سوءظن: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
مختصر شد برچسب‌ها: برگردانده‌شده ویرایشگر دیداری |
جز بنده سوء ظن را در قالب انواع ظن و گمانها تعریف کرده ام برچسب‌ها: برگردانده‌شده افزودن القاب ویرایشگر دیداری |
||
خط ۱:
'''سوءظن''' یا شک به معنای «گمان بد» در مقابل «حسن ظن» به معنای «گمان نیک» می‌باشد. اگر به فردی که او را کاملاً نمی‌شناسیم یا به کاری که از درستی آن اطمینان نداریم، گمان بد داشته باشیم، می‌گویند به او به آن سوء ظن داریم.<ref name="ویکی پدیای انگلیسی">ویکی پدیای انگلیسی</ref>
کتاب آسمانی مسلمانان قرآن ظن و گمان به یکدیگر را مور نکوهش قرار داده است
خط ۶:
ای اهل ایمان! از بسیاری از گمان ها [در حقّ مردم] بپرهیزید؛ زیرا برخی از گمان ها گناه است... سوره حجرات آیه 12
احمد جهان بزرگی در کتاب « احکام فقهی رفتارهای حکومتی در قلمرو موضوعات اخلاقی » سوء ظن را در قالبهای مختلف تعریف می کند. او می نویسد :به طور کلی ظن وگمان را می توان به دو دسته کلی تقسیم کرد:
الف- ظن و گمان غیراختیاری
ب- ظن و گمان اختیاری
ظن غیراختیاری (چه سوء باشد، چه حسن) به گمانهائی گفته می شود که به ذهن انسان می رسند اما انسان آنها را پیش خود نگه نداشته و عملی را بر آن مترتب نمی کند و به عبارتی سعی می نماید در صورتی که مایل به نگه داری آن نیست با عبارت " فراموشش کن " آن را از صفحه ذهن خود پاک کند. به این گونه گمانها " حدیث نفس " یا " " پیش خود سخن گفتن "و همچنین " گذشتن از ذهن " که به آن " خطور از ذهن " هم گفته می شود، اطلاق می گردد. و چون در کنترل و اختیار انسانها نیست، در موارد سوء یک ظن ممنوع محسوب نمی شود یا اگر محسوب شود عقابی بر آن مترتب نمی گردد.
البته برخی از فقهاء عظام سوء ظن غیر اختیاری را " حرام بدون عقاب " می دانند و می گویند: " سوء ظن (اگر) مربوط به گناه (باشد)، ولی علاوه بر اینکه عملی مترتب بر آن نمیکند، خطوری بیش نباشد و فوراً از آن منصرف شود، این قسم نیز حرام است امّا پروردگار عالم به جهت منّت بر بندگان از آن عفو نموده است، ولی باید متوجّه باشیم همین خطورات است که به تدریج منجر به استقرار در نفس و سپس منجر به ملکه میشود، و اگر کسی - العیاذ باللَّه - ملکه سوء ظن پیدا کند مفاسد بزرگی حتّی سوء ظن به خدای متعال و پیامبر و اهل بیت علیهم السلام پیدا میکند ".شهید ثانی نیز معتقد است که، خطورات ذهنی و حدیث نفس از طرف خداوند بخشیده شده است. فقهاء دیگرمانند علامه مجلسی و شیخ علی شاهرودی نیزدر این مسئله ضمن استناد به همین گفته شهید ثانی از نظراو تبعیت کرده اند.
اما ظن و گمان اختیاری (چه سوء باشد و چه حسن)، به ظن و گمانهائی گفته می شود که افراد آنها را پیش خود نگه داشته و اعمالی را بر آن مترتب می کنند. بر اساس آموزه های قرآن، سیره معصومین و نظرات فقهای عظام ظن و گمان اختیاری را می توان در سه حوزه زیر مورد بررسی قرار داد:
1- ظن و گمان در مسائل شخصی، خانوادگی، اخلاقی و عقیدتی افراد زمانی که به مسائل سیاسی، امنیتی، اجتماعی و اداری ربط پیدا نمی کند.
2- ظن و گمان در مسائل شخصی، خانوادگی، اخلاقی و عقیدتی افراد زمانی که به مسائل سیاسی، امنیتی، اجتماعی و اداری ربط پیدا می کند.
3- ظن و گمان در مسائل سیاسی، امنیتی، اجتماعی و اداری.
== حسن ظن ==
سطر ۱۱ ⟵ ۲۹:
== منابع ==
{{پانویس}}2- {{گناهان کبیره در اسلام}}
[[رده:احساسات]]
| |||