استان چهارمحال و بختیاری: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
بدون خلاصۀ ویرایش
برچسب‌ها: برگردانده‌شده ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه
جز ویرایش (Alirezaei (Shahraki (بحث) به آخرین تغییری که هفشجانی انجام داده بود واگردانده شد
برچسب: واگردانی
خط ۴۶:
 
== تقسیمات کشوری ==
{{اصلی|فهرست شهرستان‌های استان چهارمحال و بختیاری}}بر پایه آخرین بخش‌بندی سیاسی [[کشور]]، استان چهار محال و بختیاری دارای ۱۰ شهرستان، ۴۳ شهر، ۲۶ بخش و ۵۱ دهستان است. شهرستان‌های این استان عبارتند از: شهرکرد، بروجن، لردگان، فارسان، اردل، کوهرنگ، کیار، بن، سامان و شهرستان [[شهرستان خانمیرزا|خانمیرزا]].
 
=== شهرها و شهرستان‌ها ===
خط ۷۵:
|-
|[[فرخشهر]]
|[[فرخشهرفرخ شهر]]
|
|-
خط ۱۸۷:
نام چهارمحال و بختیاری اشاره به دو بخش '''منطقه چهارمحال''' و '''منطقه بختیاری''' دارد. ''چهارمحال'' بخشی روستانشین میان [[اصفهان]] و منطقه ایل‌نشین [[بختیاری]] بود. محال جمع مکسر واژه محل به معنی جا و مکان است و چهار محال یعنی چهار ناحیه که عبارت بودند از: لار، کیار، میزدج و گندمان. در بخش‌بندی کنونی استان، لار در [[شهرستان شهرکرد]]، [[شهرستان سامان]] و [[شهرستان بن]]، میزدج در [[شهرستان فارسان]]، کیار در [[شهرستان کیار]] و گندمان در [[شهرستان بروجن]] قرار می‌گیرد. منطقه بختیاری نیز که از دیر باز کوچ گاه ایل بزرگ بختیاری بوده و هست، هم‌اکنون دربردارنده شهرستان‌های [[کوهرنگ]]، [[اردل]] و [[لردگان]] و [[بخش ناغان]] [[شهرستان کیار]] می‌باشد.
 
[[هفشجان]] مرکز پیشین چهارمحال تا پایان عصر صفوی، [[کیان (شهرکرد)|کیان]] مرکز چهارمحال در [[دوره افشاریه]]، [[چالشتر]] مرکز چهارمحال در دوره زندیه و در میانه قاجاریه و [[شهرکرد]] یا دهکرد پیشین مرکز استان از دوره پهلوی و به‌طور رسمی از سال ۱۳۵۲ مرکز استان بختیاری و چهارمحال می‌باشد. منطقه بختیاری استان چهارمحال و بختیاری نیز در واقع بخش گرمسیری ایل [[بختیاری]] است که بیشتر کوچ رو هستند.<ref>روند دگرگونی تقسیمات کشوری، ۱۳۷۰، ص ۲۰</ref>
[[شهرکیان]] مرکز چهارمحال در [[دوره افشاریه]] بوده است.
 
[[چالشتر]] مرکز چهارمحال در دوره زندیه و در میانه قاجاریه و [[شهرکرد]] یا دهکرد پیشین مرکز استان از دوره پهلوی و به‌طور رسمی از سال ۱۳۵۲ مرکز استان بختیاری و چهارمحال می‌باشد. منطقه بختیاری استان چهارمحال و بختیاری نیز در واقع بخش گرمسیری ایل [[بختیاری]] است که بیشتر کوچ رو هستند.<ref>روند دگرگونی تقسیمات کشوری، ۱۳۷۰، ص ۲۰</ref>
[[پرونده:استان چهارمحال و بختیاری.jpg|بندانگشتی|تقسیم‌بندی استان چهارمحال و بختیاری به دو منطقه '''چهارمحال''' و منطقه '''بختیاری'''/قسمت آبی: چهارمحال و قسمت قرمز: بختیاری|وسط|336x336پیکسل]]
 
