ڤ: تفاوت میان نسخه‌ها

[[حمزه اصفهانی|حمزهٔ اصفهانی]] آن را «میان باء و فاء» خوانده و کلمات «لڤ» (الشفه) و «شَڤ» (اللیل) را مثال آورده است. [[ابن سینا|ابوعلی‌سینا]] آن را «فاءِ نزدیک به باء» توصیف می‌کند و کلمهٔ «ڤزونی» را به عنوان مثال می‌آورد. [[بدیع‌الزمان نطنزی]] «ڤ» را از جمله [[واج]]‌های فارسی که در تازی نیست، ثبت کرده است. مؤلف ''دستور دبیری'' نیز آن را در شمار حرف‌های خاص فارسی که باید با سه نقطه مشخص شود، آورده است. [[خواجه نصیرالدین طوسی]] از جملهٔ «پنج حرف مصمت دیگر که در این لغت (فارسی) زیادت شود» صورت «ڤ» را به سه نقطه ثبت کرده است. [[شمس قیس رازی|شمس قیس]] آن را «فاء اعجمی» می‌خواند. تلفظ آن به صورت [[سایشی دولبی واکدار]] (IPA: /β/) بوده است. این [[همخوان]] همان واج [[لبی‌دندانی|لبی-دندانیِ]] [[واکدار]] است که هنوز در فارسی وجود دارد، اما در عربی نیست و همخوان «و» در زبان عربی که از حروف لَیِّن شمرده شده، واج [[نیم‌واکه]] است که در بعضی زبانهای دیگر مانند انگلیسی نیز هست و در کتابت آن را با حرف W ثبت می‌کنند. این واج در گویش‌های ایرانی ثابت نبوده، چنانکه گاهی به «ب» ([[دولبی|دولبیِ]] واکدار) و گاهی به «ف» (لبی-دندانیِ [[بی‌واک]]) تبدیل شده. از مثال‌هایی که حمزهٔ اصفهانی ذکر کرده، چنین گمان می‌رود که در شیوهٔ تلفظ اصفهان همخوان «ب» در آخر کلمه مانند «و» ادا می‌شده، یعنی «لَوْ = لب» و «شَوْ = شب». در بسیاری از گویش‌های ایرانی کنونی هم در این مورد واکهٔ مرکب ''ou'' به کار می‌رود که مرحلهٔ ثانوی تحول است. چنانکه «شب» را ''šou'' و «آب» را ''ou'' می‌گویند. در موارد دیگر همخوان «ڤ» در بعضی گویش‌های ایرانی به «ف» بدل می‌شده. کلمهٔ «ڤزونی» که ابوعلی‌سینا ذکر کرده، اکنون به صورت «فزونی» در فارسی دری رایج است. در بسیاری از نسخه‌های مکتوبِ پیش از قرن هفتم نیز نوسان میان این سه همخوان (یعنی «و»، «ب» و «ف») دیده می‌شود، مانند: