مهرگان: تفاوت میان نسخه‌ها

[[زرتشتیان]] و [[مردم لر]] ایران و خارج از ایران آن را در دهم مهر یا ۷ مهرماه نزدیک‌ترین زمان به دهم مهر یا پیش از آن برگزار می‌کنند.<ref>http://www.berasad.com/fa/content/view/11669/</ref><ref>{{یادکرد وب |url=http://www.amordadnews.com/neveshtehNamyesh.aspx?NId=10563 |title=نسخه آرشیو شده |accessdate=۲۲ آوریل ۲۰۱۶ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160611152059/http://www.amordadnews.com/neveshtehNamyesh.aspx?NId=10563 |archivedate=۱۱ ژوئن ۲۰۱۶ |dead-url=yes}}</ref><ref>{{یادکرد وب |url=http://www.amordadnews.net/neveshtehNamyesh.aspx?NId=5429 |title=نسخه آرشیو شده |accessdate=۱ اکتبر ۲۰۱۳ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20131004223352/http://www.amordadnews.net/neveshtehNamyesh.aspx?NId=5429 |archivedate=۴ اکتبر ۲۰۱۳ |dead-url=yes}}</ref><ref>{{یادکرد وب |url=http://www.amordadnews.net/neveshtehNamyesh.aspx?NId=5536 |title=نسخه آرشیو شده |accessdate=۱ اکتبر ۲۰۱۳ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20131005061245/http://www.amordadnews.net/neveshtehNamyesh.aspx?NId=5536 |archivedate=۵ اکتبر ۲۰۱۳ |dead-url=yes}}</ref><ref>{{یادکرد وب |url=http://www.amordadnews.net/neveshtehNamyesh.aspx?NId=5514 |title=نسخه آرشیو شده |accessdate=۱ اکتبر ۲۰۱۳ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20131005061301/http://www.amordadnews.net/neveshtehNamyesh.aspx?NId=5514 |archivedate=۵ اکتبر ۲۰۱۳ |dead-url=yes}}</ref><ref>{{یادکرد وب |url=http://www.amordadnews.net/neveshtehNamyesh.aspx?NId=5515 |title=نسخه آرشیو شده |accessdate=۱ اکتبر ۲۰۱۳ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20131005061200/http://www.amordadnews.net/neveshtehNamyesh.aspx?NId=5515 |archivedate=۵ اکتبر ۲۰۱۳ |dead-url=yes}}</ref><ref>{{یادکرد وب |url=http://www.amordadnews.net/neveshtehNamyesh.aspx?NId=5518 |title=نسخه آرشیو شده |accessdate=۱ اکتبر ۲۰۱۳ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20131004222406/http://www.amordadnews.net/neveshtehNamyesh.aspx?NId=5518 |archivedate=۴ اکتبر ۲۰۱۳ |dead-url=yes}}</ref><ref>{{یادکرد وب |url=http://www.amordadnews.net/neveshtehNamyesh.aspx?NId=5520 |title=نسخه آرشیو شده |accessdate=۱ اکتبر ۲۰۱۳ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20131005061331/http://www.amordadnews.net/neveshtehNamyesh.aspx?NId=5520 |archivedate=۵ اکتبر ۲۰۱۳ |dead-url=yes}}</ref><ref>{{یادکرد وب |url=http://www.amordadnews.net/neveshtehNamyesh.aspx?NId=5531 |title=نسخه آرشیو شده |accessdate=۱ اکتبر ۲۰۱۳ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20131005061316/http://www.amordadnews.net/neveshtehNamyesh.aspx?NId=5531 |archivedate=۵ اکتبر ۲۰۱۳ |dead-url=yes}}</ref><ref>{{یادکرد وب |url=http://www.amordadnews.net/neveshtehNamyesh.aspx?NId=5533 |title=نسخه آرشیو شده |accessdate=۱ اکتبر ۲۰۱۳ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20141129035514/http://www.amordadnews.net/neveshtehNamyesh.aspx?NId=5533 |archivedate=۲۹ نوامبر ۲۰۱۴ |dead-url=yes}}</ref><ref>{{یادکرد وب |url=http://www.amordadnews.net/neveshtehNamyesh.aspx?NId=5551 |title=نسخه آرشیو شده |accessdate=۱ اکتبر ۲۰۱۳ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20131004214142/http://www.amordadnews.net/neveshtehNamyesh.aspx?NId=5551 |archivedate=۴ اکتبر ۲۰۱۳ |dead-url=yes}}</ref><ref>{{یادکرد وب |url=http://www.amordadnews.net/neveshtehNamyesh.aspx?NId=5532 |title=نسخه آرشیو شده |accessdate=۱ اکتبر ۲۰۱۳ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20131004213205/http://www.amordadnews.net/neveshtehNamyesh.aspx?NId=5532 |archivedate=۴ اکتبر ۲۰۱۳ |dead-url=yes}}</ref><ref>http://www.berasad.com/fa/content/view/8724/ http://www.berasad.com/fa/content/view/5317/</ref>▼

