محاصره اورشلیم (۱۰۹۹): تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
Add 1 book for تأییدپذیری) #IABot (v2.0.7) (GreenC bot |
Mohamadr za (بحث | مشارکت‌ها) ویرایش پیش زمینه برچسب‌ها: پیوندبیرونی به ویکی‌پدیای فارسی ویرایشگر دیداری |
||
خط ۳۲:
آن‌ها هم‌زمان با فتوحاتشان، دولت‌هایی لاتین و صلیبی مانند پادشاهی اورشلیم، [[کنت‌نشین طرابلس]]، [[شاهزاده‌نشین انطاکیه]] و [[کنت‌نشین ادسا]] را پایه‌ریزی کردند. این برخلاف آرزوهای مذهب شرقی امپراتوری بیزانس محسوب می‌گردید. آنان خواستار بازگردانی سرزمین‌هایی بود که مسلمانان از آنان گرفته‌بودند ولی اکنون بیشترشان به دست لاتین‌های کاتولیک افتاده بود. پس از تصرف اورشلیم بیشتر صلیبیون به خانه‌هایشان بازگشتند که باعث آسیب‌پذیری پادشاهی صلیبی در مقابل مسلمانان در طول [[جنگ صلیبی دوم]] و [[جنگ صلیبی سوم|سوم]] گردید.
== پیش‌زمینه ==
=== نخستین جنگ‌صلیبی ===
پس از [[جنگ ملازگرد]]، [[سلجوقیان]] در سال ۱۰۷۱ م به اوج قدرت خود
[[پرونده:
[[امپراتور بیزانس]]، [[آلکسیوس یکم|اَلکسیوس یکم]]، که نگران پیشروی سلجوقیان به سمت غرب تا نیقیه در پی شکست در [[نبرد ملازگرد]] بود، در مارس ۱۰۹۵ م فرستادگانی را به [[شورای پیاچنزا|شورای پیاچِنزا]] فرستاد، تا علیه ترکان از پاپ درخواست یاری نماید. پاپ اوربان دوم شاید به امیدِ از بین رفتن [[جدایش بزرگ|جدایی]] چهل‌ساله بین [[کلیسای ارتدوکس]] و [[کلیسای کاتولیک|کاتولیک]] و برقرار شدن دوبارهٔ وحدت دینی در سراسر اروپا، به این درخواست پاسخ مثبت داد.<ref>{{پک|Asbridge|۲۰۰۴|ص=۱۵|ک=The First Crusade: A New History|زبان=en}}</ref> اَلکسیوس و اوربان، پیش از این و در سال ۱۰۸۹ م تماس‌های نزدیکی با یکدیگر برقرار کرده بودند و آشکارا در مورد موضوع یکپارچگی کلیسای مسیحی به گفتگو پرداخته بودند که نشانه‌های قابل توجهی از همکاری میان قسطنطنیه و رُم در سال‌های پیش از آغاز جنگ صلیبی وجود داشته‌است.<ref>{{پک|Frankopan|۲۰۱۲|ص=۱۹–۲۳|ک=The First Crusade: The Call from the East|زبان=en}}</ref> در ژوئیهٔ ۱۰۹۵ م، پاپ به زادگاه خود در فرانسه رفته تا به جمع‌آوری نیرو برای این اردوکشی مشغول شود. اوج سفر او در شورای کِلِرمونت و در ماه نوامبر رخ داد؛ جایی که او موعظه‌ای شورانگیز را برای تعداد زیادی شنونده از طبقهٔ اشراف و روحانیون ایراد کرد.<ref>{{پک|Asbridge|۲۰۰۴|ص=۳۲|ک=The First Crusade: A New History|زبان=en}}</ref> جمعیت مشتاق حاضر پس از سخنرانی و در پاسخ به پاپ، فریاد [[دئوس وولت]] (خدا [این را] می‌خواهد) سردادند.<ref>{{پک|Tyerman|۲۰۰۶|ص=۶۵|ک=God's War: A New History of the Crusades|زبان=en}}</ref> پاپ تاریخ ۱۵ اوت ۱۰۹۶ م، مصادف با روز [[عروج مریم]] را برای عزیمت بسوی نخستین جنگ صلیبی قرار داد.<ref>{{پک|Asbridge|۲۰۰۴|ص=۷۸–۸۲|ک=The First Crusade: A New History|زبان=en}}</ref>
