ویکی‌پدیا

استان چهارمحال و بختیاری: تفاوت میان نسخه‌ها

نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
→ تفاوت قدیمی‌ترتفاوت جدیدتر ←
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
دیداریویکی‌متن
بدون خلاصۀ ویرایش
برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه
جز ویرایش (Alirezaei (Shahraki (بحث) به آخرین تغییری که Rizorius انجام داده بود واگردانده شد
برچسب: واگردانی
خط ۱۳:
| پراکندگی جمعیت = ۵۱٫۶
| شهرستان = ۱۰
| زبان‌ها = [[گویش قشقایی]]،[[گویش بختیاری]]،<ref>{{یادکرد وب |url=http://www.iran.ir/about/city/chahar-mahal-e-bakhtiary#d |title=چهارمحال و بختیاری - www.IRAN.IR<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات --> |accessdate=۲۴ مه ۲۰۱۲ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120522151833/http://www.iran.ir/about/city/chahar-mahal-e-bakhtiary#d |archivedate=۲۲ مه ۲۰۱۲ |dead-url=yes }}</ref><ref>[http://rasekhoon.net/forum/threadshow-143305-1.aspx تالار گفتگوی راسخون - معرفی استان چهارمحال و بختیاری<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]</ref> [[زبان فارسی|فارسی]]، [[ترک قشقایی]]<ref name="name67" /><ref name="name66" />
| نماینده ولی فقیه = [[محمدعلی نکونام]]
| استاندار = [[اقبال عباسی]]
}}
'''استان چهارمحال و بختیاری''' ملقب به '''بام ایران''' یکی از استان‌های کشور [[ایران]] است. مرکز این استان [[شهرکرد]] است.<ref name="زبان مردم استان چهار محال و بختیاری">{{یادکرد وب| نشانی =http://ichto.ir/Default.aspx?tabid=124| عنوان =زبان مردم استان چهار محال و بختیاری| ناشر =اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری| زبان =فارسی| accessdate =۹ ژوئیه ۲۰۱۴| archiveurl =https://web.archive.org/web/20140714183325/http://ichto.ir/Default.aspx?tabid=124| archivedate =۱۴ ژوئیه ۲۰۱۴| dead-url =yes}}</ref>{{سخ}}
این استان با گستره‌ای برابر با ۱۶٬۴۲۱ کیلومتر مربّع یک درصد از کل وسعت ایران، بیست و دومین استان کشور از نظر پهناوری می‌باشد.<ref>{{یادکرد
|کتاب=جغرافیای استان‌شناسی چهارمحال و بختیاری
خط ۲۶:
|سال=1389
|شابک=978-964-05-2014-7}}</ref>
استان چهارمحال و بختیاری از جمله بخش‌های کوهستانی فلات مرکزی ایران محسوب می‌شود و ۳۱ درجه و ۹ دقیقه تا ۳۲درجه و ۳۸ دقیقه عرض شمالی و ۴۹ درجه و ۳۰ دقیقه تا ۵۱ درجه و ۲۶ دقیقه طول شرقی گرینویچ قرار دارد. این استان از شمال و مشرق به [[استان اصفهان،اصفهان]]، از مغرب به [[استان خوزستان]]، از جنوب به [[استان کهگیلویه و بویراحمد]] و از سوی شمال غربی به [[استان لرستان]] محدود می‌شود.<ref>[http://www.irna.ir/View/FullStory/?NewsId=402590 ایرنا]{{پیوند مرده|date=اکتبر ۲۰۱۹ |bot=InternetArchiveBot }}، بازدید: مارس ۲۰۰۹.</ref> زبان‌های [[لری بختیاری]]، فارسی و ترکی [[قشقایی]] در میان ساکنان این استان رایج است. در [[شهرکرد|مرکز استان]]، [[هفشجان]]، [[بروجن]]، [[فرخ شهر]]، [[گندمان]] و برخی دیگر از شهرهای استان به زبان فارسی با لهجه خاص خود صحبت می‌کنند.<ref>{{یادکرد
|کتاب=جغرافیای استان‌شناسی چهارمحال و بختیاری
|نویسنده=شهرام امیدوار
خط ۴۶:
 
== تقسیمات کشوری ==
{{اصلی|فهرست شهرستان‌های استان چهارمحال و بختیاری}}بر پایه آخرین بخش‌بندی سیاسی [[کشور]]، استان چهار محال و بختیاری دارای ۱۰ شهرستان، ۴۳ شهر، ۲۶ بخش و ۵۱ دهستان است. شهرستان‌های این استان عبارتند از: شهرکرد، بروجن، لردگان، فارسان، اردل، کوهرنگ، کیار، بن، سامان و شهرستان [[شهرستان خانمیرزا|خانمیرزا]].
 