این جشن در مهر روز آغاز می‌شود و شش روز{{مدرک}} به درازا می‌انجامد و در روز [[رام روز]] به پایان می‌رسد. نخستین روز جشن، مهرگان عامه (همگانی) و واپسین روز جشن، مهرگان خاصه (ویژه) نامیده می‌شود.{{مدرک}} در زمان [[ساسانیان]] بر این باور بودند که [[اهورمزدا|اهوره‌مزدا]] [[یاقوت]] را در روز [[نوروز]] و [[زبرجد]] را در روز مهرگان آفریده‌است{{مدرک}} و از دیر باز ایرانیان بر این باور بودند که در این روز [[کاوه آهنگر]] علیه [[ضحاک]] به پاخاست و [[فریدون]] بر [[ضحاک|اژی دهاک]] (ضحاک) غلبه کرد.▼

[[مردم ایران]] از [[هزاره دوم (پیش از میلاد)|هزاره دوم پیش از میلاد]] آن را جشن می‌گیرند. مهرگان نیز همانند [[نوروز]] با آیین یگانه و آداب و رسوم ویژه برگزار می‌شود.<ref name=ToolAutoGenRef1>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.iranianshistoryonthisday.com/farsi.asp |عنوان=روز مهرگان |تاریخ بازدید=۸-۱۰-۲۰۱۱ |قالب= |اثر=}}</ref>▼

مهر یا [[میترا]] در زبان فارسی به معنای «فروغ، روشنایی، دوستی، پیوستگی، پیوند و محبت» است و ضد دروغ، دروغ‌گویی، پیمان‌شکنی و نامهربانی کردن است. فلسفه جشن مهرگان سپاسگزاری از خداوند به خاطر نعمت‌هایی است که به انسان ارزانی داشته و استوار کردن دوستی‌ها و مهرورزی میان انسان‌هاست. لازم است ذکر شود این جشن در میان [[مردم لر]] به '''مهرجون''' معروف است.<ref name=ToolAutoGenRef1/>▼

== موسیقی مهرگان ==▼

خلف تبریزی در [[برهان قاطع]] برای یکی از [[مقام (موسیقی ایرانی)|مقام‌ها]] و [[لحن]]های [[موسیقی سنتی ایرانی|موسیقی سنتی ایران]] نام «موسیقی مهرگانی» را آورده‌است، که گمان می‌رود در دوران گذشته در جشن مهرگان موسیقی ویژه‌ای نواخته می‌شده که اکنون از آن آگاهی نداریم.▼

همچنین در میان دوازده مقام نامبرده شده در کتاب «موسیقی کبیر» [[ابونصر فارابی]]، مقام یازدهم با نام مهرگان ثبت شده‌است، و نیز [[نظامی گنجوی]] در منظومهٔ [[خسرو و شیرین]] نام بیست و یکمین لحن از سی لحن نامبردار شده را «مهرگانی» نوشته‌است.▼

== مهرگان در زمان حاضر ==▼

[[بهرام فره‌وشی|بهرام فره وشی]] از برگزاری مهرگان به عنوان جشنی خانوادگی، در بین [[زرتشتیان]] [[یزد]] و [[کرمان]] و نیز " از آیین [[قربانی|قربانی کردن]] [[گوسفند]]، در برخی از روستاهای زردشتی نشین یزد، برای ایزد مهر " خبر می‌دهد. تا سی سال پیش، زردشتیان کرمان، در این روز، به یاد مردگان، [[مرغ خانگی|مرغی]] را کشته و شکمش را با حبوبات و [[آلو]] انباشته و به عنوان خوراک ویژه، یادمان مردگان می‌پختند.▼

جشن آغاز سال تحصیلی [[دانشگاه تهران]]، که در نیمهٔ اول مهرماه است، در برخی از سال‌ها در دهم یا شانزدهم مهر (مهرگان) برگزار می‌شد.▼