چهار سپاه اصلی از صلیبی‌ها در زمان مشخص شده به‌وسیلهٔ پاپ در اوت ۱۰۹۶ م، اروپا را ترک کردند. آن‌ها مسیرهای مختلفی را به سوی [[قسطنطنیه]] برگزیدند و در بیرون از [[دیوارهای قسطنطنیه|دیوارهای شهر]] و در میان نوامبر ۱۰۹۶ تا آوریل ۱۰۹۷ م گرد هم‌آمدند؛ [[اوگ یکم (کنت ورماندوا)|اوگ ورماندو]] نخستین کسی بود که به آنجا رسید و پس از او گادفری، ریموند و بوهموند نیز از راه رسیدند.<ref>{{پک|Asbridge|۲۰۰۴|ص=۱۰۳–۱۰۵|ک=The First Crusade: A New History|زبان=en}}</ref>
سپاه صلیبی‌ها در طول نیمه نخست سال ۱۰۹۷ م، به آسیای کوچک منتقل شده و اَلکسیوس نیز دو تن از ژنرال‌هایش به نام‌های [[مانوئل بوتومیتس]] و [[تاتیسیوس|تاتِیسیوس]] را نیز برای یاری صلیبی‌ها فرستاد. نخستین هدف لشکرکشی آنان [[نیقیه]] بود. نیقیه که در گذشته شهری مهم در قلمرو فرمانروایی امپراتوری بیزانس محسوب می‌شد، در آن هنگام بدل به پایتخت [[سلجوقیان روم|سلطنت سلجوقی روم]] و فرمانروایی [[قلج ارسلان یکم|قِلِج ارسلان یکم]] گشته بود. او که قدرت این سپاه تازهٔ صلیبی را دست‌کم گرفته‌بود در آن هنگام با رها کردن خانواده و خزانه‌اش در شهر، برای جنگ با [[دانشمندیان]] به آناتولی مرکزی لشکرکشی کرده‌بود.<ref>{{پک|Asbridge|۲۰۰۴|ص=۱۱۷–۱۲۰|ک=The First Crusade: A New History|زبان=en}}</ref>
پیرو این رویداد و به محض ورود صلیبی‌ها به پشت دیوارهای شهر، این شهر در محاصره‌ای نسبتاً طولانی قرار گرفت.<ref>{{پک|Asbridge|۲۰۰۴|ص=۱۲۴–۱۲۶|ک=The First Crusade: A New History|زبان=en}}</ref> در نهایت پادگان تُرک‌های شهر در ۱۸ ژوئن تسلیم شده<ref>{{پک|Asbridge|۲۰۰۴|ص=۱۲۶–۱۳۰|ک=The First Crusade: A New History|زبان=en}}</ref> و شهر در دست نیروهای بیزانسی قرار گرفت، و این رویداد سرچشمهٔ آغاز درگیری‌های صلیبی‌ها و امپراتوری بیزانس گردید. پرچم‌های امپراتوری بیزانس بر دیوارها و برج‌های شهر برافراشته شدند و صلیبی‌ها از غارت شهر و حتی ورود به آن، جز در دسته‌های کوچک و همراه با محافظ منع شدند. گرچه این اتفاق مطابق با سیاست سوگند وفاداری صلیبی‌ها به الکسیوس و امپراتوری روی داده‌بود اما امپراتور با بخشش هدایای خوراکی به سپاه صلیبی‌ها و نیز هدایایی گرانبها از گنجینهٔ قِلِج ارسلان به سران صلیبی، آنان را از خود خشنود کرد.<ref>{{پک|کاشف|۱۳۸۴|ص=۲۳۹–۲۴۰|ک=تاریخ جنگهای صلیبی}}</ref>
[[پرونده:Byzantium_after_the_First_crusade-fa.png|پیوند=https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Byzantium_after_the_First_crusade-fa.png|بندانگشتی|300x300پیکسل|مسیر نخستین جنگ صلیبی از میان آسیا]]
