فهرست آثار محمد زکریای رازی: تفاوت میان نسخه‌ها

[[محمد زکریای رازی]]، [[پزشک]]، [[فیلسوف]] و [[شیمی‌دان]] [[ایرانی‌ها|ایرانی]] در قرن سوم و اوایل چهارم هجری بود. در مورد آثار رازی در [[لغت‌نامهٔ دهخدا]] آمده‌است:«[[ابن ندیم|ابن‌الندیم]] در کتاب «[[الفهرست (ابن ندیم)|الفهرست]]» خود تعداد آثار رازی را یک‌صد و شصت و هفت و [[ابوریحان بیرونی]] در کتاب «فهرست کتب رازی» یک‌صد و هشتاد و چهار دانسته‌اند. «کتاب‌های رازی برحسب فهرست بیرونی بدین ترتیب تقسیم موضوعی می‌شود: ۵۶ کتاب در طب،[[پزشکی]]، ۳۳ کتاب در طبیعیات،[[فیزیک|طبیعیات]]، ۷ کتاب در منطق،[[منطق]]، ۱۰ کتاب در [[ریاضیات]] و نجوم،[[اخترشناسی]]، ۷ کتاب در تفسیر و تلخیص و اختصار کتب فلسفی یا طبی دیگران،۱۷ کتاب در علوم فلسفی و تخمینی، ۶ کتاب در در مافوق الطبیعه،[[متافیزیک]]، ۱۴ کتاب در الهیات،[[الهیات]]، ۲۲ کتاب در کیمیا،[[کیمیا]]، ۲ کتاب در کفریات، ۱۰ کتاب در فنون مختلف که جمعاً بالغ بر یکصدوهشتادوچهار مجلد می‌شود و [[ابن ابی‌اصیبعه|ابن ابی اصیبعه]] در عیون[[عيون الانباءالأنباء فیفي طبقات الاطباءالأطباء]] دویست و سی و هشت کتاب از برای رازی برمی‌شمارد.<ref>علی‌اکبر دهخدا، صفحهٔ ۵۷۷</ref>

[[محمود نجم‌آبادی]] استاد [[دانشگاه تهران]] کتابیدر به عنوان:کتاب مولفات«مؤلفات و مصنفات [[ابوبکر محمدبن زکریای رازی]] نوشته‌است. که در سال ۱۳۳۹ به‌وسیله» ([[انتشارات دانشگاه تهران]]، چاپ شده‌است در این کتاب) فهرست‌های ارائه شدهشده‌ی توسط [[ابن الندیم]] و ابوریحان بیرونی و قفطی[[ابن القفطی]] و ابن ابی اصیبعه با یک‌دیگر تطبیق داده شده‌است و در مجموعمجموع، دویست وهفتادویک کتاب و رساله و مقاله را فهرست شده‌استکرده‌است.

# [[الجدری و الحصبه (کتاب)|''کتاب الجدری و الحصبه'']] که برجسته‌ترین اثر خدمت فرهنگ اسلامی به [[علم پزشکی]] بشمار می‌رود.

# ''التقسیم و التشجیر''، که رازی در این کتاب تقسیماتگونه‌های امراضبیماری و علت‌های آن‌ها را با شرح و بیان به طریق طبقه‌بندی آورده‌است.

