بن (دستور زبان): تفاوت میان نسخه‌ها

'''بن''' یا '''سِتاک''' (یا '''ریشه''' یا '''مادّه''' یا '''اصل''' یا '''پایهٔ فعل''') در [[دستور زبان فارسی]] به جزء اصلی، ثابت و ناکاستنیِ [[فعل]] می‌گویند که پس از برداشتنِ همهٔ عناصر الحاقی بر جای می‌ماند.<ref name="فرشیدورد ۱۳۸۳، ص ۹۱ و ۴۰۷-۴۳۹">فرشیدورد (۱۳۸۳)، ص ۹۱ و ۴۰۷-۴۳۹</ref> بن، در هر ساختی از فعل دربردارندهٔ مفهوم کار یا حالت یا وجود و اِسناد است. در فعل‌های «می‌خورم»، «می‌خوری»، «می‌خورَد»، «بخورید»، «بخورند»، «خورده‌ام»، «خورده‌ای»، «می‌خوردم»، «می‌خوردیم»، «خورده باشید»، و «خواهی خورد»، کاری که انجام گرفته «خوردن» است که در [[زمان (دستور زبان)|زمان‌های]] مختلف به [[شخص (دستور زبان)|اشخاصِ]] مختلف نسبت داده شده‌است. بااینکه ساختمانِ آنها متفاوت‌اند، در اجزایی باهم مشترکند؛ چنان‌که در ساخت‌های «می‌خورم»، «می‌خوری»، «می‌خورَد»، «بخورید»، «بخورند»، در جزء، «خور»، و ساخت‌های «خورده‌ام»، «خورده‌ای»، «می‌خوردم»، «می‌خوردیم»، «خورده باشید»، و «خواهی خورد»، در جزءِ «خورد» مشترک‌اند. دستهٔ اول که در جزءِ «خور» مشترک‌اند، اغلب برای بیان وقوع فعل در زمان حال به‌کار می‌روند، و فعل‌های دستهٔ دوم که در جزءِ «خورد» مشترک‌اند، اغلب برای بیان وقوع فعل در زمان گذشته به‌کار می‌روند. از این دو جزء، یعنی «خور» و «خورد» مفهوم اصلی فعل به‌دست می‌آید. این جزءها را «بن»های فعل می‌گوییم.<ref>انوری و احمدی گیوی، صص۱۹–۲۰</ref> هر فعلی دو «بن» دارد: [[بن مضارع]] که ساخت‌های زمان حال و امر از آن ساخته می‌شود، و [[بن ماضی]] که ساخت‌های زمان‌های گذشته و آینده از آن ساخته می‌شود. از فعل‌های دوگانهٔ فعل، علاوه بر افعالِ زمان‌های حال و گذشته و آینده و امر، مشتقات دیگری نیز ساخته می‌شود.<ref>انوری و احمدی گیوی، ص۲۰</ref>