در پایان ماه ژوئن، صلیبی‌ها از میان آناتولی به حرکت‌شان ادامه دادند. آنان توسط تعدادی از سربازان بیزانسی به فرماندهی تاتِیسیوس همراهی می‌شدند، و همچنان به این امید دل بسته بودند که امپراتور الکسیوس، تمام سپاه بیزانس را پس از آنان به‌سوی‌شان خواهد فرستاد. صلیبی‌ها سپاه‌شان را برای کنترل راحت‌تر به دو دسته تقسیم کردند؛ یک گروه به فرماندهی نورمن‌ها، و دیگری به فرماندهی فرانسوی‌ها.<ref>{{پک|Asbridge|۲۰۰۴|ص=۱۳۲–۱۳۴|ک=The First Crusade: A New History|زبان=en}}</ref> دو گروه از پیش تعیین کرده بودند که در [[دورلیوم]] به یکدیگر ملحق شوند، اما در یکم ژوئیه و در نزدیکی دورلیوم با سپاه ارسلان روبرو شدند و در [[نبرد دورلیوم (۱۰۹۷)|نبردی]] که روی داد، توانستند نیروهای او را از میان بردارند.<ref>{{پک|Asbridge|۲۰۰۴|ص=۱۳۵|ک=The First Crusade: A New History|زبان=en}}</ref><ref>{{پک|Asbridge|۲۰۰۴|ص=۱۳۵–۱۳۷|ک=The First Crusade: A New History|زبان=en}}</ref>
حرکت صلیبی‌ها از میان آناتولی گریزناپذیر بود، اما از آنجایی که ارسلان هر آنچه در پشت سر حرکت سپاهش قرار داشت را سوزانده و نابود کرده بود، این سفر بسیار سخت و طاقت‌فرسا می‌نمود. این رویداد در میانهٔ تابستان بود و در نتیجه تعداد زیادی از افراد و اسب‌های صلیبی‌ها که آب و غذای کمی به‌همراه داشتند، کشته شدند.<ref>{{پک|Asbridge|۲۰۰۴|ص=۱۳۸–۱۳۹|ک=The First Crusade: A New History|زبان=en}}</ref> مسیحیان محلی نیز در بین راه برخی مواقع به آنان غذا و پول، هدیه می‌کردند. صلیبی‌ها نیز هر زمانی که فرصتی به‌دست می‌آوردند، دست به چپاول و غارت می‌زدند. هریک از فرماندهان، درگیری و بحث را پیرامون رهبری کل گروه شروع کرده‌بود، گرچه هیچ‌یک از آنان از قدرت کافی برای این کار بهره‌مند نبود، و تنها آدهمار به عنوان رهبری معنوی سپاه به رسمیت شناخته شده‌بود. پس از گذشتن از میان [[دروازه‌های کیلیکیه]]، بالدوین بوین بر سرزمین ارمنی‌ها در پیرامون [[فرات]] متمرکز شد. او تصمیم گرفت ملکی را برای خود در سرزمین مقدس تصرف کند و در ابتدای سال ۱۰۹۸ م، او به عنوان جانشین [[توروس ادسا|توروس حاکم اِدسا]] برگزیده شد. توروس در میان رعایای ارمنی به‌خاطر داشتن مذهب ارتدوکس یونانی محبوبیتی نداشت. پس از چندی توروس، در پی شورشی که احتمالاً با تحریک بالدوین روی داده بود، کشته‌شد. در مارس ۱۰۹۸ م، بالدوین به عنوان حاکم جدید انتخاب شد و [[کنت‌نشین ادسا]] را به عنوان نخستین [[دولت‌های صلیبیون|دولت صلیبی]] ایجاد نمود.<ref>{{پک|Hindley|۲۰۰۴|ص=۳۷|ک=A Brief History of the Crusades: Islam and Christianity in the Struggle for World Supremacy|زبان=en}}</ref><ref>{{پک|Runciman|1951|ص=۱۴۹|ک=The First Crusade|زبان=en}}</ref>
▲[[پرونده:پس از ملازگرد.png|بندانگشتی|350x350پیکسل|امپراتوری بیزانس کنترل بیشتر قسمت‌های [[آناتولی]] را در پی [[نبرد ملازگرد]] از دست داد.|جایگزین=]]
