ازبک‌ها: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
بدون خلاصۀ ویرایش برچسب‌ها: برگردانده‌شده ویرایشگر دیداری ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
Luckie Luke (بحث | مشارکتها) جز ویرایش 2001:999:20E:8E3:DD38:31CE:14D:6495 (بحث) به آخرین تغییری که Shawarsh انجام داده بود واگردانده شد برچسب: واگردانی |
||
خط ۵۱:
| related = [[اویغور]] و سایر [[مردمان ترک]]
}}
'''ازبک‌ها''' یکی از اقوام [[ترک‌تبار]] ساکن [[آسیای میانه]] هستند. ازبک‌ها بیشینه جمعیت [[ازبکستان]] را تشکیل می‌دهند و در [[دره فرغانه]] که شامل شمال و باختر [[تاجیکستان]] و جنوب [[قرقیزستان]] می‌شود و سواحل [[آمودریا]] در خاور [[ترکمنستان]] و شمال [[افغانستان]] نیز جمعیت زیادی دارند. ازبک‌ها به [[زبان ازبیکی|زبان ازبکی]] از خانواده [[زبان‌های ترکی]] سخن می‌گویند و بیشتر آن‌ها مسلمانان [[سنی مذهب]] [[حنفی]] هستند. از میان اقوامی که تحت حاکمیت شوروی بودند، ازبکان دچار کمترین [[آسیمیلاسیون فرهنگی|آسیمیلاسیون]] روسی ([[روسی سازی]]) شده‌اند؛ و اغلب [[زبان ازبکی]] را به عنوان زبان اول خود می‌شناسند.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/621020/Uzbek|عنوان=Uzbek| ناشر =Encyclopedia Britannica|تاریخ = |تاریخ بازبینی=}}</ref>برابر تاریخ قوم ازبک به عنوان قومی مرکب و برآمده از فارسی زبانان ایرانی‌تبار آسیای میانه و تُرک تبارهای زردپوست و چشم بادامی آسیای میانه پیشینه تاریخی چندانی ندارد و بیشتر آن‌ها تاجیک‌هایی هستند که در ۲۰۰ سال اخیر ترک‌زبان شده‌اند.<ref>http://www.iras.ir/fa/doc/report/2681/اقوام-حاشیه-دریای-خزر</ref>
== منشأ ژنتیکی ==
جمعیت امروزی ازبک‌ها نشان دهنده درجات مختلفی از تنوع ناشی از ترافیک بالای مسیرهای هجوم از طریق [[آسیای مرکزی]] می‌باشند. هنگامی که جمعیت موجود در آسیای مرکزی توسط قبایل ایرانی و سایر مردم هندواروپایی و همین‌طور چندین حمله شدید از ناحیه مغول‌ها تحت تأثیر قرار گرفت. بر اساس مطالعات اخیر [[ژن‌شناسی]] [[دانشگاه آکسفورد]]، ژن ازبک‌ها ترکیبی از [[مردمان ایرانی]] و [[مغول‌ها]] است.<ref>{{cite journal |doi=10.1086/342096 |author=Tatjana Zerjal|title=A Genetic Landscape Reshaped by Recent Events: Y-Chromosomal Insights into Central Asia |journal=The American Journal of Human Genetics |year=2002 |volume=71 |issue=3 |pages=466–482 |pmid=12145751 |pmc=419996|display-authors=etal}}</ref>
== تاجیک‌های ازبک شده ==
* مقاله اصلی : [[ازبک‌سازی]]
