'''پایگاه داده''' {{به اختصار|پادا}}،<ref>{{یادکرد فرهنگستان | مصوب= پایگاه داده، به اختصار: پادا | مصوب مترادف = دادگان | بیگانه=database, DB | بیگانه در فارسی= دیتابیس | حوزه=رایانه و فنّاوری اطلاعات | دفتر= پانزدهم | بخش= فارسی | سرواژه=دادگان}}</ref> '''دادگان'''،<ref>{{یادکرد فرهنگستان | مصوب=دادگان | بیگانه=database, DB | بیگانه در فارسی= دیتابیس | حوزه=رایانه و فنّاوری اطلاعات | دفتر=دوم | بخش=فارسی | سرواژه=دادگان}}</ref> '''بانک داده'''، '''بانک اطلاعات'''<ref group="توضیح">همانند ویکی آلمانی: [[w:de:Datenbank]]</ref> {{انگلیسی|Database}} به مجموعه‌ای از [[داده]]ها با ساختار منظم و سامان‌مند گفته می‌شود. معادلات واژگانی دیگری برای دیتابیس مطرح شده‌است مانند: ''بانک اطلاعاتی'' و ''دادِگان''<ref>{{یادکرد فرهنگستان | مصوب=دادگان | بیگانه=database, DB | بیگانه در فارسی= | حوزه=رایانه و فناوری اطلاعات | دفتر=دوم | بخش=فارسی | سرواژه=دادگان}}</ref>
== اصطلاحات و بررسی اجمالی ==
''پایگاه داده'' به مجموعه‌ای از داده‌های مرتبط، ساختار مند یا سازمان‌یافته گفته می‌شود که دسترسی به این اطلاعات معمولاً از طریق ''سیستم مدیریت پایگاه داده''{{efn| Data Base Management System}} یا (DBMS) صورت می‌گیرد. ''سیستم مدیریت پایگاه داده'' متشکل از مجموعهٔ یکپارچه از نرم‌افزارهای رایانه‌ای است که به کاربران اجازه می‌دهد تا با یک یا چند پایگاه داده ارتباط یافته و به اطلاعات موجود در پایگاه داده دسترسی یابند؛ هرچند که این دسترسی کامل بوده یا در صورت وجود محدودیت به بخشی از اطلاعات دسترسی پیدا کنند. DBMS عملکردهای مختلفی را برای ورود{{efn| Entry}}، ذخیره‌سازی{{efn|Storage}} و بازیابی{{efn|Retrieval}} مقادیر زیادی از اطلاعات فراهم و راه‌های متنوعی برای مدیریت چگونگی سازمان یابی اطلاعات ارائه می‌کند. از آنجا که بین ''پایگاه داده'' و ''سیستم مدیریت پایگاه داده'' قرابت بسیاری وجود دارد بعضی اوقات اصطلاح پایگاه داده برای اشاره به هر دو بکار می‌رود.
خارج از دنیای [[فناوری اطلاعات]] حرفه‌ای، پایگاه داده مدتی است که اغلب برای اشاره به هر مجموعه‌ای از داده‌های مرتبط (مانند یک [[صفحه گسترده]] یا یک کارت شاخص) استفاده می‌شود. در این مقاله تنها با پایگاه داده‌ای که در آن اندازه و شرایط ضروری استفاده از [[سیستم مدیریت پایگاه داده]] مهم است سروکار داریم.
موجودیت دی.بی.ام.اس. عملکردهای مختلفی را برای مدیریت یک پایگاه داده در اختیار قرار می‌دهد؛ و داده‌های موجود در پایگاه که می‌توانند طبقه‌بندی{{efn|Classified}} شوند به چهار دسته اصلی عملیاتی دسته‌بندی می‌شوند:
* '''تعریف داده‌ها''': ایجاد، اصلاح و حذف تعاریفی که سازمان یک داده با آن تعریف می‌شود.
* '''به روزرسانی''': درج، اصلاح و حذف داده‌های واقعی.
* '''بازیابی''': ارائه اطلاعات در یک قالب به‌طوری که به‌طور مستقیم قابل استفاده یا قابل پردازش برای برنامه‌های کاربردی دیگر باشد. داده‌های بازیابی شده ممکن است در یک قالب که اساساً همانند آن چیزی که در پایگاه داده ذخیره شده‌است ساخته شود یا در قالب جدیدی ناشی از تغییر و ترکیب اطلاعات موجود در پایگاه به وجود آید.
* '''مدیریت''': ثبت نام و نظارت بر کاربران، اجرای [[امنیت داده‌ها]]، نظارت بر عملکرد، حفظ تمامیت داده‌ها، خرید و فروش با کنترل همزمانی، و دوره [[نقاهت]] بعد اطلاعات است که توسط برخی از حوادث مانند خطای غیرمنتظره سیستم به وجود آید.
هم پایگاه داده و همDBMS مطابق با اصول مدل پایگاه داده خاص است. «سیستم پایگاه داده» اشاره جمعی به مدل پایگاه داده، سیستم مدیریت پایگاه داده، و پایگاه داده‌است. از لحاظ فیزیکی، سرورهای پایگاه داده کامپیوتر اختصاص داده شده‌است به برگزاری پایگاه‌های داده واقعی و اجرا تنها DBMS و نرم‌افزارهای مرتبط است. سرورهای پایگاه داده معمولاً از چند کامپیوتر، با حافظه و دیسک RAID مورد استفاده برای ذخیره‌سازی پایدار است..RAID برای [[بازیابی داده‌ها]] استفاده می‌شود اگر هر کدام از دیسک‌ها و یا. سخت‌افزار [[شتاب‌دهنده]] پایگاه داده، از طریق یک کانال با سرعت بالا به یک یا چند سرویس دهنده متصل شود، در محیط‌های [[پردازش تراکنش]] با حجم زیادی استفاده می‌شوند.. دی.بی.ام. اس در قلب اکثر برنامه‌های کاربردی پایگاه داده یافت می‌شود. دی.بی.ام. اس ممکن است در اطراف یک هسته چند وظیفه سفارشی ساخته شده برای حمایت از شبکه ساخته شده‌است، اما دی.بی.ام.اس. اس مدرن به‌طور معمول در یک [[سیستم عامل]] استاندارد وجود دارد. دی.بی.ام.اس. اس شامل یک بازار اقتصادی قابل توجه برای فروشندگان کامپیوتر و ذخیره‌سازی الزامات DBMS در برنامه‌های توسعه داده‌است. پایگاه داده‌ها و دی.بی.ام.اس. اس را می‌توان با توجه به مدل پایگاه داده (بازدید کنندگان) که آن‌ها را پشتیبانی می‌کند (مانند رابطه یا XML)، نوع (بازدید کنندگان) کامپیوترهایی که آن‌ها را اجرا می‌کند (از یک [[خوشه سرور]] به یک تلفن همراه) طبقه‌بندی کرد.
