>14</sup>6s<sup>2</sup> است. در نتیجه آخرین الکترون لوتتیم در لایهٔ d قرار میگیرد. به این ترتیب، لوتتیم نیز مانند لانتان واجد شرایط قرار گرفتن در گروه ۳ است.<ref name=Jensen /> برخی از فیزیکدانان در دهههای ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰ لوتتیم را به جای لانتان برای قرار گرفتن در گروه ۳ برگزیدند. در این ساختار، لانتان در بلوک f قرار میگیرد. در حالی که هیچ الکترونی در لایهٔ 4f ندارد. هرچند که گفته میشود چنین انتخابی مشکلی ایجاد نمیکند. زیرا توریم نیز هیچ الکترونی در لایهٔ 5f خود ندارد، در حالی که عضوی از بلوک f است.<ref>{{یادکرد وب|پیوند= http://www.rsc.org/blogs/eic/2015/09/periodic-table-group-3|عنوان= Five ideas in chemical education that must die - part five |نام خانوادگی۱= Scerri|نام۱= E|تاریخ= 2015|وبسایت= educationinchemistryblog|ناشر= Royal Society of Chemistry|زبان=en}}</ref>
|