ویکی‌پدیا

چرکس: تفاوت میان نسخه‌ها

نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
→ تفاوت قدیمی‌ترتفاوت جدیدتر ←
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
دیداریویکی‌متن
Kavkazpedia (بحث | مشارکت‌ها)
۱۵ ویرایش‌ها
اضافه کردن منابع و ویرایش متن
Ariobarzan (بحث | مشارکت‌ها)
مدیران
۲۶٬۹۲۷ ویرایش‌ها
ویرایش به‌وسیلهٔ ابرابزار:
خط ۷۲:
'''چـَرکَس''' نام قومی [[مردمان قفقاز|قفقازی]] هم‌ریشه با [[مردم گرجی|گرجی]]هاست که در جمهوری [[آدیغه]] روسیه و ترکیه ساکن هستند.<ref name="Čerkes. Encyclopaedia of Islam">Čerkes." Encyclopaedia of Islam</ref> چرکس‌ها به [[زبان چرکسی]] از گروه [[زبان‌های قفقازی شمالی|زبان‌های قفقازی شمال غربی]] سخن می‌گویند، و بیشترشان [[مسلمانان]] [[سنی]] هستند.
 
چرکس‌ها یکی از اقوام ساکن شمال غرب قفقاز هستند که به زبان چرکسی از شاخه زبان‌های شمال باختری قفقازی (ایبری- قفقازی) سخن می‌گویند. این قوم از تبار قفقازی آدیغه‌ای- آبخازی‌ست که هم‌اکنون در سه جمهوری قفقاز شمالی یعنی جمهوری کاباردینو- بالکاریا (قبارطه- بلغار)، جمهوری کاراچای- چرکسیا (قره چای- چرکس) و جمهوری آدیغه پراکنده‌پراکنده هستند. ناحیۀناحیهٔ چرکسستان که منظور جغرافیای تاریخی چرکس‌ها است، در تاریخ 300۳۰۰ سالۀسالهٔ اخیر خویش، تبدیل به محل مجادلات منطقه‌ای سه دولت ایران، روس و عثمانی شده بود. چرکس‌ها در طول تاریخ همواره به‌صورت برده و غلام برای حکومت‌های گوناگون جنوبی از جمله ایرانیان و عثمانیان آورده می‌شدند، بدین ترتیب این قوم توانستند در نواحی جنوب و به‌خصوص در دربار ایران و عثمانی نفوذ کنند و تأثیرات به‌سزایی در برخی از دوران تاریخی داشته باشند. بعد از فروپاشی شوروی، تمایلات استقلال‌طلبانه در این ناحیه آغاز شد و چرکس‌ها نیز وارد مناقشات قفقاز شدند. از جمله مهم‌ترین مناقشات، می‌توان درگیری میان گرجس‌ها و آبخازها را اشاره کرد که نهادها و نیروهای نظامی چرکسی با گرجیان به مبارزه پرداختند.<ref>{{Cite journal|last=زرگری‌نژاد|first=‌غلامحسینغلامحسین|last2=کاظم‌زاده|first2=‌حامدحامد|date=1387-04-01|title=چرکس ها؛ بحران خاموش|url=http://noo.rs/U5t7V|journal=مطالعات اوراسیای مرکزی|language=fa|volume=2|issue=1|pages=67–86}}</ref>
 
پس از شکست [[عثمانی‌ها]] در [[قفقاز]] از [[روسیه]] و امضاء عهدنامه [[آدریانوپل]] در ۱۲۴۵/۱۸۲۹ چرکس‌ها تا سال ۱۲۸۱/۱۸۶۴ مقاومت زیادی در برابر روس‌ها کردند<ref>J. B. Baddeley, The Russian Conquest of the Caucasus , London 1908</ref> و بنا بر گزارش‌های عثمانی ۵۹۵٬۰۰۰ چرکس در میان سال‌های ۱۲۷۲/۱۸۵۶ و ۱۲۸۱/۱۸۶۴ منطقه بومی خود در قفقاز را ترک کرده و به [[آناتولی]] و [[روملی]] مهاجرت کردند.<ref name="Čerkes. Encyclopaedia of Islam"/> در زمان عثمانیان، به‌ویژه در سدهٔ ۱۷ میلادی، بردگان چرکس به مناصب بالایی در دستگاه حکومتی عثمانی رسیدند.
پس از آن دوره، نوادگان این موج عظیم مهاجران چرکس (و لاز و غیره) به تدریج ترک‌زبان شده به‌طوری‌که شمار بزرگی از مردم ترک‌زبان ترکیه امروزی از تبار آسیایی (چرکس و لاز و گرجی…) هستند.<ref name="همان">همان.</ref> بر پایه سرشماری سال ۱۹۴۵ در ترکیه، تنها ۶۶٬۶۹۱ چرکس هنوز به [[زبان چرکسی]] صحبت می‌کردند.<ref name="همان"/>
 
قابل توجه است که برخی از چرکس هاچرکس‌ها هنوز در [[ایران]] نیز زندگی می کنندمی‌کنند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Hamed Kazemzadeh: Circassians in Iran|نشانی=https://caucasustimes.com/en/circassians-in-iran/|وبگاه=Caucasus Times|تاریخ=2018-02-09|بازبینی=2020-10-01|کد زبان=en-US|نام خانوادگی=itekushev|نویسنده=}}</ref>
 
== نگارخانه ==
خط ۹۷:
{{چپ‌چین}}
Quelquejay, Ch. ; Ayalon, D. ; İnalcık, Halil. " [http://www.brillonline.nl/subscriber/entry?entry=islam_COM-0137 Čerkes]." Encyclopaedia of Islam, Second Edition. Edited by: P. Bearman , Th. Bianquis , C.E. Bosworth , E. van Donzel and W.P. Heinrichs. Brill, 2008. Brill Online. UNIVERSITEITSBIBLIOTHEEK LEIDEN. ۰۳ نوامبر ۲۰۰۸
{{پایان چپ‌چین}}[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/913245/%da%86%d8%b1%da%a9%d8%b3چرکس-%d9%87%d8%a7ها-%d8%a8%d8%ad%d8%b1%d8%a7%d9%86بحران-%d8%ae%d8%a7%d9%85%d9%88%d8%b4خاموش?q=حامد%D820کاظم%AD%D8%A7%D9%85%D8%AF%20%DA%A9%D8%A7%D8%B8%D9%85%20%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D9%8720زاده&score=17.0&rownumber=2 چرکس ها؛ بحران خاموش] نویسنده: زرگری نژاد، غلامحسین؛ کاظم زاده،کاظم‌زاده، حامد؛ مجله مطالعات اوراسیای مرکزی دانشگاه تهران، تابستان و پاییز ۱۳۸۷- شماره 2 ISC (20۲۰ صفحه - از 67۶۷ تا 86۸۶)
 
[https://thesis2.ut.ac.ir/thesisinfo/ThesisPdf15PagesFiles/2009-12/191944-15Page-.pdf چرکس هاچرکس‌ها فرهنگ و تاریخ]؛ حامد کاظمکاظم‌زاده، زاده، پایان نامهپایان‌نامه کارشناسی ارشد مطالعات قفقاز و آسیای مرکزی دانشگاه تهران ۱۳۸۷.
 
{{مسلمانان اروپا}}
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/wiki/چرکس»