[[پرونده:Textile0001.jpg|بندانگشتی|200px|نشان سیمرغ بر پارچه ابریشمی منجوق دوزی شده در دودمان [[ساسانیان]]]]
[[پرونده:Sassanid silver plate by Nickmard Khoey.jpg|بندانگشتی|200px|نشان ایرانی سیمرغ ساخته شده در ۱۶۳۴ سال پیش در دودمان [[ساسانیان]]]]
[[پرونده:Medrese Divan-begi.jpg|بندانگشتی|200px|نقش دو سیمرغ سردر مدرسه دیوان بیگی بخارا]]
'''سیمُرغ''' نام یک پرنده اسطوره‌ای-افسانه‌ای ایرانی است. شاید بتوان سیمرغ را از مهم‌ترین موجودات در ادب پارسی برشمرد. دانشمندان زیادی از دیرباز به این پرنده در اساطیر ایرانی و شباهتهای آن با مرغان دیگری همچون شاهین، گرودای هندی، وارغن، کرشیفت، امرو و کمروی اوستایی، چمروش و کَمَک در ادبیات پهلوی، عنقای عربی، [[هما (اسطوره)|هما]] و [[ققنوس]] در ادب پارسی، فونیکس یونانی، انزوی اکدی، و سیرنگ در ادبیات عامیانه پرداخته‌اند.
او نقش مهمی در داستان‌های ''[[شاهنامه]]'' دارد. کُنام (آشیانه) او کوه اسطوره‌ای [[کوه قاف|قاف]] است. دانا و خردمند است و به رازهای نهان آگاهی دارد. زال را می‌پرورد و همواره او را زیر بال خویش پشتیبانی می‌کند. به [[رستم]] در نبرد با [[اسفندیار]][[روئین‌تنی|رویین‌تن]] یاری می‌رساند. جز در ''شاهنامه'' دیگر شاعران پارسیگوی نیز سیمرغ را چهرهٔ داستان خود قرار داده‌اند. از جمله ''[[منطق الطیر]]''، [[عطار نیشابوری]] نیز از آن دسته‌اند.
== ریشه نام سیمرغ ==
نام سیمرغ از دو کلمه‌ی marɘγo.saena تشکیل شده که بخش اول ( marɘγo ) به مرغ و بخش دوم ( saena ) به سی تبدیل شده که قاعده‌ی قلب آنرا به شکل سیمرغ در آورده است.