سطر ۲۴۶ ⟵ ۲۴۴:
 
=== زبان ===
مردم استان چهار محال و بختیاری به دو قسمت ''چهارمحالی‌ها'' و ''بختیاری''ها تقسیم می‌شوند. چهار محالی‌ها عموماً به زبان ترکیفارسی [[قشقایی]]و ترکی و با لهجه خاص خودشان صحبت می‌کنند و بختیاری‌ها هم به گویش [[بختیاری]] که شاخه‌ای از [[زبان لری]] است صحبت می‌کنند. در ۵ شهرستان از ۹ شهرستان این استان زبان گویش بختیاری رایج است که این شهرستان‌ها عبارتند از: [[اردل]]، [[کوهرنگ]]، [[فارسان]]، [[لردگان]] و [[کیار]]. در شهرستان‌های شهرکرد، بروجن، سامان وبن لهجه‌های محلی فارسی و ترکی رایج است. به‌طور خاص مردم شهرهای [[شهرکرد]]، [[هفشجان]]، [[بروجن]] و [[فرخ‌شهر]] و برخی دیگر مناطق به زبان فارسی صحبت می‌کنند، لهجه‌های دهکردی، هوشگانی، اورجنی و قهفرخی مخصوص شهروندان این استان می‌باشد که از ریشه [[فارسی پهلوی]] است و در آن لغات ترکی و عربی زیادی وجود ندارد. [[زبان ترکی قشقایی]] نیز بیش از ٢٠۱۲ درصد جمعیت ساکنین استان را شامل می‌شود. به‌طور خاص مردم شهرهای [[کیان (شهرکرد)|کیان]]، [[بلداجی]]، [[شهر سامان|سامان]]، [[بن (شهرکرد)|بن]]، [[فرادنبه]] و [[جونقان]] به زبان ترکی صحبت می‌کنند.<ref>{{یادکرد|کتاب=جغرافیای استان‌شناسی چهارمحال و بختیاری|نویسنده=شهرام امیدوار|ناشر =وزات آموزش و پرورش|شهر=تهران|صفحه=ص ۶۵و ۶۶|سال=۱۳۸۹|شابک=978-964-05-2014-7}}</ref> بر پایه تحقیقات پروفسور گرهارد دوئرفر گویش‌های ترکی رایج در چهارمحال در گروه زبانی اوغوزی میانه و جنوبی قراردارد، همچنین زبان ترکی رایج در فرادنبه و [[شهرکیان]] ،شهرکیان، از بکرترین لهجه‌های زبان ترکی در ایران می‌باشد.<ref>{{یادکرد ژورنال|عنوان=İran daki Türk Dilleri|ژورنال=Dil Araştırmaları Dergisi|ناشر=|تاریخ=3 Güz 2008|زبان=Türkçe|شاپا=|doi=|پیوند=http://www.infolla.com/dosyalar/articleextension/635663504132145533_Dil_Arastirmalari_sayi03_Doerfer_99_110.pdf|تاریخ دسترسی=}}</ref>
 
[[دانشنامه ایرانیکا]] در مقاله زبان لری زبان مردم این استان را از نظر جغرافیایی نیمی [[فارسی]] و نیمی [[لری]] معرفی می‌کند.<ref name="lori-language-ii">{{یادکرد وب|نویسنده=|نشانی=http://www.iranicaonline.org/articles/lori-language-ii|عنوان=Eric Anonby, LORI LANGUAGE ii. Sociolinguistic Status of Lori|ناشر=[[دانشنامه ایرانیکا]]|تاریخ=|تاریخ بازدید=۶ دسامبر ۲۰۱۴|زبان=انگلیسی|نشانی بایگانی=http://archive.is9qlsc|تاریخ بایگانی=۱۱ سپتامبر ۲۰۱۴|کد زبان=|وبگاه=}}</ref> وبگاه [[میراث فرهنگی]] و گردشگری استان چهارمحال و بختیاری زبان لری بختیاری را به عنوان زبان عمومی در این استان معرفی می‌کند.<ref name=miraschb>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی = http://www.miraschb.ir/index.php/Introducing_our_province/Anthropology/Languages_dialects.html |عنوان = زبان و گویش |ناشر = وبگاه سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان چهارمحال و بختیاری |تاریخ = |تاریخ بازدید = ۶ دسامبر ۲۰۱۴ |archiveurl = https://web.archive.org/web/20141023195648/http://www.miraschb.ir/index.php/Introducing_our_province/Anthropology/Languages_dialects.html |archivedate = ۲۳ اکتبر ۲۰۱۴ |dead-url = yes }}</ref> [[دانشنامه جهان اسلام]] گویش مردم این استان را فارسی با [[گویش بختیاری]] معرفی می‌کند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = http://www.encyclopaediaislamica.com/madkhal2.php?sid=5608 |عنوان =چهارمحال و بختیاری | ناشر =[[دانشنامه جهان اسلام]] |تاریخ = |تاریخ بازدید = ۸ دسامبر ۲۰۱۴}}</ref> در برخی شهرستان‌های این استان مانند شهرکرد و بروجن لری جای خود را به فارسی داده‌است.<ref name="miraschb" /> برخی منابع نیز گویش ساکنان این استان را فارسی، [[ترکی قشقائی]] و گویش بختیاری معرفی می‌کنند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = http://www.shahrekordpl.ir/Portal/Home/Default.aspx?CategoryID=7614da71-e262-4e62-aebf-3a03aaeda1fd |عنوان =سرزمین آب و آفتاب، بام بلند ایران زمین | ناشر =وبگاه نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور |تاریخ = |تاریخ بازدید = ۶ دسامبر ۲۰۱۴}}</ref>
 
[[ارمنیان|ارامنه]]: نواحی شرقی استان چهار محال و بختیاری شامل شهرستان‌های شهرکرد و بروجن از دیرباز سکونت گاه گروه‌هایی از ارامنه بوده‌است. هر چند در دهه‌های اخیر تعداد بسیاری از [[ارمنیان|ارامنه]] چهار محال و بختیاری به [[اصفهان]] مهاجرت کردند. روستاها [[ارمنیان|ارامنه]]‌نشین چهار محال عبارت بودند از تشنیز، واستیگان، گیشنیگان، احمدآباد، [[شلمزار]]، قلعه کشیش، لیواسیان، ده ارمنی،سیرک و غیره.<ref>ارامنه و فرش‌های ارمنی باف ایران، وبگاه آفتاب http://www.aftabir.com/art/handicrafts/rugweaving/iranian-carpet_armenian.php</ref>{{سخ}}در جدول زیر نام شهر و روستای‌های مختلف استان و [[زبان گفتاری]] مردم آن مشخص شده‌است.<ref>{{یادکرد|کتاب=جغرافیای استان‌شناسی چهارمحال و بختیاری|نویسنده=شهرام امیدوار|ناشر =وزات آموزش و پرورش|شهر=تهران|صفحه=ص ۶۵ و ۶۶|سال=۱۳۸۹ |شابک=978-964-05-2014-7}}</ref>
سطر ۲۸۷ ⟵ ۲۸۵:
| [[سفیددشت]]||[[زبان ترکی قشقایی|ترکی قشقایی]]
|-
| [[نقنه]]||ترکی قشقاییفارسی
|-
| [[گندمان]]|| فارسی
سطر ۲۹۸ ⟵ ۲۹۶:
|-
| [[ناغان]]|| [[گویش بختیاری|لری بختیاری]]
|-
| [[دوپلان]] || [[گویش بختیاری|لری بختیاری]]
|-
|[[کاج (اردل)|کاج]]
خط ۳۰۳:
|-
| [[دشتک (اردل)|دشتک]] || [[گویش بختیاری|لری بختیاری]]
|-
| [[سرپیر (اردل)|سرپیر]] || [[گویش بختیاری|لری بختیاری]]
|-
| rowspan="3"| [[شهرستان فارسان]]
| [[فارسان]]|| [[گویش بختیاری|لری بختیاری]]
|-
| [[جونقان]]||[[گویش بختیاری|لری بختیاری]] و [[ترکی قشقایی]]
|-
| [[باباحیدر]]||[[لری بختیاری]]
سطر ۳۳۷ ⟵ ۳۳۹:
== تاریخ ==
;چهارمحال
[[پرونده:تپه اسکندری هفشجان.JPG|بندانگشتی|تپه باستانی اسکندری [[هفشجان]] اولین و بزرگترین اثر تاریخی ملی استان چهارمحال و بختیاری|241x241px]]
منطقه چهارمحال دارای پیشنه‌ای کهن است. براساس سفالینه‌ها و ابزارهای سنگی ابتدایی کشف شده بروی [[تپه‌های باستانی]] و آثار کهن تاریخی شهر [[هفشجان ]]، قدمت این استان به هزاره هفتم [[قبل از میلاد]] بر می‌گردد و بیانگر پیشینه ۹۰۰۰ ساله چهارمحال و بختیاری است. دیگر تپه‌های باستانی حوزه چهارمحال همچون در شهر [[کیان (شهرکرد)|کیان]] نیز به صورت دهکده‌هایی کوچک در پیش از تاریخ در دامنه دشت‌های استان قرار داشته‌اند.<ref>{{یادکرد
 