# ''الحصی فی الکلی و المثانه''، در باب [[سنگ کلیه‌هاکلیه]] و مثانه‌است[[سنگ مثانه|مثانه]] است.

# [[دفع مضار الاغذیه (کتاب)|''دفع مضار الاغذیه'']]، دربارهٔدر باره‌ی پیش‌گیری از ضررهای غذاها است.

# [[''تقدیم الفاکهه قبل الطعام و تاخیر هامنه،'']] در مورد خوردن میوه قبلپیش و بعدپس از غذا است.

# [[الابدال (کتاب)|''الابدال'']]، کتابیدر استباره‌ی مختصر درباب بدل و جانشینجانشینی داروها.

# ''الادویهالادویة الموجودهالموجودة بکل مکان''، دربارهٔدرباره‌ی داروهایی که آسان درهرجا یافت می‌شود، استمی‌شود.

# ''الابنهالابنة و علاج‌ها''

# ''فی هیئههیئة القلب'' (تشریح [[قلب]])

# ''فی هیئههیئة الانثین'' (تشریح خصیه‌ها یا خایه‌ها[[بیضه|خایه‌]]<nowiki/>ها)

# ''فی هیئه الصماخ'' (تشریح [[پرده گوش|پرده‌ی گوش]])

# ''فی هیئه العین'' (تشریح [[چشم]])

# ''فی هیئه الکبد'' (تشریح [[کبد|جگر]])

# ''فی المحنه الطبیب و کیف ینبغی ان یکون حاله فی نفسه و بدنه و شربه''، دربارهٔدرباره‌ی امتحانآزمون طبیبپزشک و این‌کهاین که باید چگونه باشد.

# ''فیماجری بینه و بین جری الطبیب فی التوت عقیب البطیخ''، مباحثه و گفتگوگفت‌وگو بین رازی و جریرجری پزشک در باب خوردن توت پس از خربزه

# ''فی العلهالعلة التی تحدث الورم و ازکام فی روس بعض الناس وقت الورد''، در سبب آن‌که [[ورم|آماس]] و [[زکام]] در سر بعضی از مردمانمردمان، وقت [[رز|گل سرخ]] عارض می‌شود.

# ''فی الستفراغالإستفراغ المحمومین قبل النضج''، در اینکهاین که استفراغ قبلپیش از بهبودبهبودی لازم است.

# ''فی تبرید الماء عیل الثلج و تبرید الماء یقع الثلج فیه''، دربارهٔدرباره‌ی آبی که با برف سرد شده باشد و آبی که بر برف گذارده و سرد شده باشد.

# ''فی العله التی لها بزعم بعض الجهال الاطباء ان الثلج یعطش''، در علت آن‌که بعضی از پزشکان نادان تصور می‌کنند که برف تشنگی می‌آورد.

# ''العلل القاتلهالقاتلة''، دربارهٔدرباره‌ی بیماری‌های کشنده‌است.

# ''فی علة الموت الحوی من السموم''، دربارهٔ [[علت مرگ]] سریع زاز سموم[[زهر]] است.

# ''اطمعهاطمعة المرضی''، درباب غذای بیماران است.

# ''اللقوهاللقوة''، عبارت است از فالجفلج [[عصب صورت]] و نتیجه حاصل از آن کجی دهان می‌باشد.

# ''فی ان الحمیه المفرطه تضر بالا بدان''، در اینکهاین که پرهیز مفرط برای [[بدن انسان]] مضر است.

# ''فی العله التی لها صار الخریف ممرضا''، در سبب آن‌که پائیز[[پاییز]] بیماری‌زا است.

# ''فی ان الطبیب الحاذق لبیس هومن قدر علی ابراء جمیع العلل و ان ذلک لیس فی الوسع،'' در اینکهاین طبیبکه حاذقپزشک توانا، قادر به درمان همههمه‌ی بیماری‌ها نیست و این امر در وسع انسان نمی‌باشد.

# ''فی التلطف فی ایصال العلیل الی بعض شهواته''، در لطف ورزیدن طبیبپزشک برای برخی بیماران دربعضیدر ازامیالبعضی امیال آن‌ها

# ''فی العلع التی یذم لها بعض الناس و عوامها الطبیب و ان کان حاذقا''، در سبب آن‌که بعضی از مردم و عوام‌الناس طبیبپزشک را رها می‌کنندمی‌کنند، هر قدر هم که حاذق باشد.

# ''فی العلهالعلة التی لها ینجح جهال الاطباء و العوام و النساء اکثر من العلماء''، در علت آن‌که پزشکان نادان و عوام و زنان بیش از پزشکان دانشمند توفیق می‌یابند. (با کتاب ۵۵ در همین سیاهه سنجیده شود.)

# ''خطاء غرض الطبیب''، دربارهٔدرباره‌ی خطا و اشتباهات طبیبپزشک

# ''اختصار کتاب حیله البرءلجالینوسالبرء لجالینوس''

# ''تلخیصهتلخیص لکتابکتاب العلل و الاعراض لجالینوس''

# ''تلخیصهتلخیص لکتابکتاب العلل المواضع الالمهالألمه لجالینوس''

# ''فیما لایلصق مما یقطع من البدن''، درکتابدر آمده‌استباره‌ی این که نمی‌توان بعضی از قسمت‌هایاندام‌های بدن انسانرا ولوپیوند آن‌کهزد، کوچکاگر باشدچه نمی‌توان آن‌ها را پیوندکوچک زدباشند.

