دریای مرده: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
بدون خلاصۀ ویرایش
برچسب‌ها: برگردانده‌شده ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه ویرایش پیشرفتهٔ همراه
به نسخهٔ 28835199 از آزادسرو برگردانده شد: ویرایش بعضی کاربران اخیر درست بود و سعی بر اصلاح اما به علت گستردگی ویرایشهای خرابکارانه مابین، به نسخه قدیم تر برگرداندم (توینکل)
برچسب: خنثی‌سازی
خط ۳۰:
| cities =
| reference =
|name=}}
'''دریای مرده''' یا '''بحرالمیّت''' {{به عربی|البحر المَیِّت}} [[دریاچه آب شور|دریاچهٔ آب شوری]] است که میان [[اردن]]، [[اسرائیل]] و فلسطین[[مناطق فلسطینی]] واقع شده‌است. ۱۲ گونه ماهی در این دریاچه عمر ۱ سال به بالا دارند.
 
در برخی منابع از آن با نام دریاچهٔدریاچه نمک یاد شده‌است. سواحل اطراف آن پست‌ترین نقطهٔ خشکی‌های زمین است.<ref name="radiozamaneh.com">{{یادکرد وب
|عنوان = بنیان‌های زیستی در اعماق دریای مرده
|نشانی = http://www.radiozamaneh.com/science/2011/10/10/7531
خط ۳۹:
|ناشر= رادیو زمانه
}}</ref>
این دریا برای این دریای مرده نامیده می‌شود که هیچ جانور یا گیاهی به‌طور دائمی در آن زندگی نمی‌کند.<ref name="ReferenceA">اطلاعات عمومی-سونیتا گوپتا، دکتر نینا آگراول-مترجمین:به نمایندگی فاطمه هاشم‌پور-چاپ دوم ۸۶86</ref> آب آن هشت-نه برابر شورتر از آب [[اقیانوس]]‌هاستهاست.
 
دریای مرده با کم‌آبی شدید مواجه است اما محو نخواهد شد. هرچه آب پایین می‌رود، غلظت و شوری دریاچه بیشتر می‌شود و نهایتاً به جایی می‌رسد که میزان تبخیر متوقف می‌شود؛ بنابراین دریای مرده احتمالاً به مراتب کوچک‌ترکوچکتر از این که هست می‌شود، اما به‌کل محو نمی‌شود.<ref name="بحرالمیت: دریای مرده‌ای که نمی‌میرد">بی‌بی‌سی فارسی: کانلی کوین: [http://www.bbc.com/persian/science/2016/07/160703_an_dead_sea_drying بحرالمیت: دریای مرده‌ای که نمی‌میرد]. ۳ ژوئیه ۲۰۱۶–۱۳ تیر ۱۳۹۵</ref>
 
== مشخصات ==
خط ۶۱:
 
== بحران آب ==
[[پرونده:Dead Sea salt formation (Aerial view, 2007).jpg|بندانگشتی|چپ|300px|نگاره‌ای از یک نمک‌زار در حاشیهٔ ساحل دریای مرده{{سخ}}دریای مرده یا بحرالمیت یکی از بزرگ‌ترین گنجینه‌هایی [[محیط زیست|محیط‌زیستیمحیط زیستی]] جهان است. این دریاچه در کوهستانی میان [[اسرائیل]]، [[اردن]] و [[سرزمین‌های فلسطینی]] واقع شده‌است.]]
 
سرعت پایین رفتن سطح آب دریا هر سال حدود یک متر است. در دوران [[جنگ جهانی اول]]، چند مهندس [[بریتانیا]]یی حرف نخست اسم‌شان را روی یک تختهٔتخته سنگ که لب آب بود حک کردند که مشخص شود آب تا کجاست. درست صد سال پس از آن موقع، آن تختهٔتخته سنگ حدود ۲ کیلومتر بالاتر از سطح آب است. افزایش شمار گودال‌های ناشی از نشست زمین موجب شده امنیت کشاورزی منطقه به خطر بیفتد.<ref>[http://www.bbc.com/persian/science/2016/07/160703_an_dead_sea_drying بحرالمیت: دریای مرده‌ای که نمی‌میرد] بی‌بی‌سی فارسی</ref>
 
روی‌هم طی چهل سال، بیش از ۵٬۵۰۰۵۵۰۰ گودال پیرامون دریای مرده ایجاد شده‌است. گودال‌های فرونشست زمین وقتی به وجود می‌آیند که رسوب نمکی در زیر زمین فرو می‌ریزد، یا آب شیرینی که رسوب نمک را در زیر زمین می‌شوید و لایه‌های بالایی آن نشست می‌کنند. این گودال‌ها گاه عظیمند،عظیمند – به قطر ۱۰۰ متر و عمق ۵۰ متر. گویی زمین‌لرزه‌ای شدید طی دهه‌ها منطقه را تکان می‌داده‌است.<ref name="بحرالمیت: دریای مرده‌ای که نمی‌میرد"/>
 