برخی از اقوامی که امروز [[مردمان ترک|ترک]] نامیده می‌شوند در اصل ترک نیستند بلکه [[ترک‌زبان]] شده‌اند برای نمونه می‌توان کشورهای [[عرب‌زبان]] مانند [[مصر]] و [[الجزایر]] را نام برد یعنی [[عربی‌سازی|عربیزه]] شده‌اند نه این که از نظر تباری [[عرب]] باشند. [[اویغور]]ها و [[ازبک]]ها از نظر نژادی، اقوامی به صورت کامل ترک نیستند و به نظر می‌رسد حدود ۷۰ درصد از [[ازبک]]ها، [[تاجیک]]های ازبک شده‌ای هستند که در صد سال اخیر [[ترک‌سازی|ترکیزه]] و [[ترک‌زبان]] شده‌اند. در این خصوص خیلی از بزرگان مانند [[هرمان وامبری]] نوشته‌اند. روند [[ترک‌سازی]] تاجیک‌ها از قرن ۱۶ میلادی شروع شد و همچنان ادامه دارد.<ref name="bbc.com">http://www.bbc.com/persian/world/2014/09/140906_ea_safar_abdullah_interview</ref>
در سال ۱۹۲۴ با تلاش [[پان‌ترک]]ها و سیاست تاجیک‌ستیزی توسط [[امپراتوری روسیه]] مرزبندی‌ای صورت گرفت و نواحی زیادی از شهرهای تاجیک‌ها به ازبک‌ها واگذار شد. در سال ۱۹۲۶ هم ۷۰ درصد اهالی شهرهای تاریخی تاجیکان یعنی [[سمرقند]] و [[بخارا]] و چند ناحیه دیگر تاجیک‌نشین را در اسناد [[ازبک]] نوشتند. ازبک نوشتن تاجیک‌ها در سال‌های بعد نیز ادامه داشت و در حال حاضر حدود ۹۰ درصد مردم سمرقند، بخارا و دیگر نواحی تاجیک‌نشین در اسناد و شناسنامه‌ها [[ازبک]] ثبت شده‌اند. طی صد سال اخیر بیشتر مدارس تاجیکی در [[ازبکستان]] تعطیل شدند و تنها در [[سرخان دریا]] کمی وضع [[زبان فارسی]] بهتر است. پس از [[فروپاشی شوروی]] و [[استقلال ازبکستان]] در سال ۱۹۹۱، [[زبان ازبکی]] به عنوان [[زبان رسمی]] اعلام شد و این اتفاق سبب هر چه بیشتر شدن تعطیلی مدارس تاجیکی و '''ازبک‌سازی تاجیک‌ها''' (ترکی‌سازی تاجیک‌ها) در [[ازبکستان]] شده‌است.<ref>{{یادکرد وب |url=http://afghanistan.shafaqna.com/central-asia/item/26805-%D8%B9%D9%88%D8%A7%D9%85%D9%84-%D8%A7%D8%B2%D8%A8%D9%83-%D8%B4%D8%AF%D9%86-%D8%AA%D8%A7%D8%AC%DB%8C%DA%A9%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B2%D8%A8%DA%A9%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%DA%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D8%9F.html?tmpl=component&print=1 |title=نسخه آرشیو شده |accessdate=17 ژوئیه 2020 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20200324201810/https://afghanistan.shafaqna.com/central-asia/item/26805-%25D8%25B9%25D9%2588%25D8%25A7%25D9%2585%25D9%2584-%25D8%25A7%25D8%25B2%25D8%25A8%25D9%2583-%25D8%25B4%25D8%25AF%25D9%2586-%25D8%25AA%25D8%25A7%25D8%25AC%25DB%258C%25DA%25A9%25D8%25A7%25D9%2586-%25D8%25A7%25D8%25B2%25D8%25A8%25DA%25A9%25D8%25B3%25D8%25AA%25D8%25A7%25D9%2586-%25D8%25AF%25D8%25B1-%25DA%2586%25DB%258C%25D8%25B3%25D8%25AA%25D8%259F.html?tmpl=component&print=1 |archivedate=24 مارس 2020 |dead-url=yes }}</ref>
== تاریخچه ==
سطر ۶۰ ⟵ ۶۹:
== جستارهای وابسته ==
* [[ازبک‌سازی]]
== نگارخانه ==
| |||