 
;'''شهرکیان (قدیمی ترین سکونتگاه بشر در استان)'''
 
تپه‌های باستانی حوزه چهارمحال همچون [[گورگای تپه (تپه شهر کهنه)|گوگای تپه(تپه شهر کهنه)]] با قدمت ٧٠٠٠ ساله و [[تپه سراب (گنبدک)|تپه سراب(گنبدک)]] با قدمت ١٠٠٠٠ساله در [[کیان (شهرکرد)|شهرکیان]] نیز به صورت دهکده‌هایی کوچک در پیش از تاریخ در دامنه دشت‌های استان قرار داشته‌اند.<ref>{{یادکرد
|کتاب=شیوه ظهور زندگی در ارتفاعات استان چهارمحال و بختیاری
|نویسنده=آلن زاگارل آلمانی
سطر ۳۷۴ ⟵ ۳۷۱:
<div class="reflist references-small references-column-count references-column-count-3" style="{{column-count|3}}">
* فولادشهرکرد
* مالت‌سازی هفشجان
* قند هفشجان
* خمیر مایه ناغان
* گچ فارسان<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|نشانی=http://www.farsangach.com/index.php|عنوان=وبسایت کارخانه گچ فارسان|ناشر=|تاریخ=|تاریخ بازبینی=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140902095416/http://www.farsangach.com/index.php|archivedate=۲ سپتامبر ۲۰۱۴|dead-url=yes}}</ref>
* آرد چلیچه
* فولاد فرخشهرفرخ شهر
* فولاد بروجن
* ورق خودرو چهارمحال
* بروجن خودرو
* [[لوازم خانگی]] برفاب شهرکرد
* سیمان شهرکرد
* سیمان لردگان
* گچ لردگان (سردشت)
* پتروشیمی لردگان
* گاز کربنیک شهرکرد
* نساجی حجاب شهرکیانشهرکرد
* پنیر سازی شهرکیان
* ریسندگی بروجن
* لبنیاتصنایع پاکشیر و لبنی شهرکرد
* نهان گل بروجن
* ظریف مصور بروجن
سطر ۴۵۵ ⟵ ۴۵۳:
|-
!۱۰
| [[جهان‌بین (کوه)|جهان بین]]||۳۳۴۲
| ریگ||٣٥٤٨
|-
!11
!١١
|ریگ
|جهان بین
|3548
|٣٣٤٢
|}