تشبیه: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
برچسب‌ها: برگردانده‌شده حذف حجم زیادی از مطالب منبع‌دار ویرایشگر دیداری |
جز ویرایش محمد عرفان فیروزی (بحث) به آخرین تغییری که دلارام عطا انجام داده بود واگردانده شد برچسب: واگردانی |
||
خط ۱۵:
۳-ادات تشبیه: به اداتی که نشانگر تشبیه هستند، ادات تشبیه گفته می‌شود. پرکاربردترین این ادات عبارت‌اند از: «مانند، مثل، همانند، به‌سان، چون، چو، به کردار، پنداری، گویی، به رنگ، به شکل، به اسلوب و…».
۴-وجه شبه: به امر ادعایی که ارتباط مشبّه و مشبّه‌به را نشان می‌دهد و نحوهٔ مانندگی آن‌ها را نشان می‌دهد، وجه شبه
== اقسام تشبیه ==
به تشبیهی که وجه شبه در آن حذف شده باشد تشبیه مجمل و به تشبیهی که ادات تشبیه در آن حذف شده باشد مؤکّد یا تشبیه محذوف‌الأدات یا تشبیه بالکنایه می‌گویند. اگر ادات در تشبیه ذکر شود به آن تشبیه صریح یا تشبیه مرسل می‌گویند.
تشبیهی که در آن نه وجه شبه ذکر شود و نه ادات تشبیه بلیغ است. تشبیه بلیغ رساترین، زیباترین و مؤثرترین تشبیهات است. تشبیه بلیغ بر دو گونه است: ۱- تشبیه بلیغ اسنادی که در آن مشبّه‌به به مشبه اسناد داده می‌شود مانند علم نور است. ۲- اضافهٔ تشبیهی که در آن یکی از طرفین تشبیه به دیگری اضافه می‌شود مانند «درخت دوستی».
دو رکن اصلی تشبیه، مشبّه و مشبّه‌به هستند که هیچ‌گاه حذف نمی‌شوند؛ زیرا غرض از تشبیه، وصف مخیل مشبّه به وسیلهٔ مشبّه‌به است. آن توصیف مخیّل که همان وجه شبه است- معمولاً از مشبّه‌به اخذ می‌شود، پس وجود مشبّه و مشبّه‌به هر دو لازم است.
بر اساس تعریفی دیگر اقسام تشبیهی نیز وجود دارد که به آن اشاره می‌شود. از جمله:
حسی و غیر حسی: هر دو طرف مشبه و مشبه‌به حسی است یعنی با حواس ظاهر درک می‌شوند.
وهمی و خیالی: مشبه‌به وجود خارجی نداشته باشد.
{{شعر}}
{{ب|یکی نیزهٔ تیز برداشت گیو|چو دندان غول و چو چنگال دیو}}
{{پایان شعر}}
تشبیه مفرد به مفرد:دو طرف تشبیه هر دو مفرد باشد. مانند تشبیه روی به گل.
تشبیه مرکب به مرکب: دو طرف تشبیه دو چیز یا بیشتر باشد.
{{شعر}}
{{ب|می اندر کف ساقی بی‌حجاب|سهیلی است در پنجهٔ آفتاب}}
{{پایان شعر}}
تشبیه جمع:یک چیز را به چند چیز تشبیه کنند.
{{شعر}}
{{ب|برخیز که شد بار دگر ابر بهار|از بهر صفای بوستان و گلزار}}
{{پایان شعر}}
تشبیه تسویه: چند چیز را به یک چیز تشبیه کنند.
{{شعر}}
{{ب|یک موی خیزد از تن من وز میان تو|یک نقطه آید از لب من وز دهان تو}}!
{{پایان شعر}}
تشبیه مفروق:هرگاه هر مشبه در شعر با مشبه به خود ذکر شود و«هر مشبه بهی را تالی مشبه خود قرار دهند.»
هم ز جهل تو سوخت حاصل تو/عمر چون پنبه جهل چون شرر است
تشبیه تمثیل: آنست که شاعر سخنی بگوید و برای روشنتر ساختن مقصود برای آن مثال و مورد مشابه بیاورد و به آن ارسال مثل نیز گفته‌اند.
جهان افروزی از اخگر نیاید/بزرگی خردسالان را نشاید
== مثال ==
* مثال:
{{شعر}}
{{ب|تنت در جامه چون در جام باده | دلت در سینه چون در سیم آهن}}
{{پایان شعر}}
(تن در جامه به باده در جام و دل در سینه به نقره در آهن تشبیه شده است)
* مثال:
{{شعر}}
{{ب|عشق دردانه است و من غواص و دریا میکده| سر فرو بردم در آنجا تا کجا سر برکنم}}
{{پایان شعر}}
(شاعر خود را به غواص، میکده را به دریا و عشق را به دردانه تشبیه کرده است)
* مثال:
{{شعر}}
{{ب|شبی چون چاه بیژن تنگ و تاریک| چو بیژن در میان چاه او من}}
{{پایان شعر}}
(شاعر شب را به چاه بیژن و خود را به بیژن در چاه تشبیه کرده است)
* مثال:
{{شعر}}
{{ب|همی راندم فرس را من به تقریب| چو انگشتان مرد ارغنون زن}}
{{پایان شعر}}
([[منوچهری]] در این شعر راندن اسب را به حرکات دست نوازنده ارغنون تشبیه کرده است)
* مثال:
{{شعر}}
{{ب|آن برگ رزان بین که بر آن شاخ رزانست|گویی به مثل پیرهن رنگ‌رزانست}}
{{پایان شعر}}
([[منوچهری]] در این شعر رنگ برگ درختان
پاییزی را به پیرهن رنگ‌رزان تشبیه کرده است)
* مثال:
{تو آفتاب و دلم همچو سایه در پی تو}
(در اینجا تو به آفتاب تشبیه شده و دل من به سایه)
== منابع ==
{{پانویس}}
* {{یادکرد|فصل= |کتاب=تاریخ ادبیات در ایران|نویسنده=ذبیح‌الله صفا|ترجمه=|ناشر=ابن‌سینا|شهر=تهران |کوشش= |ویرایش= |صفحه=۴۴۸ |سال=۱۳۴۲|شابک=}}
* [[شفیعی کدکنی]]، محمدرضا. صور خیال در [[شعر فارسی]]. تهران. انتشارات نیل ۱۳۵۰
* همایی، جلال الدین، فنون بلاغت و صناعات ادبی، تهران، هما، ۱۳۸۴
[[رده:آرایه‌های ادبی]]
| |||