اعتدال پاییزی: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
مشروح مطالبی بهتر است در مقاله پاییز ذکر شود که بار فرهنگی دارد. زیرا اعتدال پاییزی یک اصطلاح نجومی تقویمی است و گاه در آخر تابستان رخ می دهد.، ابرابزار
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱:
{{جعبه اطلاعات برج فلکی
| نام = برج میزان
|تصویر = [[پرونده:Virgo IAU.svg|250px]]
برج میزان در امتداد دایرةالبروج (قوس آبی)
|نماد = [[پرونده:Libra.svg|20px]]
|ترتیب= هفتمین برج
|بعد ساعتی= ۱۲:۰۰ ← ۱۳:۴۹
|میل = ۰ ← ۱۱/۴۷-
|برج قبل= [[سنبله]]
|برج بعد= [[برج عقرب|عقرب]]
|صور منطبق= [[دوشیزه (صورت فلکی)|دوشیزه]]
|ماه مطابق= [[مهر (ماه)|مهر]]
|اقامت خورشید= ۳۰٫۳۹۳روز
}}
[[پرونده:Celestial_Equator.png|بندانگشتی|400px|دایره سرخ صفحه استوا و دایره زرد مسیر ظاهری حرکت خورشید را نشان می‌دهد. نقطه برخورد این دو، اعتدال بهاری یا اعتدال پائیزی است.]]
{{اعتدالین-انقلابین}}
 
'''اعتدال پاییزی''' یا سَر میزو یا '''اعتدالترازوی تیرماهی'''<ref>{{یادکرد-دهخدا|عنوان=اعتدال تیرماهی}}</ref> یا '''هموگانِهموگان ِ پاییزی'''، (در [[نیم‌کره شمالی]]) در [[ستاره‌شناسی]] به لحظه‌ایبرابری شب و روز گفته می‌شود که اندک اندک حرکت [[خورشید]] از خط وسط یا محور [[صفحه استوا]]ی [[زمین]] می‌گذرد و به سمت [[جنوب]] آسمان می‌رود. اعتدالمیزان یا ترازوی پائیزی یکی از دو [[اعتدال]]ی است که در هر سال رخ می‌دهد (اعتدالبرابری دیگر [[اعتدال بهاری]] است ).
 
اعتدالتساوی یا ترازوی پائیزی در نیم‌کره شمالی هم‌زمان با آغاز فصل پائیز است و در خراسان به آن سر میزو می گویند و برابر است با اعتدال بهاری در [[نیم‌کره جنوبی]] که هم‌زمان با آغاز فصل بهار است.
== جشن سر میزان و اعتدال پاییزی ==
اعتدال پاییزی همزمان است باسر میزان که با مهرگان پیوند دارد. زمان برگزاری سر میزان اگر آن را با جشن مهرگان همسان بدانیم در یکم [[ماه مهر]] و آغاز فصل [[پاییز]] بوده‌است و این شیوه دستکم تا پایان [[دوره هخامنشی]] و احتمالاً تا اواخر [[دوره اشکانی]] نیز دوام داشته‌است. اما از این زمان و شاید در [[دوره ساسانی]]، جشن مهرگان به مهر روز از مهر ماه یا شانزدهم ماه مهر منتقل می‌شود.<ref>[http://www.aftabir.com/articles/view/art_culture/cultural_heritage/c5c1209210149p1.php/جشن-میتراکانا-جشن-مهرگان جشن میتراکانا، جشن مهرگان<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]</ref>
اما در خراسان یکی از مهمترین جشنهای سنتی خراسان جشن سَرِ میزو یا جشن اول میزان بوده که همان اول مهر شروع آن بوده است. میزان به معنای برابری و اعتدال است. روز اول مهر معمولا شب و روز برابر است و برابری پاییزی نام دارد در مقابل برابری بهار که نوروز نام دارد. به عبارتی روشن تر اول مهر را می توان روز نوروز پاییزی نامید.هر سال در روز اول مهر و اول پاییز زمین در حالت اعتدال و تساوی پاییزی قرار می‌گیرد. به این معنی که در این زمان طول روز و شب برابر شده و رفته رفته هرچه به سمت زمستان پیش می‌رویم از ارتفاع خورشید در آسمان کاسته و هوا رو به سردی می‌رود..<ref>[parssea.org/?p=7520 ‎مجلهٔ دریای پارس: چلهٔ تموز و تیرگان]، '' محمد عجم ''</ref>
 
