بوکان: تفاوت میان نسخه‌ها

با اعلام [[جمهوری مهاباد]] در بهمن سال ۱۳۲۴ برخی از سران این جمهوری همچون [[حاجی باباشیخ|حاج باباشیخ]] بعنوان نخست وزیرنخست‌وزیر از اهالی بوکان بودند. [[قاضی محمد]] به دلیل ارتباط خانوادگی با خان‌های [[فیض‌الله‌بیگی]] در بوکان و تقسیم قدرت و خنثی کردن رفتار برخی از مالکان و خان‌های این منطقه، بیشتر وزرا و سران این جمهوری را از اهالی مهاباد و بوکان انتخاب کرده بود.

برخی از رئیس قبایل و خان‌های منطقه از آنجایی که جمهوری مهاباد را دست نشانده شوروی می‌دانستند و برخی دیگر خواستار بهم خوردن رابطه با [[تهران]] (حکومت مرکزی) نبودند با آن مخالفت کردند. در شهر بوکان پرچم حزبی (جمهوری مهاباد) که در [[قلعه سردار بوکان|قلعهٔ سردار]] نصب شده بود، به وسیله‌یوسیلهٔ خاندان ایلخانی‌زاده و به ویژه قاسم آقا به پایین آورده شد و بعدها در روستای یکشوه (یک‌یک شبه) نصب گردید. دستاورد جمهوری مهاباد در بوکان، راه‌اندازی یک چاپخانه در این شهر و انتشار مجله سیاسی فرهنگی هلاله بود.

در ۲۴ آذر ۱۳۲۵ با خروج ارتش شوروی از آن مناطق و ورود ارتش ایران و همچنین فرار بارزانی‌ها و سران این جمهوری به جز قاضی محمد و چندتن از خانواده‌اش و حاج باباشیخ به کشور [[عراق]] و سایر نقاط منجر به سقوط جمهوری مهاباد شد.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://www.iranboom.ir/tarikh/tarikhemoaser/11537-nagofte-zohor-shekast-yek-jomhori.html |عنوان=ناگفته‌های «ظهور و شکست یک جمهوری» - پاسخ به مقالۀمقالهٔ رادیو زمانه در بارۀبارهٔ دولت قاضی محمد | ناشر =ایران بوم |تاریخ =۷ بهمن ۱۳۹۲ |تاریخ بازبینی=۱۲ مهر ۱۳۹۹ }}</ref>

بعد از [[انقلاب ۱۳۵۷ ایران]]، بوکان و حومهٔ آن درگیر جنگ‌های داخلی شد و مدتی توسط گروهای [[اپوزیسیون]] کُرد مخالف جمهوری اسلامی در فاصله سال‌های ۱۳۵۹ و ۱۳۶۰ به تصرف آن‌ها درآمده بود. تا اینکه در ۱۱ مهر سال ۱۳۶۲ این شهر به دست سپاه و نیروهای دولتی آزاد شد.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://kanipress.ir/index.aspx?fkeyid=&siteid=12&pageid=504&newsview=233373 |عنوان=اولین همایش سالروز آزادی سازی بوکان و (روز شهرستان) برگزار شد | ناشر =کانی پرس |تاریخ =۱۳ مهر ۱۳۹۴ |تاریخ بازبینی=۱۵ مهر ۱۳۹۴ | پیوند بایگانی =http://web.archive.org/web/20151006231145/http://kanipress.ir/index.aspx?fkeyid=&siteid=12&pageid=504&newsview=233373 | تاریخ بایگانی =۱۵ مهر ۱۳۹۴}}</ref> بر اساس منابع [[سپاه پاسداران]]، بوکان آخرین شهر کردنشین ایران بود که آزاد شد.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده =معاون بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس خراسان رضوی |نشانی=http://www.farsnews.com/printable.php?nn=13910701001266 |عنوان=نقش خراسانی‌ها در آزادسازی بوکان | ناشر =خبرگزاری فارس |تاریخ =۱ فروردین ۱۳۹۱ |تاریخ بازبینی=۱۶ دی ۱۳۹۲ | پیوند بایگانی =http://web.archive.org/web/20150916062004/http://www.farsnews.com/printable.php?nn=13910701001266 | تاریخ بایگانی =۲۴ شهریور ۱۳۹۴}}</ref> این شهر در میان شهرهای آذربایجان غربی میزان خسارات و تخریب وارد شده به آن در طول جنگ ایران و عراق، ۲٫۴۰۹ واحد مسکونی بوده که مجموعاً پنج درصد از کل استان اعلام گردیده‌است.<ref>{{پک|احمدپوراحمد|۱۳۷۸|ک=ویژگی‌ها و توزیع جغرافیایی بازسازی مناطق جنگ‌زدهٔ استان آذربایجان غربی|ص=۱۷۱ الی ۱۷۳}}</ref> در آن زمان به صورت موقت پایگاه‌های [[ارتش]] و [[سپاه]] در بوکان مستقر بودند<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=https://www.habilian.ir/fa/index.php?option=com_icagenda&view=event&id=1450&Itemid=768 |عنوان=حملات سنگین گروهی از مهاجمان به مقر سپاه و پایگاه‌های ارتش و ژاندارمری بوکان | ناشر =هابیلیان |تاریخ =آبان ۱۳۵۸ |تاریخ بازبینی=۴ مهر ۱۳۹۹ }}</ref> که بعد از پایان جنگ و امن شدن این مناطق، تنها پایگاه‌های [[سپاه پاسداران]] به صورت دائم مستقر شدند و ارتش از این شهر خارج شد. در حالت فعلی [[نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران]] در بوکان مستقر نیست.