▲پس از [[جنگ ملازگرد]]، [[سلجوقیان]] در سال ۱۰۷۱ م به اوج قدرت خود رسیدند و امپراتوری بیزانس نیز تا هنگامی که صلیبی‌ها برسند به نبرد با سلجوقی‌ها و دیگر امارت‌های ترک برای کنترل آناتولی و [[سوریه]] ادامه داد. اما درست پس از مرگ [[آلب‌ارسلان]] و [[ملکشاه]] در سال ۱۰۹۲ م اوضاع در میان ترکان سلجوقی که مسلمانانی سنی مذهب و متعصب بودند، رو به آشفتگی نهاد و ترکان سلجوقی درگیر جنگی داخلی گرداند که منجر به تقسیم حکومت و امپراتوری سلجوقی شد.<ref>{{پک|صفوی|۱۳۳۴|ک=جنگهای صلیبی|ص=۱۳}}</ref><ref>{{پک|بازورث|۱۳۸۰|ک=سلجوقیان|ص=۸۴–۸۳}}</ref><ref>{{پک|لسترنج|۱۳۶۴|ک=جغرافیای تاریخی سرزمین‌های خلافت شرقی|ص=۱۴۹}}</ref> در این زمان عراق صحنه آشوب‌ها و انقلاب‌هایی بود که به وسیلهٔ اعراب و ترک‌ها رهبری می‌شد. اما در شام، [[تتش]]<ref>{{پک|بازورث|۱۳۸۰|ک=سلجوقیان|ص=۱۱۳–۱۱۲}}</ref> در سال ۱۰۹۵ م درگذشت و پسرانش رضوان، حاکم [[حلب]]،<ref>{{پک|صفوی|۱۳۳۴|ک=جنگهای صلیبی|ص=۱۰۳}}</ref> و دقاق، حاکم [[دمشق]]، پس از کوشش‌های فراوان بر اوضاع مسلط شدند. [[اورشلیم]] به حکومت [[آل ارتق|ارتقیان]] انتقال یافت. [[طرابلس]] زیر سلطه شیعیان [[بنی عمار (حکومت)|بنی عمار]] بود. [[فاطمیان]] مصر با استفاده از این آشفتگی به گسترش اراضی خویش در [[فلسطین]] پرداختند و [[اورشلیم]] را تسخیر کردند و [[موصل]] نیز در زیر فرمان [[کربغا]] قرارگرفت.<ref>{{پک|Holt|۱۹۸۹|ص=۱۱، ۱۴–۱۵|ک=The Age of the Crusades: The Near East from the Eleventh Century to 1517}}</ref><ref>{{پک|صفوی|۱۳۳۴|ک=جنگهای صلیبی|ص=۵۱}}</ref>
=== محاصره انطاکیه ===
{{Main|محاصره انطاکیه (۱۰۹۸)}}[[پرونده:Gustave dore crusades bohemond alone mounts the rampart of antioch.jpg|بندانگشتی|305x305px|''بوهموند به تنهایی از باروی [[انطاکیه]] بالا می‌رود.'' نقاشی از [[گوستاو دوره]] (۱۸۷۱)|جایگزین=]]در همین میان، سپاه صلیبیون به سوی انطاکیه که تقریباً در نیمهٔ راه اورشلیم و قسطنطنیه قرار داشت، حرکت کرد. استفان بلوآ این شهر را «شهری فراتر از باور و بسیار مستحکم و غیرقابل تسخیر» توصیف کرده‌است و ایدهٔ گرفتن شهر با حملهٔ مستقیم باعث سستی صلیبیون گردید.<ref>{{پک|Hindley|۲۰۰۴|ص=۳۸|ک=A Brief History of the Crusades: Islam and Christianity in the Struggle for World Supremacy}}</ref> به جای آن، آن‌ها به وادار کردن شهر به تسلیم، یا پیدا کردن خیانتکاری درون شهر امید بسته بودند. (تاکتیکی که در گذشته نیز در انطاکیه روی داده بود و منجر به سلطهٔ بیزانسی‌ها و پس از آن ترکان سلجوقی گشته بود) سپاه صلیبی در ۲۰ اکتبر ۱۰۹۷ م، انطاکیه را محاصره کرد.<ref>{{پک|Hindley|۲۰۰۴|ص=۳۹|ک=A Brief History of the Crusades: Islam and Christianity in the Struggle for World Supremacy}}</ref> در طول تقریباً هشت ماه محاصره، آن‌ها مجبور شدند دو سپاه بزرگ کمکی به فرماندهی [[دقاق]] و [[فخرالملوک رضوان]]، امیران حلب و دمشق را شکست دهند.<ref>{{پک|Asbridge|۲۰۰۴|ص=۱۶۳–۱۸۷|ک=The First Crusade: A New History}}</ref> انطاکیه چنان شهر بزرگی بود که صلیبیون نیرو و سرباز کافی برای محاصرهٔ کامل آن در اختیار نداشتند، و در نتیجهٔ این امر، به شهر کمک و پشتیبانی رسانده می‌شد.<ref>{{پک|Tyerman|۲۰۰۶|ص=۱۳۵|ک=God's War: A New History of the Crusades}}</ref>
