رضا سیدحسینی: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
Shapatzoo (بحث | مشارکت‌ها)
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱۰:
| والدین =
| تاریخ مرگ = ۱۱ اردیبهشت ۱۳۸۸ (۸۲ سال)
| محل مرگ = [[بیمارستان ایران‌مهر]]،ایران‌مهر، [[تهران]]
| علت مرگ = ذات‌الریه
| مختصات محل زندگی =
خط ۲۵:
| جوایز =
}}
'''رضا سیدحسینی''' زاده اردبیل (۲۲ مهر ۱۳۰۵–۱۱۱۳۰۵، اردبیل –۱۱ اردیبهشت ۱۳۸۸۱۳۸۸، تهران) [[نویسنده]] و [[مترجم]] ایرانی بود.
سیدحسینی همچنین سرپرست و عضو اصلی تألیف و ترجمهٔ مجموعهٔ شش جلدی ''فرهنگ آثار'' بوده‌است.<ref>[http://www.iptra.ir/vdcit1wzaar.html جشن هشتاد سالگی «رضا سیدحسینی»]</ref><ref>[http://www.jamejamonline.ir/newstext.aspx?newsnum=100905612975 رضا سیدحسینی درگذشت]</ref>
 
== زندگی ==
کار ترجمه را از شانزده سالگی با ترجمه از ترکی آذربایجانی و ترکی استانبولی شروع کرد. او پس از آن نزد کسانی چون [[پرویز ناتل خانلری]] و [[عبدالله توکل]] زبان فرانسه را فراگرفت و نخستین برگردان‌اش از این زبان در سال ۱۳۲۶ منتشر شد.
مادر رضا سيدحسينی اشراف‌زاده بود ولی مانند پدرش خواندن و نوشتن نمی‌‌‌دانست. وی پيش از دبستان يک كلمه فارسی حرف نزده بود. در پانزده سالگی با ورود روس‌ها به اردبيل به مجله‌های خارجی و از جمله تركی دست يافت و کار ترجمه را از شانزده سالگی با ترجمه از ترکی آذربایجانی و ترکی استانبولی شروع کرد:
 
«يک قطعه ادبی در "وطن يولوندا" (در راه وطن) بود، ترجمه كردم و بردم گذاشتم روی ميز سردبير روزنامه "جودت" كه در اردبيل منتشر می‌شد و در رفتم. بعد ديدم چاپ شده.»<ref name=":0">{{یادکرد وب|عنوان=دايه نويسندگان جهان در ايران {{!}} DW {{!}} 13.10.2020|نشانی=https://www.dw.com/fa-ir/%D8%AF%D8%A7%D9%8A%D9%87-%D9%86%D9%88%D9%8A%D8%B3%D9%86%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%86-%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D9%8A%D8%B1%D8%A7%D9%86/a-55251719|وبگاه=DW.COM|بازبینی=2020-10-13|کد زبان=fa-IR|نام=Deutsche|نام خانوادگی=Welle (www.dw.com)}}</ref>
== تحصیلات ==
 
وی پس از گذراندن تحصیلات مقدماتی به مدرسه پست و تلگراف تهران رفت و سرگرم خواندن رشته ارتباطات دور شد. سپس برای تکمیل مطالعات خود به پاریس رفت. چندی نیز در دانشگاه [[U.S.Cدانشگاه کالیفرنیای جنوبی]] آمریکا به تحصیل فیلم‌سازی پرداخت. سپس به ایران بازگشت و به فراگیری عمیق‌تر زبان [[فرانسه]] و فارسی نزد استاداناستادانی همچون [[عبدالله توکل]]، [[حسین پژمان بختیاری|پژمان بختیاری]]، [[پرویز ناتل خانلری]] و انجمن ايران و فرانسه پرداخت. در ضمن، مبانی نقد فلسفه هنر و ادبیات نیز در آموزشکدهٔ تئاتر تدریس می‌کرد و طی دوره‌هایی پیاپی سردبیری [[سخن (مجله)|مجله سخن]] را به عهده داشته‌است. همچنین، در اداره مخابرات و رادیو و تلویزیون هم خدمت می‌کرد. از همان دوران بود که به طور جدی به کار ترجمه پرداخت.
در دوران جوانی در زمینه روان‌شناسی کتابی ترجمه کرده با عنوان [[«پیروزی فکر]]» که بسیار مورد توجه قرار گرفت به‌طوری‌که حدود بیست یا سی بازچاپ شد و هنوز هم می‌شود. حال آنکه دیگر ترجمه‌هایش همچون ترجمه «شاهکارهای دنیا» یا «طاعون» [[آلبر کامو]] این قدر علاقه‌مند نداشت. این کتاب (پیروزی فکر) که مربوط به روان‌شناسی پیشافرویدی است دربردارنده پندهایی است که انسان را به اندیشه و ژرفنگری وامی‌دارد.
 