=== شهرها و شهرستان‌ها ===
خط ۱۸۰:
|}
 
=== پیشینه در بخش‌بندی کشوری ===
منطقه چهارمحال همواره از بلوکات اصفهان به‌شمار می‌رفته؛ [[مسعود میرزا ظل السلطان]]، در دوسفر پی در پی خود به چهارمحال، آن را بلوکی سرد، بسیار آباد، پر نعمت و پرجمعیت، با چراگاه‌های سبز و خرم و چمنهای زیاد و آب فراوان وصف کرده و افزوده چهارمحال مشهور به هند کوچک است و بهترین بلوک اصفهان پس از لنجان می‌باشد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وبگاه=دانشنامه جهان اسلام|نشانی=http://rch.ac.ir/article/Details/9252|عنوان=چهارمحال و بختیاری|accessdate=20 مه 2017|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170802001645/http://rch.ac.ir/article/Details/9252|archivedate=2 اوت 2017|dead-url=yes}}</ref> چهارمحال و بختیاری تا پیش از سال ۱۳۳۲ خورشیدی در قالب '''شهرستان شهرکرد و بختیاری''' از شهرستان‌های [[استان اصفهان]] به‌شمار می‌آمد. در این سال، [[شهرستان شهرکرد]] از [[استان اصفهان]] جدا و به عنوان فرمانداری مستقل بختیاری و چهارمحال در تقسیمات سیاسی کشور قرار گرفت. در دههٔ ۳۰ با تغییر رویکردهای حکومت در سال ۱۳۳۷ شمسی [[فرمانداری]] مستقل بختیاری و چهارمحال به فرمانداری کل ارتقاء می‌یابد و در گسترهٔ آن فرمانداری‌های تازه [[بروجن]] و نیز بخش‌های نو شوراب و [[گندمان]] ایجاد می‌گردند. در مصوبه سال ۱۳۵۲ [[هیئت وزیران]]، فرمانداری کل چهارمحال و بختیاری به '''استانداری چهارمحال و بختیاری''' ارتقاء یافت.<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://www.ostan-chb.ir/Page/3344/استان%20چهارمحال%20و%20بختیاری| عنوان = استان چهارمحال و بختیاری| تاریخ بازدید = ۲۳ اکتبر ۲۰۱۸| تاریخ = | ناشر = وبگاه استانداری چهارمحال و بختیاری| زبان = فارسی| نشانی بایگانی = https://web.archive.org/web/20181022083635/http://www.ostan-chb.ir/Page/3344/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%20%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D9%85%D8%AD%D8%A7%D9%84%20%D9%88%20%D8%A8%D8%AE%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D8%B1%DB%8C| تاریخ بایگانی = ۲۲ اکتبر ۲۰۱۸| dead-url = yes}}</ref>
 
== دربارهٔ نام استان ==
خط ۲۴۴:
 