زمان برگزاری آیین [[قالی شویان]] در [[مشهد اردهال]] را [[جلال آل احمد]]، با مهرگان هم پیوند می‌داند. [[صدرالدین عینی]] در یادداشت‌ها، از جشنی در [[تاجیکستان]] و [[سمرقند]] یاد می‌کند که هر سال در ماه [[میزان (ماه)|میزان]] برگزار می‌شد. جشنی که می‌تواند، با همهً دگرگونی‌ها، بازماندهً جشن مهرگان باشد.▼

برخی انجمن‌ها و نهادهای مردمی و غیردولتی نیز تلاش می‌کنند این جشن بزرگ را زنده گردانند.<ref>[http://afraz.ir/?p=71 «جشن مهرگان» برگزار شد<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]</ref>▼

;[[کوشک ورجاوند]]▼

قطعه زمین گسترده‌ای در ۱۶ کیلومتری [[جاده مخصوص کرج]] است که به اقلیت دینی [[زرتشتیان]] اختصاص دارد.<ref>[http://www.chn.ir/news/?section=2&id=28734 جشن سده تهران در کوشک ورجاوند - خبرگزاری میراث فرهنگی] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080521020458/http://www.chn.ir/News/?section=2&id=28734 |date=۲۱ مه ۲۰۰۸}}، ۳ بهمن ۱۳۸۴ - بازدید: ۳۱ ژانویه ۲۰۱۱</ref>▼

محوطهٔ باز این مجموعه که نزدیک به ۱۰ هزار متر مربع وسعت دارد،<ref>[http://www.chn.ir/news/?Section=2&id=28782 برنامه‌های جشن سده کوشک ورجاوند اعلام شد - خبرگزاری میراث فرهنگی] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080521020503/http://www.chn.ir/News/?section=2&id=28782 |date=۲۱ مه ۲۰۰۸}}، ۵ بهمن ۱۳۸۴ - بازدید: ۳۱ ژانویه ۲۰۱۱</ref> برای برگزاری آیین‌های دینی و [[جشن‌های ایرانی]] همچون [[جشن سده]]،<ref>[http://www.chn.ir/News/?section=2&id=28990 کوشک ورجاوند، میزبان جشن پاسداشت آتش و روشنایی - خبرگزاری میراث فرهنگی] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080521040432/http://www.chn.ir/News/?section=2&id=28990 |date=۲۱ مه ۲۰۰۸}}، ۱۰ بهمن ۱۳۸۴ - بازدید: ۳۱ ژانویه ۲۰۱۱</ref> [[جشن مهرگان]]،<ref>[http://www.hamazoor.com/persian/index.php?option=com_content&task=view&id=1717&Itemid=1499 hamazoor_ir همازور تارنمای خبری زرتشتیان - جشن مهرگان در کوشک ورجاوند کرج]، ۲۰۰۹-۱۰-۰۱ - بازدید: ۳۱ ژانویه ۲۰۱۱</ref><ref>[http://www.berasad.com/fa/content/view/2530/ جشن مهرگان در کوشک ورجاوند - برساد - تارنمای خبری تحلیلی زرتشتیان]، ۰۱ مهر ۱۳۸۸ - بازدید: ۳۱ ژانویه ۲۰۱۱</ref> [[جشن تیرگان]]،<ref>[http://www.hamazoor.com/persian/index.php?option=com_content&task=view&id=2599&Itemid=2323 همازور تارنمای خبری زرتشتیان - کوشک ورجاوند تهران]، ۲۰۱۰-۰۷-۱۱ - بازدید: ۳۱ ژانویه ۲۰۱۱</ref> [[سیزده بدر]]،<ref>[http://www.berasad.com/fa/content/view/3548/ تصاویری از سیزده بدر تهرانی‌ها در کوشک ورجاوند - برساد - تارنمای خبری تحلیلی زرتشتیان]، ۱۴ فروردین ۱۳۸۹ - بازدید: ۳۱ ژانویه ۲۰۱۱</ref> و دیگر گردهمایی‌ها<ref>[http://hamazoor.ir/persian/index.php?option=com_content&task=view&id=651&Itemid=154 hamazoor_ir همازور تارنمای خبری زرتشتیان - کوشک ورجاوند تهران]، بازدید: ۳۱ ژانویه ۲۰۱۱</ref><ref>[http://www.berasad.com/fa/content/view/2418/50/ همایش هنرهای زیبا در کوشک ورجاوند - برساد - تارنمای خبری تحلیلی زرتشتیان]، ۱۰ شهریور ۱۳۸۸ - بازدید: ۳۱ ژانویه ۲۰۱۱</ref> مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد.▼