رضا سیدحسینی، مترجم و پژوهشگر ادبی پس از تحمل یک دوره طولانی بیماری، در سن ۸۲ سالگی در بیمارستان ایران‌مهر تهران درگذشت. عفونت ریه علت مرگ این مترجم اعلام شده‌استشد. وی از ۱۶ فروردین به علت ضعف عمومی و عفونت شدید ریه در بخش مراقبت‌های ویژه بیمارستان ایران‌مهر تهران بستری بود و چند بار به حالت اغما فرورفت.<ref>[http://www.ibna.ir/vdcaiwne.49noe15kk4.html خبرگزاری کتاب ایران (IBNA) - رضا سیدحسینی درگذشت<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]</ref>
 
== آثار ==
سیدحسینی علاوه بر تألیف ''مکتب‌های ادبی'' را در ۱۳۳۴،۱۳۳۴ منتشر و اين اثر را در ۴۲ سال پيوسته تكميل كرد و چاپ سیزدهم آن در ۱۷۰۰ صفحه منتشر شد،<ref name=":0" /> وی همچنین نقش بسیار مهمی نیز در انتشار ''[[فرهنگ آثار]]'' (۱۳۷۸–۱۳۸۳) ایفا کرد و علاوه بر سرپرستی، ترجمهٔ بیش از سیصد مقاله کوتاه و بلند آن را برعهده گرفت؛ این اثر سترگ با همکاری [[اسماعیل سعادت]]، [[احمد سمیعی گیلانی|احمد سمیعی]]، [[ابوالحسن نجفی]]، جواد حدیدی و عده‌ای دیگر از مترجمان برگزیده در شش مجلد به چاپ رسید.<ref>تاریخ ترجمهٔ ادبی از فرانسه به فارسی/ محمدجواد کمالی، انتشارات سخن‌گستر و معاونت پژوهش و فناوری دانشگاه آزاد مشهد، ۱۳۹۲، ص ۴۸۶</ref>
 
دربارهٔ ترجمه‌های سیدحسینی در کتاب ''تاریخ ترجمهٔ ادبی از فرانسه به فارسی''، اثر محمدجواد کمالی، چنین می‌خوانیم: «رضا سیدحسینی با زبان ترکی استانبولی کاملاً آشنا بود و دوستش عبدالله توکل نیز فرانسه می‌دانست. آن‌ها به اتفاق،اتفاق از سال ۱۳۲۶، با توجه به وضعیت حاکم بر بازار کتاب و اقبال به ادبیات عامه‌پسند، شش اثر را از طریق این دو زبان به فارسی درآوردند؛ از جمله: بیست و چهار ساعت از زندگانی یک زن و مالک سانفرانسیسکو از [[اشتفان تسوایگ]]؛ زن و بازیچهٔ او از [[پیر لوئی]]، دختر چشم‌طلایی از [[انوره دو بالزاک|بالزاک]]، مکتب زنان و [[در تنگ]] از [[آندره ژید]]. سیدحسینی در این فاصله به کمک توکل کمی فرانسه یادگرفت. البته خوش‌اقبالی دیگری هم داشت زیرا در مدرسه‌ای که درس می‌خواند، پژمان بختیاری ناظم و معلم فرانسه بود. با شرکت در کلاس‌های او، کم‌کم به مرحله‌ای رسید که توانست مستقلاً از فرانسه ترجمه کند. ... او آثار ادبی زیادی را از زبان فرانسه به فارسی برگرداند، از جمله: معشوقه‌های من از [[موریس دوکُبرا،دوکبرا|موریس دوکُبرا]]، غوغای ژوئیه از [[ارسکین کالدول،کالدول]]، لایم لایت از [[چارلی چاپلین]]، [[بهار کشنده]] از لاژوس ژیلاهی، [[طاعون]] اثر [[آلبر کامو]]، مدراتو کانتابیله از [[مارگریت دوراس]]، ضدخاطرات با همکاری ابوالحسن نجفی و امید از آثار [[آندره مالرو]]؛ بهانه‌ها و بهانه‌های تازه از [[آندره ژید]] و در دفاع از روشنفکران از [[ژان-پل سارتر|ژان پل سارتر]]. او با همکاری جلال خسروشاهی کتاب‌های ترجمه شده‌ای از زبان ترکی نیز دارد که مهمترین آن‌ها عبارتند از: آنسوی کوهستان از [[یاشار کمال]]، آخرین شعرها از [[ناظم حکمت]] و مرگ عزیز بیعار از [[لطیفه تکین]]..»<ref>''تاریخ ترجمهٔ ادبی از فرانسه به فارسی''، محمدجواد کمالی، انتشارات سخن‌گستر و معاونت پژوهش و فناوری دانشگاه آزاد مشهد، ۱۳۹۲، ص ۴۸۵–۴۹۵</ref>
== ترجمه‌های فارسی ==
دربارهٔ ترجمه‌های سیدحسینی در کتاب ''تاریخ ترجمهٔ ادبی از فرانسه به فارسی''، اثر محمدجواد کمالی، چنین می‌خوانیم: «رضا سیدحسینی با زبان ترکی استانبولی کاملاً آشنا بود و دوستش عبدالله توکل نیز فرانسه می‌دانست. آن‌ها به اتفاق، با توجه به وضعیت حاکم بر بازار کتاب و اقبال به ادبیات عامه‌پسند، شش اثر را از طریق این دو زبان به فارسی درآوردند؛ از جمله: بیست و چهار ساعت از زندگانی یک زن و مالک سانفرانسیسکو از [[اشتفان تسوایگ]]؛ زن و بازیچهٔ او از [[پیر لوئی]]، دختر چشم‌طلایی از [[بالزاک]]، مکتب زنان و [[در تنگ]] از [[آندره ژید]]. سیدحسینی در این فاصله به کمک توکل کمی فرانسه یادگرفت. البته خوش‌اقبالی دیگری هم داشت زیرا در مدرسه‌ای که درس می‌خواند، پژمان بختیاری ناظم و معلم فرانسه بود. با شرکت در کلاس‌های او، کم‌کم به مرحله‌ای رسید که توانست مستقلاً از فرانسه ترجمه کند. ... او آثار ادبی زیادی را از زبان فرانسه به فارسی برگرداند، از جمله: معشوقه‌های من از موریس دوکُبرا، غوغای ژوئیه از ارسکین کالدول، لایم لایت از [[چارلی چاپلین]]، [[بهار کشنده]] از لاژوس ژیلاهی، [[طاعون]] اثر [[آلبر کامو]]، مدراتو کانتابیله از [[مارگریت دوراس]]، ضدخاطرات با همکاری ابوالحسن نجفی و امید از آثار [[آندره مالرو]]؛ بهانه‌ها و بهانه‌های تازه از [[آندره ژید]] و در دفاع از روشنفکران از [[ژان پل سارتر]]. او با همکاری جلال خسروشاهی کتاب‌های ترجمه شده‌ای از زبان ترکی نیز دارد که مهمترین آن‌ها عبارتند از: آنسوی کوهستان از [[یاشار کمال]]، آخرین شعرها از [[ناظم حکمت]] و مرگ عزیز بیعار از لطیفه تکین..»<ref>''تاریخ ترجمهٔ ادبی از فرانسه به فارسی''، محمدجواد کمالی، انتشارات سخن‌گستر و معاونت پژوهش و فناوری دانشگاه آزاد مشهد، ۱۳۹۲، ص ۴۸۵–۴۹۵</ref>
 