=== زبان ===
مردم استان چهار محال و بختیاری به دو قسمت ''چهارمحالی‌ها'' و ''بختیاری''ها تقسیم می‌شوند. چهار محالی‌ها عموماً به زبان فارسی و ترکی و با لهجه خاص خودشان صحبت می‌کنند و بختیاری‌ها هم به گویش [[بختیاری]] که شاخه‌ای از [[زبان لری]] است صحبت می‌کنند. در ٦۵ شهرستان از ١٠۹ شهرستان این استان زبان گویش بختیاری رایج است که این شهرستان‌ها عبارتند از: [[اردل]]، [[کوهرنگ]]، [[فارسان]]، [[لردگان]]، [[خانمیرزا]] و [[کیار]]. در شهرستان‌های شهرکرد، بروجن، سامان وبن لهجه‌های محلی فارسی و ترکی رایج است. به‌طور خاص مردم شهرهای [[شهرکرد]]، [[هفشجان]]، [[بروجن]] و [[فرخ‌شهر]] و برخی دیگر مناطق به زبان فارسی صحبت می‌کنند، لهجه‌های دهکردی، هوشگانی، اورجنی و قهفرخی مخصوص شهروندان این استان می‌باشد که از ریشه [[فارسی پهلوی]] است و در آن لغات ترکی و عربی زیادی وجود ندارد. [[زبان ترکی قشقایی]] نیز بیش از ۱۲ درصد جمعیت ساکنین استان را شامل می‌شود. به‌طور خاص مردم شهرهای [[کیان (شهرکرد)|کیان]]، [[بلداجی]]، [[شهر سامان|سامان]]، [[بن (شهرکرد)|بن]]، [[فرادنبه]] و [[جونقان]] به زبان ترکی صحبت می‌کنند.<ref>{{یادکرد|کتاب=جغرافیای استان‌شناسی چهارمحال و بختیاری|نویسنده=شهرام امیدوار|ناشر =وزات آموزش و پرورش|شهر=تهران|صفحه=ص ۶۵و ۶۶|سال=۱۳۸۹|شابک=978-964-05-2014-7}}</ref> بر پایه تحقیقات پروفسور گرهارد دوئرفر گویش‌های ترکی رایج در چهارمحال در گروه زبانی اوغوزی میانه و جنوبی قراردارد، همچنین زبان ترکی رایج در فرادنبه و شهرکیان، از بکرترین لهجه‌های زبان ترکی در ایران می‌باشد.<ref>{{یادکرد ژورنال|عنوان=İran daki Türk Dilleri|ژورنال=Dil Araştırmaları Dergisi|ناشر=|تاریخ=3 Güz 2008|زبان=Türkçe|شاپا=|doi=|پیوند=http://www.infolla.com/dosyalar/articleextension/635663504132145533_Dil_Arastirmalari_sayi03_Doerfer_99_110.pdf|تاریخ دسترسی=}}</ref>
 
[[زبان ترکی قشقایی]] نیز بیش از ٢٠ درصد جمعیت ساکنین استان را شامل می‌شود. به‌طور خاص مردم شهرهای [[کیان (شهرکرد)|کیان]]، [[بلداجی]]، [[شهر سامان|سامان]]، [[بن (شهرکرد)|بن]]، [[فرادنبه]] و [[جونقان]] به زبان ترکی صحبت می‌کنند.<ref>{{یادکرد|کتاب=جغرافیای استان‌شناسی چهارمحال و بختیاری|نویسنده=شهرام امیدوار|ناشر =وزات آموزش و پرورش|شهر=تهران|صفحه=ص ۶۵و ۶۶|سال=۱۳۸۹|شابک=978-964-05-2014-7}}</ref> بر پایه تحقیقات پروفسور گرهارد دوئرفر گویش‌های ترکی رایج در چهارمحال در گروه زبانی اوغوزی میانه و جنوبی قراردارد، همچنین زبان ترکی رایج در فرادنبه و [[شهرکیان]] ، از بکرترین لهجه‌های زبان ترکی در ایران می‌باشد.<ref>{{یادکرد ژورنال|عنوان=İran daki Türk Dilleri|ژورنال=Dil Araştırmaları Dergisi|ناشر=|تاریخ=3 Güz 2008|زبان=Türkçe|شاپا=|doi=|پیوند=http://www.infolla.com/dosyalar/articleextension/635663504132145533_Dil_Arastirmalari_sayi03_Doerfer_99_110.pdf|تاریخ دسترسی=}}</ref>
 