در قدیم کشاورزان با شروع فصل سرما و پایان چرای علوفه ناچار بودند قوچ و بّز نَر و حتی گاو نر که بیشتر کاربرد پَرواری دارد را سر ببرندبرای اینکه با آغاز زمستان گیاهان و علف کافی برای خوراک نبود و اینها در فصل سرما لاغر می شدند بعلاوه جا برای نگهداری آنها در سرما و یخبندان نبود بناچار چارپایان پرواری ذبح می شدند که به این کار پرواربندی و جشن غلیه کنان می گفتند. و گوشت آن را سرخ غیمه و کاملا خشک می کردند و نمک می زدند و در کیسه گونی در محلی بلند آویزان می کردند تا در طول پاییز و زمستان از گوشت آن برای خوراک خود استفاده کنند. سایر دام ها برای زاد و ولد نگهداری میشدند و در این فصل موقع جفت گیری نیز به پایان می رسید که دام ها در اوایل بهار نوزاد خود را بدنیا می آوردند.
یکی از مهمترین جشنهای سنتی خراسان جشن سَرِ میزو یا جشن اول میزان است.
*خیزید و خز آرید که هنگام خزانست
*باد خنک از جانب خوارزم وزانست
*آن برگ رزان بین که بر آن شاخ رزانست
*گویی به مثل پیرهن رنگ‌رزانست.منوچهری_ دامغانی(به نقل از مجله دریای پارس 1394 )
در بعضی کشورهای جهان از جمله ژاپن اعتدال پاییزی روز تعطیل رسمی کشور است.
== معنی میزان ==
[[پرونده:Libra2.jpg|right|140px|thumb |میزان]]
معنی میزان در فرهنگ معین: ترازو، اندازه، مقدار، جمع موازین، هفتمین برج از برج های دوازده گانه که خورشید در حرکت ظاهری خود ماه مهر در آن قرار می گیرد، بنابر نوشته دکتر عجم در کتاب 5 هزار واژه معربات میزان واژه عربی نیست بلکه محرف و یا تغییر یافته میان هست . ترازو یعنی برابری تساوی به چم میانه هر چیز وسط هر چیز .
 
== نگارخانه ==
<gallery>
File:Libra - Horoscope from 'The book of birth of Iskandar" Wellcome L0040140.jpg|Libra adorning one side of the [[Sundial|Meridian solar line]] of [[Santa Maria degli Angeli e dei Martiri|Basilica Santa Maria degli Angeli e dei Martiri]] in [[Rome]], built by [[Francesco Bianchini]] (1702)
File:Workshop of Willem Vrelant (Flemish, died 1481, active 1454 - 1481) - A Man Treading Grapes; Zodiacal Sign of Libra - Google Art Project.jpg|Illustration of Libra in a Flemish manuscript from the early 1460s
File:Book of Wonders folio 13b.jpg|Libra, or al-Mīzān, depicted in the 14th/15th century Arabic astrological text ''[[Book of Wonders]]''
Image:AxialTiltObliquity.png|<!--Illumination of Earth by the Sun at the March equinox.-->
Image:Ecliptic path.jpg|<!--The Earth in its orbit around the Sun causes the Sun to appear on the celestial sphere moving over the ecliptic (red), which is tilted on the Equator (white).-->
سطر ۲۰ ⟵ ۴۸:
* [[انقلاب تابستانی]]
* [[انقلاب زمستانی]]
* [[برج میزان]]
 
*[[ چله تموز]]
== منابع ==
* طولانی‌ترین روز سال را هندوها به کام خود شیرین کردندمجله دریای پارس 1394 [http:parssea.org/?p=7520]
* هموگانِهموگان ِ پاییزی - فرهنگ ریشه شناختی اخترشناسی-اخترفیزیک - دکتر [[محمد حیدری ملایری]]
* [http://www.hamneshinbahar.net/article.php?text_id=138 همنشین بهار: اعتدال بهاری Equinox ]
 
{{پانویس}}
سطر ۳۰ ⟵ ۶۰:
{{درگاه|جغرافیا|اخترشناسی}}
 
[[رده:جشن‌ها و اعیاد]]
[[رده:جشن‌ها و اعیاد در ایران]]
[[رده:فرهنگ فارسی]]
[[رده:مناسبت‌های ژوئن]]
[[رده:نمادهای ملی ایران]]
[[رده:هنر]]
[[رده:اخترشناسی رصدی]]
[[رده:دینامیک منظومه شمسی]]