[[پرونده:Forooghi kamalolmolk.jpg|250px|بندانگشتی|چپ|چهره ذکاءالملک اول (محمدحسین خان فروغی)، اثر [[کمالالملک]]]]
[[پرونده:Tomb of Mohammad Hussein Foroughi.jpg|بندانگشتی|قبر محمدحسین خان فروغی در [[گورستان ابنبابویه]] - [[شهرری]] - آبان ۱۳۹۴]]
'''محمدحسین ادیب اصفهانی''' (زادهزادهٔ ربیعالاول ۱۲۵۵ هجری قمری -ـ درگذشته ۱۰ رمضان ۱۳۲۵ هجری قمری) متخلصمتخلّص به فروغی و معروف به ذُکاءُالمُلک از رِجال صاحب علم و معرفت و ادب در [[دوره قاجار|دورهٔ قاجار]] بهشمار میرود. وی در اشعار و نوشتههای خود به «ادیب» تخلص میکرد. لقبلقبِ فروغی را [[ناصرالدین شاه]] به او داد. او پدر [[محمدعلی فروغی]]، [[ادیب]] و [[سیاستمدار]] نامدار، و [[ابوالحسن فروغی]]، [[روشنفکر]] و نواندیش دینی است.{{سخ}}
محمدحسینمحمّدحسین فروغی استاد ادبیات فارسی [[مدرسه علوم سیاسی|مدرسهٔ علوم سیاسی تهران]] و مؤسس ''[[روزنامه تربیت|روزنامهٔ تربیت]]''، اولین [[روزنامه|روزنامهٔ]] غیردولتی در داخل ایران بود.
== زندگی و فعالیتها ==
محمدحسینمحمّدحسین خان در اصفهان متولدمتولّد شدهبود. [[جلالالدین همایی]] دربارهٔ شرح زندگی این خاندان مطالبی نوشته و تأکید کردهاست که محمدحسینمحمّدحسین خان فروغی فرزند آقا مهدی ارباب بودهاست. آنها خانوادگی، درعین تجارت، اهل علم و فضل بودهاند. آقا مهدی مردی متدینمتدیّن بود، اما به عقاید خرافی و شهرتهای عامیانه نمیگروید و امری را بدون تحقیق باور نمیداشت.
لقب ذَکاءالمُلک،ذُکاءُالمُلک (یعنی خورشیدِ مملکت)، ابتدا ازآنِ محمدحسین خان بود، و پس از وی بود که پسرش [[محمدعلی فروغی|محمدعلی خان]] به دستور [[محمدعلی شاه]] ملقب به ذَکاءالمُلک دوم شد؛ ازاینرو برای پرهیز از اشتباه، گاه به محمدحسین خان فروغی «ذَکاءُالمُلک اوّل» نیز میگویند. محمدحسین فروغی، کسی که ادیب، شاعر و مترجم زبردستی بود، در زمینههای تاریخ، فلسفه و علوم سیاسی فردی آگاه و صاحبنظر بود و در شعر و ادب آنقدر مهارت داشت که وقتی با سرودن شعری برای ناصرالدین شاه، مایهٔ خشنودی وی شد، شاه لقب «فروغی» بدو داد. خود ذکاءالملک اول دربارهٔ لقب «فروغی» چنین گفتهاست:
{{شعر}}
{{ب|فروغ یافت چو از مدح شاه، گفته من|مرا خدیو معظم لقب «فروغی» داد}}