# ''فی العله التی لها لا یوجد شراب یفعل فعل الشراب الصحیح بالبدن''، در باره‌ی اثری را که مشروب سکر و غیر سکر در بدن می‌گذارد که بیان می‌دارد.

# ''کیفیهکیفیة الاغتذاء''، در باب کیفیت تغذیه‌است.

# ''فی الاغراضالأغراض الممیله لقلوب کثیر من الناس عن افاضلأفاضل الاطباءالأطباء الیإلی اخسائهم''، ازدر عنواناین کتاب بر می‌آیدباره که نظرهایدیدگاه مردم از طبیبپزشک حاذقتوانا به پزشکان پائین‌ترپایین‌تر متمایل می‌گردد. (با کتاب ۴۵ در همین سیاهه سنجیده شود.)

# '' فی الجبر''، دربارهٔدرباره‌ی شکسته‌بندی است.

# ''فی ان العلهالعلّة الیسیرهالیسیرة بعضها اعسرأعسر تعرفا و علاجا من الغلیظه''، در آن‌که درمان بعضی از بیماری‌های آسان و پیش‌پا افتاده علاجشانافتاده، مشکل‌تردشوارتر از بیماری‌های شدید است.

# ''تقسیم الامرضالأمراض و اسبابهاأسبابها و علاجاتها علی الشرح،'' در طبقه‌بندی مشروح و علت‌ها و درمان‌های بیماری‌ها

# '' کتاب الباه''، از ضررها و اسراف وموقع و نافع امر باه و مواد مولد منی و تکثیر و رقت آن و غذاها و داروهای مولد و رفع‌کنندهرفع‌کننده‌ی باه بحث می‌کند.

# ''مایعرض فی صناغهصناعة الطب''

# ''کتاب النقرس و عرق المدینی''، دربارهٔدرباره‌ی بیماری [[نقرس]] و پیوک (با کتاب ۷۴ در همین سیاهه سنجیده شود.)

# ''کتاب الصدینهالصیدنة''، دربارهٔدرباره‌ی [[داروسازی]] است.

# ''فی معرفهمعرفة تطریف الاجفانالأجفان''، در شناسایی به‌هم زدن [[پلک|پلک‌های چشم]]

# ''کتابهکتاب الکبیر فی العطر و الانجباتالأنجبات و الادهانالأدهان''، کتاب بزرگ رازی در عطر و انبه‌ها

# ''اثبات الطب''، در اثبات علم طبپزشکی

# [[فی الفصد (کتاب)|''فی الفصد'']]، دربارهٔدرباره‌ی رگ زدن و خون گرفتن

# ''فی النقرس'' (با کتاب ۶۵ در همین سیاهه سنجیده شود.)

# ''فی العلهالعلة التی صار النائم یعرق اکثرأکثر من الیقظان''، در علت آن‌که افراد در خوابخواب، بیشتر از بیدارانبیداری عرق می‌کنند.

# ''فی صناعهصناعة الطب و وضعها و تمییزها''

# ''فی الادویهالأدویة العین و علاجها و مداواتها و ترکیب الادویهالأدویة لما یحتاج الیه من ذلک''، در داروها و درمان بیماری‌های چشم و ترکیب داروهای محتاج الیهداروها

# ''کتاب سرسرّ الطب''

# '' منافع الاعضاءالأعضاء'' ([[فیزیولوژی]])

# کتاب صفات البیمارستان، در بابباره‌ی صفاتویژگی‌های بیمارستان

# ''فی الثقال الادویهالأدویة المرکبهالمرکبة''، دربابدر باره‌ی سنگینی داروهای مرکب

# [[کلام الفروق بین الامراض (کتاب)|''کلام الفروق بین الامراض'']]، در صفاتویژگی‌ها و فرق بین بیماری‌ها

# ''مقالهمقالةه فیما سئل عنه فی انه لم صارمنصار من قل جماعهجماعة من الانسانالإنسان طال عمره''

# ''فی اختلاف الدم''، دربابدر باره‌ی اختلاف خون آدمی است.

# ''اتخاذ ماءالجبن''، دربارهٔدر باره‌ی خواص آب‌پنیر است. (با کتاب ۹۲ در همین سیاهه سنجیده شود.)

# ''من کتاب الالبان فی منافع ماءالجبن''، دربارهٔدر باره‌ی خواص [[آب پنیر]] و شیر است. (با کتاب ۹۱ در همین سیاهه سنجیده شود.)