در اوایل ماه مه ۱۰۹۸ م، [[کربغا]]، اتابک موصل به همراه نیروهایی از دیگر مناطق عراق و ایران و جمعی از نیروهای امیر ارتقی شمال سوریه از [[موصل]] برای پایان دادن به محاصره به سوی انطاکیه حرکت نمود. در پی رسیدن این اخبار به صلیبیون آنان به سرعت به چاره‌اندیشی برای مقابله با این تهدید بسیار بزرگ افتادند. بوهموند توانست یک نگهبان ارمنی تازه مسلمان به نام فیروز را بخرد تا برجش را تسلیم نماید. در نتیجه، در ۳ ماه ژوئن صلیبیون وارد شهر شدند و بسیاری از ساکنان مسلمان آن را قتل‌عام کردند.<ref>{{پک|کاشف|۱۳۸۴|ص=۳۰۵–۳۰۹|ک=تاریخ جنگهای صلیبی}}</ref><ref>{{پک|Runciman|1951|ص=۲۳۱|ک=The First Crusade}}</ref> گرچه تنها چند روز بعد در ۷ ژوئن سپاه کربغا از راه رسید و صلیبیون را در انطاکیه محاصره کرد.<ref>{{پک|Tyerman|۲۰۰۶|ص=۱۴۲–۱۴۳|ک=God's War: A New History of the Crusades}}</ref>
صلیبیون در ۲۸ ژوئن ۱۰۹۸ م، سپاه کربغا را در نبردی تن به تن و خارج از شهر شکست دادند. دلیل این پیروزی صلیبیون، ناتوانی کربغا در سازماندهی گروه‌ها و دسته‌های مختلف سپاهش بود.<ref>{{پک|Tyerman|۲۰۰۶|ص=۱۳۷|ک=God's War: A New History of the Crusades}}</ref> پس از پیروزی در انطاکیه، به دلیل سرگرم شدن اشراف در میان خودشان برای تعیین حاکم شهر، ادامهٔ جنگ صلیبی و حرکت به سوی سرزمین مقدس برای شش ماه به تأخیر افتاد.<ref>{{پک|Neveux|۲۰۰۸|ص=۱۸۶–۱۸۸|ک=The Normans}}</ref>
در همین حال، یک بیماری همه‌گیر شیوع یافت و بسیاری از صلیبیون مانند نمایندهٔ تام‌الاختیار پاپ، آدهمار لپوی را به کام مرگ کشاند.<ref>{{پک|Lock|۲۰۰۶|ص=۲۳|ک=Routledge Companion to the Crusades}}</ref>
=== پیشروی به سمت اورشلیم ===
سطر ۶۹ ⟵ ۶۵:
[[افتخارالدوله]]، فرماندار فاطمی اورشلیم، که از رسیدن صلیبیون آگاه شد، همهٔ ساکنان مسیحی اورشلیم را از شهر اخراج کرد تا احتمال سقوط شهر را به‌خاطر خیانت داخلی کاهش دهد؛ همچنین او بسیاری از چاه‌های اطراف بیرون شهر را نیز مسموم نمود.<ref name="madden" group="یادداشت">Madden, Thomas F. ''The New Concise History of the Crusades'' page 33 (Rowman & Littlefield Pub. , Inc. , 2005). The ''تاریخچهٔ سوری ۱۲۳۴'' یکی از منابعی است که ادعا کرده‌است که همهٔ مسیحیان اورشلیم پیش از رسیدن سپاه صلیبیون از شهر تبعید شده بودند. «نخستین و دومین جنگ صلیبی از تاریخ‌نگار ناشناس اهل سوریه» Trans. A.S. Tritton. ''Journal of the Royal Asiatic Society'', 1933, p. 73. این امر برای جلوگیری از همکاری آن‌ها با صلیبیون صورت گرفت.</ref> هنگامی که صلیبیون در ۷ ژوئن به اورشلیم رسیدند، تنها چند سال بود که فاطمیان این شهر را از سلجوقیان بازپس‌گرفته بودند. بسیاری از صلیبیون پس از دیدن شهر و به پایان رسیدن سفر بسیار طولانیشان گریستند.<ref>{{پک|Tyerman|۲۰۰۶|ص=۱۵۳–۱۵۷|ک=God's War: A New History of the Crusades}}</ref>