== افتخارات ==
رضا سیدحسینی مترجم پیش‌کسوت در سال ۱۳۸۰ عنوان [[چهره‌های ماندگار|چهره ماندگار]] را به خود اختصاص داد.<ref>{{یادکرد وب |url=http://www.iranelites.com/news/item/11-%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%85%DB%8C-%D8%A8%D8%B1%DA%AF%D8%B2%DB%8C%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%86-%D9%87%D8%B4%D8%AA-%D8%AF%D9%88%D8%B1%D9%87-%D9%87%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%B4-%DA%86%D9%87%D8%B1%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D8%B1 |title=نخبگان ماندگار |accessdate=۲ فوریه ۲۰۱۵ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150203015700/http://www.iranelites.com/news/item/11-%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%85%DB%8C-%D8%A8%D8%B1%DA%AF%D8%B2%DB%8C%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%86-%D9%87%D8%B4%D8%AA-%D8%AF%D9%88%D8%B1%D9%87-%D9%87%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%B4-%DA%86%D9%87%D8%B1%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D8%B1 |archivedate=۳ فوریه ۲۰۱۵ |dead-url=yes }}</ref>
 
نشان شوالیه پالم آکادمیک فرانسه در سال ۲۰۰۰ نیز از جوایز جهانی این مترجم در حوزه ادبیات می‌باشد.<ref>رادیو زمانه ۱۱ اردیبهشت ۱۳۸۸</ref> از دیگر ایرانیانی که پس از سیدحسینی این نشان را دریافت کرده‌اند می‌توان [[محمدعلی سپانلو]] و [[احمد کامیابی مسک]] را نام برد.
 
== درگذشت ==
رضا سیدحسینی، مترجم و پژوهشگر ادبی پس از تحمل یک دوره طولانی بیماری، در سن ۸۲ سالگی در بیمارستان ایران‌مهر تهران درگذشت. عفونت ریه علت مرگ این مترجم اعلام شده‌است. وی از ۱۶ فروردین به علت ضعف عمومی و عفونت شدید ریه در بخش مراقبت‌های ویژه بیمارستان ایران‌مهر تهران بستری بود و چند بار به حالت اغما فرورفت.<ref>[http://www.ibna.ir/vdcaiwne.49noe15kk4.html خبرگزاری کتاب ایران (IBNA) - رضا سیدحسینی درگذشت<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]</ref>
 
== پانویس ==