۶۵٬۶۲۰
ویرایش
ب: تفاوت میان نسخه‌ها
ابرابزار. افزودن متنی که کاربر:S.a.bathaei نوشته بود ولی پالایه اجازه ذخیره نداده بود.
جز (ویرایش 50.7.142.180 (بحث) به آخرین تغییری که Iman Alipour zi انجام داده بود واگردانده شد) برچسب: واگردانی |
(ابرابزار. افزودن متنی که کاربر:S.a.bathaei نوشته بود ولی پالایه اجازه ذخیره نداده بود.) |
||
|
{{Phoenician glyph|letname=ب|previouslink=ا|previousletter=ا|nextlink=ج|nextletter=ج|archar=
{{الفبای فارسی}}
{{حروف فارسی|ب}}
'''ب''' حرف دوم در [[الفبای فارسی]]، [[الفبای ترکی استانبولی|ترکی]]، [[زبان عربی|عربی]]
این [[حرف]] به چهار صورت
== زبان عربی ==
{{الفبای عربی ۱}}
نام این حرف در عربی «الباء» و «الباء الموحّدة» است. گاه نیز «البا» (بدون همزه) و «ب» خوانده می‌شود و به «باءات» و «ابواء» جمع بسته می‌شود.<ref>تاج‌العروس من جواهرالقاموس، محمدبن محمد مرتضی زبیدی، چاپ بولاق، ج۱۰، ص۴۳۱.</ref> «ب» در عربی [[صامت]] [[انفجاری دولبی واکدار|انفجاری]] واکدار لبی است. به علل مختلف صوتی، «ب» به حروف ([[واج‌شناسی و آواشناسی فارسی|واج‌های]]) دیگر، یا حروف دیگر به «ب» تبدیل می‌شود. در [[قرائت قران|قرائت]] قرآن، در صورتی که [[حرف (دستور زبان)|حرف]] نخست کلمه‌ای «ب» یا «[[ف]]» یا «[[م]]» باشد باء پایانی کلمهٔ قبل می‌تواند در آن ادغام شود، مانند «إِذهَبْ فَّمَن تَبِعَک» ([[اسراء|الاسراء]]:۶۳) و «یُعَذَّب مَّنْ یَشاءُ» ([[آل عمران|آل‌عمران]]: ۱۲۹).<ref>محمودبن‌عمر زمخشری، المفصل فی علم‌اللغه، چاپ محمد عزالدین سعیدی، بیروت، ۱۴۱۰ق/۱۹۹۰م، ص۴۷۳.</ref> در عربی، برخلاف دیگر زبانهای [[زبانهای سامی|سامی]]، صامت لبی انفجاری بی واک (پ) وجود ندارد و «ب» در برخی کلمات عربی معادل یا جانشین «[[پ]]» در دیگر زبانهای سامی است،<ref>S.Moscati,An introduction to the comparative grammar of the Semitic languages, Wiesbaden 1969, p 24-27.</ref> ولی در زبان گفتاری امروز در برخی از موارد صامت واکدار «ب» در مجاور صامت بی واک دیگر به «پ» تبدیل می‌شود، مانند: مبسوط / مپسوط.<ref>N.V.Yushmanov, The structure of the Arabic language , Washington 1961, p10</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده=احمد طاهری عراقی|کد زبان=|تاریخ=|وبگاه=|نشانی=https://rch.ac.ir/article/Details/5414?ب|عنوان=دانشنامه جهان اسلام، مدخل ب، بخش زبان عربی.}}</ref>
== زبان فارسی ==
«ب» در فارسی نشانهٔ دوگونه عنصر دستوری است: ۱) واجِ «ب»، ۲) تکواژِ دستوری «بـ/به» با سه‌گونه کاربرد: [[تصریف|تصریفی]] (پیشوند فعلی)، [[اشتقاق (زبان‌شناسی)|اشتقاقی]] (در کلمات مرکب)، [[نحو|نحوی]] (حرف اضافه).<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=ایرج پروشانی|کد زبان=|تاریخ=|وبگاه=|نشانی=https://rch.ac.ir/article/Details/5414?ب|عنوان=دانشنامه جهان اسلام، مدخل ب، بخش زبان فارسی.}}</ref>
== زبان ترکی ==
واج «ب» در ادوار مختلف زبان ترکی (باستان، میانه، جدید) و در شاخه‌ها و لهجه‌های آن تحولات گوناگونی داشته‌است. «ب» ترکی عموماً در زبانهای [[زبانهای آلتایی|آلتاییِ]] مادر «ب» است که معادل «پ» در زبانهای [[زبانهای اورالی|اورالیِ]] مادر است، ولی در برخی موارد «ب» شاخهٔ آلتایی برابر «م» در شاخهٔ اورالی است.
در زبان ترکی، صامت‌های واکدار آخر کلمات گرایش به بی‌واک شدن دارند. واج «ب» پایانی نیز در ترکی [[زبان ترکی آذربایجانی|آذربایجانی]] با تلفظی بین ب و پ (ḅ) ادا می‌شود، ولی در کتابت نشان داده نمی‌شود. اما در ترکی [[ترکیه]] «ب» پایانی کاملاً «پ» تلفظ می‌شود و در خط جدید نیز p نوشته می‌شود؛ مانند kitap: کتاب. «ب» در میان کلمات نیز اغلب به «پ» تبدیل می‌شود و از طریق همانندسازی، صامت واکدار مجاور را بی واک می‌کند؛ مانند aptes: آبدست، iptal: اِبدال، ولی گاه «ب» تابع همانندی نمی‌شود؛ مانند matbaa: مطبعه، tasbit: تثبیت.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وبگاه=|نشانی=https://rch.ac.ir/article/Details/5414?ب|عنوان=تلخیص شده از دائره‌المعارف ترک، دانشنامه جهان اسلام، مدخل ی، بخش زبان ترکی.}}</ref>
== عرفان اسلامی ==
در [[عرفان اسلامی|عرفان]] اسلامی و عقاید [[باطنی]] بعضی فرق و نیز در علوم [[علوم خفیه|غریبه]] که برپایهٔ اعتقاد به اسرار حروف بوده، حرف «ب» در میان حروف دیگر دارای اهمیتی خاص است. توجه به حروف و اعداد و اسرار معنوی آنها که نزد نحله‌های پیش از [[اسلام]] سابقه داشته‌است، در عصر اسلامی در میان فرقی از مسلمانان با گرایش‌های عرفانی و باطنی آغاز شد و بالاخص با توجه به حروف [[حروف مقطعه|مقطعهٔ]] قرآن و خواص حروف آیات و اسما خداوند بتدریج رشد کرد و بعدها به شکلی افراطی نزد [[حروفیه]] و [[نقطویه]]، نظامی خاص یافت. در میان [[تصوف|صوفیه]] اگرچه از آغاز، توجه به اسرار حروف و جنبه‌های رمزی آنها وجود داشته‌است، ولی [[ابن عربی|ابن‌عربی]] و پیروان او بدین مبحث توجهی خاص نشان داده‌اند و از ترکیب عقاید پیشینیان در بارهٔ حروف و تطبیق آنها با آرای خود شکل تکامل یافته‌تری از نظریات عرفانی در بارهٔ اسرار حروف عرضه کرده‌اند.<ref>ابن‌خلدون، مقدمه، ترجمهٔ محمد پروین گنابادی، تهران 1362ش، ج2، ص1053؛ دانشنامه جهان اسلام، مدخل ب، بخش عرفان اسلامی، احمد طاهری عراقی.</ref>
{{زبان‌شناسی-خرد}}
{{زبان و الفبای عربی}}
| |||