[[دانشنامه ایرانیکا]] در مقاله زبان لری زبان مردم این استان را از نظر جغرافیایی نیمی [[فارسی]] و نیمی [[لری]] معرفی می‌کند.<ref name="lori-language-ii">{{یادکرد وب|نویسنده=|نشانی=http://www.iranicaonline.org/articles/lori-language-ii|عنوان=Eric Anonby, LORI LANGUAGE ii. Sociolinguistic Status of Lori|ناشر=[[دانشنامه ایرانیکا]]|تاریخ=|تاریخ بازدید=۶ دسامبر ۲۰۱۴|زبان=انگلیسی|نشانی بایگانی=http://archive.is9qlsc|تاریخ بایگانی=۱۱ سپتامبر ۲۰۱۴|کد زبان=|وبگاه=}}</ref> وبگاه [[میراث فرهنگی]] و گردشگری استان چهارمحال و بختیاری زبان لری بختیاری را به عنوان زبان عمومی در این استان معرفی می‌کند.<ref name=miraschb>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی = http://www.miraschb.ir/index.php/Introducing_our_province/Anthropology/Languages_dialects.html |عنوان = زبان و گویش |ناشر = وبگاه سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان چهارمحال و بختیاری |تاریخ = |تاریخ بازدید = ۶ دسامبر ۲۰۱۴ |archiveurl = https://web.archive.org/web/20141023195648/http://www.miraschb.ir/index.php/Introducing_our_province/Anthropology/Languages_dialects.html |archivedate = ۲۳ اکتبر ۲۰۱۴ |dead-url = yes }}</ref> [[دانشنامه جهان اسلام]] گویش مردم این استان را فارسی با [[گویش بختیاری]] معرفی می‌کند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = http://www.encyclopaediaislamica.com/madkhal2.php?sid=5608 |عنوان =چهارمحال و بختیاری | ناشر =[[دانشنامه جهان اسلام]] |تاریخ = |تاریخ بازدید = ۸ دسامبر ۲۰۱۴}}</ref> در برخی شهرستان‌های این استان مانند شهرکرد و بروجن لری جای خود را به فارسی داده‌است.<ref name="miraschb" /> برخی منابع نیز گویش ساکنان این استان را فارسی، [[ترکی قشقائی]] و گویش بختیاری معرفی می‌کنند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = http://www.shahrekordpl.ir/Portal/Home/Default.aspx?CategoryID=7614da71-e262-4e62-aebf-3a03aaeda1fd |عنوان =سرزمین آب و آفتاب، بام بلند ایران زمین | ناشر =وبگاه نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور |تاریخ = |تاریخ بازدید = ۶ دسامبر ۲۰۱۴}}</ref>
سطر ۲۵۷ ⟵ ۲۵۵:
! نام شهرستان!!شهر/روستا!! زبان
|-
| rowspan="97" | [[شهرستان شهرکرد]]
| [[شهرکرد]]||فارسی لهجه دهکردی
|-
سطر ۲۶۸ ⟵ ۲۶۶:
| [[نافچ]]||فارسی
|-
| [[سورشجان]] || [[گویش بختیاری|لری بختیاری]]
|-
| [[کیان (شهرکرد)|کیان]]||[[زبان ترکی قشقایی|ترکی قشقایی]]
|-
|rowspan="2"|[[شهرستان بن]]▼
| [[سودجان]]||ترکی قشقایی
|-▼
| [[طاقانک]]||ترکی قشقایی
|-▼
▲|rowspan="2"|[[شهرستان بن]]
|بن
|[[ترکی قشقایی]]
|-
|rowspan="2"|[[شهرستان سامان]]▼
| [[یانچشمه]]||ترکی قشقایی
|-
▲|rowspan="2"|[[شهرستان سامان]]
|سامان
|[[ترکی قشقایی]]
|-
| [[هوره]]||ترکی قشقایی
|-
| rowspan="6" | [[شهرستان بروجن]]
سطر ۲۹۵ ⟵ ۲۸۵:
| [[سفیددشت]]||[[زبان ترکی قشقایی|ترکی قشقایی]]
|-
| [[نقنه]]|| [[ترکی قشقایی]]فارسی
|-
| [[گندمان]]|| فارسی
|-
| [[بلداجی]]||ترکی قشقایی
|ترکی
|-
| rowspan="46" | [[شهرستان اردل]]
| [[اردل]]|| [[گویش بختیاری|لری بختیاری]]
|-
| [[ناغان]]|| [[گویش بختیاری|لری بختیاری]]
▲|-
| [[دوپلان]] || [[گویش بختیاری|لری بختیاری]]
|-
|[[کاج (اردل)|کاج]]
سطر ۳۱۰ ⟵ ۳۰۳:
|-
| [[دشتک (اردل)|دشتک]] || [[گویش بختیاری|لری بختیاری]]
▲|-
| [[سرپیر (اردل)|سرپیر]] || [[گویش بختیاری|لری بختیاری]]
|-
| rowspan="3"| [[شهرستان فارسان]]
| [[فارسان]]|| [[گویش بختیاری|لری بختیاری]]
|-
| [[جونقان]]||[[گویش بختیاری|لری بختیاری]] و [[ترکی قشقایی]]
|-
| [[باباحیدر]]||[[لری بختیاری]]
|-
| [[شهرستان کوهرنگ]] || [[کوهرنگ]]|| [[گویش بختیاری|لری بختیاری]]
سطر ۳۴۵ ⟵ ۳۴۰:
;چهارمحال
[[پرونده:تپه اسکندری هفشجان.JPG|بندانگشتی|تپه باستانی اسکندری [[هفشجان]] اولین و بزرگترین اثر تاریخی ملی استان چهارمحال و بختیاری|241x241px]]
منطقه چهارمحال دارای پیشنه‌ای کهن است. براساس سفالینه‌ها و ابزارهای سنگی ابتدایی کشف شده بروی [[تپه‌های باستانی]] و آثار کهن تاریخی شهر [[هفشجان]]، قدمت این استان به هزاره هفتم [[قبل از میلاد]] بر می‌گردد و بیانگر پیشینه ۹۰۰۰ ساله چهارمحال و بختیاری است. دیگر تپه‌های باستانی حوزه چهارمحال همچون در شهر [[کیان (شهرکرد)|کیان]] نیز به صورت دهکده‌هایی کوچک در پیش از تاریخ در دامنه دشت‌های استان قرار داشته‌اند.<ref>{{یادکرد
 