# ''رسالهرسالة لابی‌بکرلأبی‌بکر محمد بن زکریا الرازیالرّازی الیبعضلبعض تلامذته و قداختصهقد إختصه بعض الملوک''

# ''الاکلیلالأکلیل'' (کتاب تاج)

# ''[[منافع المومیاء]]'' در بارهباره‌ی خواص ومنافعو مومیامنافع مومیاء است.

دراین موردفهرست از کتاب‌های کیمیاویکیمیایی رازی منابع مختلف آثار گوناگونی را نقل کرده‌اند فهرستی که در اینجا آمده‌استرازی، از رسالهٔ فهرست کتاب‌های تألیفی رازی اثراز ابوریحان بیرونی در بخش کیمیائیات نقل می‌شود.<ref>محمود نجم‌آبادی، صفحهٔ ۱۸۷ و ۱۸۸</ref>

# ''المدخل التعلیمیالتّعلیمی''

# ''علل المعادن و هوالمدخلهو المدخل البرهانی''

# ''اثباتإثبات الصناعهالصّناعة''

# ''کتاب التدبیرالتّدبیر''

# ''کتاب الاکسیرالإکسیر و یوجد علی نسختین''

# ''کتاب شرف الصناعهالصّناعة''

# ''کتاب الترتیبالتّرتیب و هو الراحهالرّاحة''

# ''کتاب التدابیرالتّدابیر''

# ''کتاب الشواهدالشّواهد''

# ''کتاب محن الذهب و الفضهالفضة''

# ''کتاب سرالحکماءسرّ الحکماء''

# ''کتاب سرسرّ''

# ''کتاب سرالسرسرّ السّرّ''

# ''کتابان فی التجاربالتّجارب''

# ''رسالهرسالة الیإلی فاین''

# ''منیهمنیة المتمنی''

# ''رسالهرسالة الیإلی الوزیر القاسم بیبن عبیدالله''

# ''کتاب التبویبالتّبویب''

# ''الردالرّدّ علی الکندی فی ردهردّة علی الکیمیاء''

# ''فی الردالرّدّ علی محمدمحمّد بن اللیثاللّیث الرسائلیالرّسائلی فی ردهردّة علی الکیمیائیینالکیمیائیّین''

# ''سمع الکیان (سماع طبیعی) الهیولی الصغیر''.

# ''فی الزمانالزّمان و المکان''.

# ''فی الفرق بین ابتداءإبتداء المدةالمدّة و بین ابتداءإبتداء الحرکات''.

# ''فی اللذةاللّذّة''.

# ''فی البحث عن الارضالأرض اهی حجریهحجریّة اوطینیةأو طینیّة''.

# ''فی علةعلّة جذب المغناطیس الحدید''.

# ''المدخل الیإلی المنطق''.

# ''فی المنطق بالفاظبألفاظ متکلمیمتکلّمی الاسلامالإسلام''.

# ''کیفیةکیفیّة الاستدلالالإستدلال''.

# ''السیره[[السیرة الفلسفیهالفلسفیة]]''. (این کتاب توسطاز سوی [[عباس اقبال آشتیانی]] ترجمه شده و یک بار به همین نام در سال [[۱۳۴۳ (خورشیدی)|۱۳۴۳]] و بار دیگر با نام سیرت فلسفی در سال [[۱۳۱۵ (خورشیدی)|۱۳۱۵]] خورشیدی به چاپ رسیده‌است.

# ''[[طب روحانی]]''، در اخلاق و فلسفه. (این کتاب توسطاز سوی [[پرویز اذکایی]] ترجمه شده و در سال ۱۳۸۲،[[۱۳۸۲ (خورشیدی)|۱۳۸۲]] در تهران به چاپ رسیده‌است.)

# في النبوات / نقض الادیانالأدیان