باغ‌موزه قصر: تفاوت میان نسخه‌ها

'''باغ‌موزه قصر''' که سابقاً '''زندان قصر''' نامیده می‌شد، اولین زندان متمرکز [[تهران]] بود. این زندان هم اینک تعطیل شده و تحت عنوان باغ موزه قصر که در [[بزرگراه شهید صیاد شیرازی]]، خیابان پلیس قرار دارددارد، ،بهبه عنوان یکی از مراکز فرهنگی، تاریخی و هنری کشور مورد بازدید عموم است.

با ایجاد حکومت [[رضا شاه]]، محل قبلی تکافوی خیل عظیم زندانیان را نمی‌کرد؛ لذا [[سرتیپ درگاهی]]، رئیس نظمیه تقاضای یک محل وسیع برای ایجاد زندان تهران را نمود. محلی که برای این کار در نظر گرفته شد [[قصر قاجار]] (حدفاصل سه راه زندان، [[پل سیدخندان]]، [[خیابان شریعتی (تهران)|خیابان شریعتی]] و خیابان پلیس فعلی) بود که دارای ساختمان‌های قدیمی و وسیع و متروکه بود.<ref name="ReferenceA"/> این مجموعه که در سال ۱۱۶۸ خورشیدی ساخته شده بود، محل مناسبی برای ایجاد زندان تشخیص داده شد؛ و بین ارتش، مخابرات و زندان تقسیم گردید.<ref name="پایگاه اطلاع رسانی شهرسازی و معماری">[http://www.uan.ir/news/?id=2499 پایگاه اطلاع‌رسانی شهرسازی و معماری]{{پیوند مرده|date=اکتبر ۲۰۱۹ |bot=InternetArchiveBot }}</ref>

در سال ۱۳۸۳ این زندان تعطیل وشهرداری شروع به تخریب بخش‌هایی از زندان نمود که با پیگیری کانون زندانیان سیاسی قبل از انقلاب با ثبت زندان به عنوان آثار ملی در سازمان میراث فرهنگی از تخریب آن جلوگیری شد. البته در این میان تا قبل از ثبت محل، زندان زنان سیاسی تخریب شد.<ref>{{یادکرد وب |url=http://www.2rna.com/architect/archives/001276.php |title=میراث خبر به نقل از سایت درنا |accessdate=۲۵ دسامبر ۲۰۰۸ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080626024828/http://www.2rna.com/architect/archives/001276.php |archivedate=۲۶ ژوئن ۲۰۰۸ |dead-url=yes }}</ref>

نهایتاً در سال ۱۳۹۱ به وسیلهٔ شهرداری تهران بر اساس طرح معماری<ref>{{یادکرد وب |url=http://yanondesign.com/1392/04/Qasr-Garden-Museum-Experimental-Branch-of-Architecture |title=نسخه آرشیو شده |accessdate=۱۳ مه ۲۰۱۵ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150518092936/http://yanondesign.com/1392/04/Qasr-Garden-Museum-Experimental-Branch-of-Architecture |archivedate=۱۸ مه ۲۰۱۵ |dead-url=yes }}</ref> و ایده مفهومی<ref>{{یادکرد وب |url=http://www.archdaily.com/381379/qasr-garden-museum-arash-mozafari/ |title=نسخه آرشیو شده |accessdate=۱۳ مه ۲۰۱۵ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150514051824/http://www.archdaily.com/381379/qasr-garden-museum-arash-mozafari/ |archivedate=۱۴ مه ۲۰۱۵ |dead-url=yes }}</ref> تجربی معماری کلانشهر به باغ موزه تبدیل گردید و در تاریخ ۱۴ آبان ماه ۱۳۹۱ با حضور شهردار تهران و جمعی از هنرمندان برای بازدید عموم رسماً افتتاح گردید.

اولین زندانی زندان قصر، سازنده آن یعنی [[سرتیپ درگاهی]] بود. او تنها دو روز پس از همراهی رضا شاه در مراسم افتتاح زندان، در همان زندان محبوس گردید.<ref name="ReferenceA"/> [[سید جعفر پیشه وریپیشه‌وری]]، [[قوام‌السلطنه]]، [[صارم‌الدوله]]، [[صولت‌الدوله]]، [[عبدالحسین تیمورتاش]]، [[بزرگ علوی]]، [[علی‌مردان خان|علیمردان خان بختیاری]]، [[پنجاه و سه نفر]] و [[محمد فرخی یزدی]] و همچنین [[تقی ارانی]] برخی از زندانیان معروف این زندان هستند.<ref name="پایگاه اطلاع رسانی شهرسازی و معماری"/>

از زندانیان معروف پس از انقلاب می‌توان به [[امیرعباس هویدا]] و اغلب اعدام شدگان رژیم پهلوی اشاره کرد.<ref>{{یادکرد وب |url=http://www.magiran.com/npview.asp?ID=1087383 |title=روزنامه شرق |accessdate=۲۵ دسامبر ۲۰۰۸ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130731081620/http://www.magiran.com/npview.asp?ID=1087383 |archivedate=۳۱ ژوئیه ۲۰۱۳ |dead-url=yes }}</ref> (تنها چند تن از آن‌ها پیش از افتتاح مجدد زندان قصر در [[مدرسه رفاه]] اعدام شده بودند.)<ref>خاطرات آیت‌الله خلخالی. نشر سایه. (ISBN 964-5918-25-1) تهران ۱۳۸۰ چاپ پنجم</ref> از دیگر زندانیان این زندان را می‌توان [[پری بلنده]] و [[سیدمهدی بلیغ]] و [[اصغر قاتل]] و [[منوچهر آزمون]] نام برد.

سید فرهاد از اهالی روستای سه (soh) از توابع نطنز بود. در مورد او و دو نفر دیگر کتابی به نام سه مرد عجیب نوشته شده‌است. [[پرونده:Qajar Qasr map.gif|651x651px|بندانگشتی|راست|نقشه تطبیقی قصر قاجار و موزه قصر کنونی]]یکی از بزرگترین فرارهای تاریخ (از لحاظ تعداد نفرات) از این زندان صورت گرفته‌است. در روز یکشنبه ۲۲ بهمن ۱۳۵۷ در میانه آشوب و به هم ریختگی ناشی از انقلاب، ۱۱۰۰۰ زندانی سیاسی و عادی و تعدادی اروپایی و آمریکایی از این زندان گریختند. در پی حمله مردم و حامیان مسلح [[سید روح‌الله خمینی|آیت‌الله خمینی]] به زندان، زندانبانان گریختند و راه برای آزادی محبوسان هموار شد. پس از فرار افراد دربند، تظاهرکنندگان به داخل زندان ریختند و وارد انبار مهمات شده و مقادیر زیادی سلاح به دست آوردند.<ref>{{cite web |url=http://www.nytimes.com/1979/02/12/archives/thousands-flee-prison-amid-the-chaos-in-teheran-i-cant-believe-it.html |title=Thousands Flee Prison Amid the Chaos in Teheran |author=<!--Not stated--> |date= February 12, 1979 |website=THE NEW YORK TIMES |publisher= |access-date= September 23, 2017 |quote=}}</ref><ref>{{cite web |url=http://archives.chicagotribune.com/1979/02/12/page/1/article/11-000-flee-jail-in-irans-chaos |title=11,000 flee jail in Iran's chaos |author=<!--Not stated--> |date= February 12, 1979 |website=Chicago Tribune |publisher= |access-date= September 23, 2017 |quote=}}</ref>