بر پایهٔپایه بررسی‌های علمی، دریای مرده در یک مرحله با محیط اطراف به تعادل خواهد رسید و دیگر کوچک نمی‌شود. یعنی میزان آبی که در ترکیب معجون‌گونه دریاچه است با میزان بخار آب موجود در هوای بالای دریاچه به تعادل می‌رسد. از این گذشته، دریای مرده خاصیت [[نم‌گیری]] دارد یعنی می‌تواند مولکول‌های آب پیرامونش را جذب کند.<ref name="بحرالمیت: دریای مرده‌ای که نمی‌میرد"/>
 
=== کاهش ورودی آب از رود اردن ===
تنها منبع تأمین‌کنندهٔتأمین‌کننده آب بحرالمیت، [[رود اردن]] است. در حقیقت دلیل اصلی کاهش شدید سطح آب بحرالمیت، کاهش آب رود اردن است. رود اردن از یک سو وارد می‌شود اما از سوی دیگر بیرون نمی‌رود، همین‌جا می‌ماند و بخار می‌شود. بعضی جاهای کرانه باختری رود (که در دست [[اسرائیل]] است) آب آن‌قدر کم شده که در فصل خشک به جوی آبی می‌ماند. [[رود اردن]] از آب‌راه‌های مهم دنیای باستان بود. حتی در دوران مدرن هم رودی بزرگ بود که گاه در فصل بارندگی طغیان می‌کرد. در گذشته در جاهایی پهنای رود حدود ۳۰ متر بوده؛ برای مثال سال ۱۹۲۷ رود اردن هنوز آن‌قدر آب داشت که یک مهندس [[روس]] [[یهودی]] به نام پینچاس روتنبرگ کنار آن یک [[نیروگاه آبی میکرو|نیروگاه کوچک آبی]] بسازد. ساختمان نیروگاه هنوز برجاست، اما وسط صحرایی بی‌آب‌وعلف، نه کنار رود.
 
بدیهی است که جغرافیای منطقه طی این سال‌ها تغییر نکرده. بخش شمالی رود به [[دریاچه جلیل|دریاچهٔ جلیل]] (یا دریاچهٔدریاچه طبریه) می‌ریزد و بخش جنوبی از آن سرازیر شده به بحرالمیت می‌ریزد. آنچه تغییر اساسی کرده آبی است که به این سیستم وارد و از آن خارج می‌شود. در حقیقت مسئله اصلی در دهه‌های گذشته سیاست آب کشورهای منطقه بوده. اسرائیل در بخش جنوبی دریاچهٔدریاچه جلیل سد ساخته و عملاً مقدار آبی را که وارد اردن می‌شود، کنترل می‌کند. دریاچهٔدریاچه جلیل – به‌عنوان یک [[منبع آب]] – برای رژیم صهیونیستیی‌هااسرائیلی‌ها [[راهبرد نظامی|اهمیت راهبردی]] دارد، هرچند که این کشور در سال‌های اخیر [[آب شیرین کن|آب شیرینی را که از نمک‌زدایی آب]] [[مدیترانه]] تولید می‌کند آرام‌آرام افزایش داده‌است. دولت رژیم صهیونیستیاسرائیل از دههٔدهه پنجاه میلادی – یعنی یک دهه پیش از ساخت سد – از منابع آب دره رود اردن برداشت می‌کرده که برای کشاورزان اردنی و فلسطینی (در کرانهٔکرانه باختری) مشکل‌ساز بوده چون برای کشاورزی و سیر کردن شکم‌شان به این آب نیاز دارند. دولت اسرائیل هم البته مشکلی مشابه دارد – هرچند دستکم پول و فناوری لازم برای تأمین آب مردمش را دارد. مشکل رژیم صهیونیستیاسرائیل این است که مهم‌ترین منبع تأمین آب رود اردن، یعنی [[رود یرموک]] از [[سوریه]] می‌گذرد. از حدود سی سال پیش به این سو، سوری‌ها بیش از چهل سد برای مهار آب یرموک ساخته‌اند – آبی که پیش از آن به رود اردن می‌ریخت. بعضی اردنی‌ها معتقدند سوریه بعضی از این سدها را برای تنبیه [[اسرائیل|رژیم صهیونیستی]] و [[اردن]] (به خاطر پیمان صلح ۱۹۹۴) ساخته. اما بعضی دیگر می‌پذیرند که سوریه هم مشکل آب داشته و این سدها را ساخته که ساکنانش بی‌آب نمانند. دلیل ساختن سدها هرچه باشد، واقعیت آن است که آبی که به رود اردن می‌ریزد کم شده؛ اردن هم بنا به نیاز خودش سد ساخته‌است. هرچند در سال‌های اخیر رژیم صهیونیستیاسرائیل اجازه داده آب بیشتری از دریاچه جلیل به رود اردن بریزد.
 
=== حوضچه‌های عظیم تبخیر ===