احمد خاتمی (استاد دانشگاه): تفاوت میان نسخه‌ها

=== ادبیات فارسی و علم کلام ===

احمد خاتمی بر آن است که —فارغ از ارزش‌گذاری— بخش مهمی از میراث ادبیات فارسی در بافتار معنایی [[علم کلام]] نوشته شده‌است، و بدون درنظرگرفتن این ریشه‌های کلامی و تسلط به علم کلام، فهم ادبیات فارسی غیر ممکنغیرممکن است. خاتمی معتقد است [[عرفان]] و [[فلسفه]] نیز دیگر زمینه‌هایی هستند که بخش‌هایی از ادبیات فارسی بر شالودهٔ آن‌ها شکل گرفته‌است، بااین‌حال، علم کلام در ادبیات فارسی حضور بسیار پررنگ‌تری از دو حوزهٔ دیگر دارد. خاتمی بر آن است که رگه‌هایی از تأثیرات فلسفه بر ادب فارسی را در قرن چهارم و پنجم هجری قمری می‌توان مشاهده کرد، اما از قرن ششم به بعد، کلاً ردپای فلسفهٔ در ادب فارسی دیده نمی‌شود، و این امر به‌دلیل چیرگی متکلمین، به‌ویژه [[اشاعره|کلام اشعری]]، است. خاتمی حتی آثار عرفانی ادب فارسی را نیز تأثیرپذیرفته از علم کلام اسلامی می‌داند. برای نمونه، او [[مثنوی معنوی|مثنوی]] مولوی و آثار عطار را محصول تفکر اشعری می‌داند، و [[سنایی]] را نیز، بر خلاف برخی دیدگاه‌ها که می‌کوشند وی را به تشیع منتسب کنند، دارای رگه‌های اشعری می‌داند. وی ناصرخسرو قبادیانی را نیز تحت تأثیر مستقیم کلام اسماعیلیه می‌داند. خاتمی معتقد است در تحلیل نهایی برجسته‌ترین آثار ادب فارسی را نه متأثر از فلسفه یا عرفان محض، که تأثیرگرفته از کلام بوده‌اند. خاتمی رشد ادبیات کلامی فارسی را در ادامهٔ رشد ادبیات عرفانی از قرن ششم به بعد می‌بیند. او معتقد است رشد ادبیات عرفانی بدون به‌کارگیری دستگاه معنایی علم کلام ممکن نمی‌شد. در نتیجه با رشد ادبیات عرفانی ما شاهد رشد مضامین کلامی در ادب فارسی هستیم. به بیانی دیگر، خاتمی رشد ادب فارسی را محصول رشد تفکرات عرفانی، و رشد تفکران عرفانی را محصول رشد علم کلام می‌داند.<ref>{{یادکرد وب |نام خانوادگی= |نام= |عنوان=گفتگو با دکتر احمد خاتمی (استاد ادبیات فارسی) |نشانی=http://webapp.iranseda.ir/EpgRecordArchive.aspx?VALID=TRUE&epgId=115132793&chid=16 |بازبینی= ۲۶ مهر ۱۳۹۹|اثر= [[رادیو فرهنگ]]|تاریخ= ۶ مهر ۱۳۹۶ |ناشر= نام‌آوران ایران‌زمین |نشانی بایگانی= |تاریخ بایگانی= |کد زبان= fa}}</ref>

=== دورهٔ بازگشت ادبی ===

=== نظریه‌های ادبی غربی و ادب فارسی ===