صلیبیون هنگامی که به حومهٔ اورشلیم رسیدند با منطقه‌ای خشک و بدون گیاه و خالی از منابع آب و غذا مواجه شدند. در این مکان، هیچ دورنمایی برای رسیدن نیروی‌امدادی وجود نداشت و حتی بیم حملهٔ قریب‌الوقوع حاکمان محلی فاطمی نیز می‌رفت. هیچ امیدی به تلاش برای محاصره کردن شهر مانند آنچه در انطاکیه روی داده‌بود، وجود نداشت و صلیبیون از جنگجویان، پشتیبانی، آذوقه و زمان کافی برخوردار نبودند. در مقابل، آن‌ها تصمیم گرفتند تا مستقیماً به شهر یورش ببرند.<ref>{{پک|Tyerman|۲۰۰۶|ص=۱۵۳–۱۵۷|ک=God's War: A New History of the Crusades}}</ref> صلیبیون دارای انتخاب‌های محدوی بودند زیرا برطبق تخمین‌ها از نیروی آنان، تنها ۱۲٬۰۰۰ نفر شامل ۱۵۰۰ سواره‌نظام باقی‌مانده بود.<ref>{{پک|Konstam|۲۰۰۴|ص=۱۳۳|ک=Historical Atlas of the Crusades}}</ref> گادفری و تنکرد، در شمال شهر اردوگاهی ساخته بودند، ریموند اردوگاه خود را در جنوب شهر برپا کرد. علاوه بر این، نیروهای پروانسی نیز در ۱۳ ژوئن و در نخستین حمله شرکت نکردند. این اختلافات در میان سپاه صلیبیون به وحدت عمل آنان صدمه می‌زد. در نخستین حمله که احتمالاً بیشتر برای گمانه‌زنی از میزان توان استحکامات صورت پذیرفت، صلیبیون پس از رخنه کردن به دیوار بیرونی، در نفوذ به دیوار درونی شهر ناکام ماندند.<ref>{{پک|Tyerman|۲۰۰۶|ص=۱۵۳–۱۵۷|ک=God's War: A New History of the Crusades}}</ref>
سطر ۸۰ ⟵ ۷۶:
کشتار در ادامهٔ روز نیز ادامه یافت. تمام مسلمانان کشته شده و یهودیانی که در کنیسه جامع پناه گرفته بودند، بوسیلهٔ صلیبیون و همراه با کنیسه‌شان به آتش کشیده شدند. روز بعد، زندانیان تنکرد در مسجد الاقصی نیز کشته شدند. با این وجود، واضح است که برخی از مسلمانان و یهودیان این شهر از این کشتار، جان سالم به در برده یا فرار کردند یا برای دریافت خون‌بها به اسارت درامدند.<ref>{{پک|Tyerman|۲۰۰۶|ص=۱۵۷–۱۵۹|ک=God's War: A New History of the Crusades}}</ref> جمعیت مسیحی شرقی این شهر، پیش از محاصره توسط فرماندار شهر اخراج شده بودند و بدین ترتیب از این کشتار جان سالم بدر بردند.<ref>{{پک|Tyerman|۲۰۰۶|ص=۱۵۷–۱۵۹|ک=God's War: A New History of the Crusades}}</ref>
==
=== برپایی پادشاهی اورشلیم ===
[[پرونده:Crusader Graffiti in the Church of the holy supulchure Jerusalem Victor 2011 -1-21.jpg|بندانگشتی|230x230px|نوشته‌ای مربوط به صلیبیون در [[کلیسای مقبره مقدس]]، [[اورشلیم]]|راست|جایگزین=]]
| |||