پتکانه: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
جزبدون خلاصۀ ویرایش
Oloumej (بحث | مشارکت‌ها)
اصلاح سجاوندی
خط ۷:
== پیشینه شکل‌گیری ==
یکی از مسایل مهم ساختمانی در [[تاریخ معماری]] جهان انتقال سطح [[مربع]] به دایره در فضا بوده‌است. این مسئله برای اولین بار به دست [[معمار]]ان ایرانی حل شد. زمان اختراع این گوشه‌سازی را متعلق به اواخر دوره [[اشکانی]] می‌دانند که در [[دوره ساسانی]] و به ویژه در دورات اسلامی تکامل می‌یابد. معماران ایرانی عصر اشکانی، برای نخستین بار دنبال راه [[حل مسئله]] ی قرارگیری دایره‌ی [[گنبد]] بر روی مربع بشن بودند. اولین راه حل‌ها استفاده از روش پیش آمدن (پتکین) بود. در معماری [[ساسانی]] جهت تبدیل زمینه مربع به هشت ضلعی راه حل‌های متکامل تری جایگزین شد و چندین فن گوشه‌سازی مختلف مانند [[فیلپوش]] و [[سکنج]] به کار رفت.
در این میان، به نظر می‌رسد، آنچه می‌توان زمینهٔ ایجاد پتکانه باشد، گوشه‌سازی سازی سکنج است «سکنج متشکل از دو تاق اریب است که همدیگر را در یک نقطه [ و به عبارت دقیقتر به در یک خط] قطع کرده باشند… تقاطع دو تاق، این نوع گوشه‌سازی را به وجود می‌آورند» حاصل تقاطع این دو تاق به وجود آمدن تاقچه‌های مثلثی منحنی در فضا است که تاسه نام دارد. توسعه و تکامل گوشه‌سازی سکنج و تاسه‌های آن در دوره‌های بعدی، می‌تواند به عنوان پایه و مدولی جهت ایجاد پتکانه محسوب می‌گردد.
گوشه‌سازی انجام شده در بنای مقبرهٔ [[امیر اسماعیل سامانی]]، از نخستین نمونه‌هایی است که آموزه‌هایی ساسانی را با استفاده از ایجاد باریکه تاق توسعه می‌دهند. در این جا هنوز باریکه تاق باربر نمایان است و سطوح بین آن با تاسه پر شده‌است. این نمونه را می‌توان اولین گام جهت شکل‌گیری پتکانه دانست.