کاربر:Arpourabedin/صفحه تمرین: تفاوت میان نسخه‌ها

بسیاری از ما کارت پستالها و پوسترهای لندن با آن ساعت بیگ بن، چرخ و فلک معروف و اتوبوس قرمز دو طبقه را در گذر خیابان انقلاب دیدهایم. تازگیها که ماکت یک اتوبوس قرمز را دیدم دوباره بعد از سالها به دوران دانشجویی و خیابان انقلابش پرتاب شدم. همان بوها، همان صدای حراجیهای کتابهای درسی و همان هیاهوی جمعیت در ذهنم گذشت. اصلاً فکرش راهم نمی‌کردم قرار است امروز برایتان از اتوبوسهای دوطبقه‌ای بنویسم که سالها پیش از همین خیابانها عبور می‌کردند. در ادامه این متن از اتوبوس لیلاند برای شما خواهم گفت، با من همراه باشید.

==اتوبوسهای دو طبقه در ایران==

در سال ۱۳۳۳ اولین اتوبوس لیلاند دو طبقه در لندن مورد استفاده قرار گرفت و ۵ سال بعد از آن اولین اتوبوس دو طبقه در سال ۱۳۳۸ در ایران مونتاژ شد. شاید به سن من و شما قد ندهد، اما زمانی در تهران اتوبوسهای دو طبقه در خطوط حمل و نقل داخل شهری فعالیت داشتند.

اولین نوع اتوبوسهایی که در ایران تولید می‌شدند اتوبوسهای Routemaster روت مستر معروف به اتوبوسهای دو طبقهی آیس بودند و همان گونه که درتصویر می‌بینید، در قسمت پشت آن فضایی خالی با یک ستون قرار داشت و مسافران از این قسمت وارد اتوبوس می‌شدند.

همین ستون کمک می‌کرد که بتوانند موقع حرکت با کمک آن سوار اتوبوس شوند. درست مانند تصویری که در کارتونها و فیلمهای قدیمی از این نوع اتوبوسها در ذهن همهی ماست.

 

گنجایش این اتوبوسها به اندازهی ۷۱ مسافر نشسته و ۵۰ مسافر ایستاده بود. این اتوبوسها به تدریج با آمدن اتوبوسهای لیلاند از سال ۱۳۵۱ از خطوط حمل و نقل شهری ایران خارج شدند.

اتوبوسهای دو طبقهای که در سال ۱۹۶۴ یعنی چیزی حدود ۵۶ سال پیش (سال ۱۳۴۳) در ایران تولید شدند، اتوبوسهای لیلاند بودند.

مونتاژ و تولید این اتوبوسها براساس قراردادی که مابین شرکت لیلاند موتور ایران و لیلاند موتورز انگلستان بسته شده بود، در ایران آغاز شد. براساس این قراردادها، زمینهایی در جادهی قدیم کرج خریداری شدند و دستگاه‌های تولید و مونتاژ در آن مستقر شدند.

شرکت لیلاند موتور ایران بعد از انقلاب و مصادره توسط بنیاد مستضعفان به نام گروه صنعتی شهاب خودرو تغییر نام داده و بعدها تولید اتوبوسهای دو کابینی که به صورت آکاردئونی به هم متصل می‌شدند، را آغاز نمود.

==انواع اتوبوس لیلاند==

اتوبوسهای دو طبقه لیلاند که در ایران تولید می‌شدند، دو نوع متفاوت داشتند. نوع اول آن که بسیار شبیه اتوبوسهای دوطبقه آیس بود، موتور اتوبوس در قسمت جلو و دماغه آن قرار داشت و یک کابین در جلوی اتوبوس به صورت جداگانه برای راننده در نظر گرفته شده بود که البته این کابین برای ایران به دلیل سیستم متفاوت مکان نشستن راننده، در جهت راست جلوی اتوبوس قرار می‌گرفت.

 

در نوع دوم اتوبوسهای دو طبقه لیلاند، موتور در قسمت عقب خودرو قرار می‌گرفت و محل قرار گرفتن راننده مانند مدلهای امروزی در کابین اصلی اتوبوس و در کنار مسافران قرار داشت. در این مدل جدیدتر، دماغهی اتوبوس حذف شده بود و سطح جلوی اتوبوس مانند مدلهای امروزی صاف بود.

به جای آن یک دماغه در قسمت پشت اتوبوس بود که در موتور بر روی آن بود و مانند یک فرورفتگی در پشت اتوبوس قرار داشت. دلیل این نوع طراحی، دادن دسترسی به قسمتهای مختلف موتور برای تعمیر و نگه داری از بیرون اتوبوس بود.

 

==سرانجام اتوبوس لیلاند دو طبقه در ایران==

انقلاب ایران و به تبع آن تحریمها و از دست دادن موقعیتهای تجاری، باعث شد که اتوبوسهای لیلاند که وسایل نقلیه داخل شهری آن زمان بودند دیگر تولید نشوند و اتوبوسهای موجود بسیار فرسوده و مستعمل شوند. این اتوبوسها در سال ۱۳۷۲ به صورت کامل از ناوگان حمل و نقل عمومی خارج شدند.

در آبان ماه ۱۳۸۷ همزمان با «ششمین نمایشگاه بین المللی حمل و نقل شهری تهران» درست بعد از ۱۵ سال، اتوبوسهای لیلاند در تهران به نمایش درآمدند و در خیابانهای تهران به حمل مسافران پرداختند.

 

این کار باعث برانگیخته شدن احساسات شهروندان تهرانی شده و شور و حال ویژهای به نمایشگاه داد. رانندگان اتوبوس لیلاند که سالها پیش بازنشسته شده بودند از خاطراتشان با این اتوبوسها و طی کردن شبانه‌روزی خیابانهای پایتخت گفتند.

این اتوبوسها علاوه بر ایران در خود انگلستان هم طرفداران زیادی داشت. در سال ۲۰۱۴ میلادی ۵۰ امین سالگرد تولید این اتوبوسها در یکی از پارکهای معروف لندن برگزار شد و اتوبوسهای لیلاند در معرض دید عموم قرار گرفتند و در پایان مراسم، مدلهای باقی مانده این اتوبوسها به کلکسیونرها فروخته شدند.

اتوبوسهای لیلاند با طول عمری معادل نیم قرن در انگلستان توانستند به نمادی برای این کشور تبدیل شوند. اما در ایران اوضاع فرق می‌کند. اتوبوس لیلاند تقریباً سابقهای معادل آنچه در انگلستان بود داشته‌است اما همان‌طور که امروز می‌بینیم، نسل جدید ما هیچ شناختی از آن ندارند.

متأسفانه به دلیل کوتاهیهای فرهنگی، همان‌طور که به سمت آینده حرکت می‌کنیم، گذشته مان را از بین می‌بریم و این باعث می‌شود به مرور زمان ریشه‌ها و پیوندمان را با فرهنگمان از دست بدهیم. نوستالژی و درک آن توسط مردم یک جامعه باعث هم بستگی بیشتر اعضای آن می‌شود و اما ما متأسفانه هر روز بیشتر از دیروز برای از بین رفتن آن تلاش می‌کنیم.