تپه‌های باستانی حوزه چهارمحال همچون [[گورگای تپه (تپه شهر کهنه)|گورگای تپه(تپه شهر کهنه)]] با قدمت ٧٠٠٠ساله و نیز [[تپه سراب (گنبدک)|تپه سراب(گنبدک)]] با قدمت ١٠٠٠٠ساله به عنوان قدیمی ترین سکوتگاه بشر در استان در [[کیان (شهرکرد)|شهرکیان]] به صورت دهکده‌هایی کوچک در پیش از تاریخ در دامنه دشت‌های استان قرار داشته‌اند.<ref>
|کتاب=شیوه ظهور زندگی در ارتفاعات استان چهارمحال و بختیاری
|نویسنده=آلن زاگارل آلمانی
سطر ۳۵۳ ⟵ ۳۴۶:
|شهر=تهران
|صفحه=ص 202
|سال=1386 خورشیدی
<ref>{{Cite book|title = سیمای میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان چهارمحال و بختیاری|last = آخوندی|first = اردشیر|publisher = سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان چهارمحال و بختیاری|year = 1385 خورشیدی|isbn = |location = تهران|pages = 120}}</ref>
|شناسه افزوده=1133917}}</ref>
 
با شروع دوره مس و سنگ یعنی ۵ تا ۷ هزار سال پیش عملاً انسان‌های ساکن در منطقه چهارمحال مشغول به کار کشاورزی گردیده و به تولید مواد غذایی پرداختند. از ۵۰۰۰ سال قبل چون دیگر مناطق، دوران نگارش یا دوران تاریخی آغاز می‌شود. در این رابطه کشف نمونه‌های سفال لب واریخته ارتباط این منطقه را با مناطق خوزستان و بین‌النهرین و آغاز نگارش در استان را مورد تأیید قرار می‌دهد.<ref>{{Cite book|title = سیمای میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان چهارمحال و بختیاری|last = آخوندی|first = اردشیر|publisher = سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان چهارمحال و بختیاری|year = 1385 خورشیدی|isbn = |location = تهران|pages = 120}}</ref>
 
;بختیاری
سطر ۳۶۴ ⟵ ۳۶۰:
 
== اقتصاد ==
هرچند استان چهار محال و بختیاری در زمینه کشاورزی، باغداری و دام‌داری در سطح کشور مطرح تر است اما در صنعت هم در این استان از رونق خوبی برخوردار نیستاست.
 
[[گز]] ، [[پولکی]] ،و [[نبات]] و [[فراورده های لبنی]] از سوغاتی‌های این استان می‌باشد.
 
=== کشاورزی ===
سطر ۵۷۷ ⟵ ۵۷۳:
 
=== رود ارمند ===
[[رودخانه ارمند]] در [[ارمند]] [[روستای ارمند|،]]، [[شهرستان لردگان]] نیز از نقاط دیدنی این استان است.این رودخانه یکی از مهم‌ترین سایتهای رفتینگ در سطح کشور بوده و سالانه بسیاری از ورزش دوستان جهت انجام ورزش مهیج رفتینگ به این رودخانه مراجعه می‌کنند این رودخانه در نهایت به سد کارون 4 می‌رسد و پس از ملحق شدن به رودخانه بازفت روانه دشت‌های خوزستان می‌شوند.{{مدرک}}
 
== جستارهای وابسته ==
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/wiki/استان_چهارمحال_و_بختیاری»